Πρύτανης του Πανεπιστημίου Πατρών Χρήστος Μπούρας: «Μετά το 2030 θα υπάρχουν σημαντικά προβλήματα… θα φτάσουμε σταδιακά να έχουμε παραπάνω θέσεις στα πανεπιστήμια από τους υποψήφιους»!

του Αχιλλέα Ροδίτη

Το Δημογραφικό είναι το «Μέγα» πρόβλημα και πρέπει να αντιμετωπιστεί ως τέτοιο καθώς έχει ήδη αρχίσει να «πληγώνει» αθόρυβα και μόνον όταν θα έχει ολοκληρώσει στο μέγιστο τη ζημιά, θα γίνει αντιληπτό το πόσο ολέθριο είναι. Ήδη στα Σχολεία μικραίνει κάθε χρόνο ο αριθμός μαθητών και συγκροτήματα συγχωνεύονται. Αλλά κατ’ επέκταση τα «πλοκάμια» των συνεπειών απλώνονται και στα Πανεπιστήμια. Με τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου Πατρών κ. Χρήστο Μπούρα να κρούει το καμπανάκι λέγοντας ότι τα «δυσάρεστα» είναι ήδη εδώ και τα «χειρότερα» πολύ κοντά και προβλέποντας το πλέον σοκαριστικό, ότι …θα έχουμε παραπάνω πανεπιστημιακές θέσεις, από υποψήφιους! Δείτε αναλυτικά τα στοιχεία της «Πολιτείας» για την Μέση Εκπαίδευση αλλά και τις απόψεις τόσο του κου Μπούρα, όσο και του Προϊσταμένου Διεύθυνσης Α/θμιας & Β/θμιας Εκπαίδευσης Δυτικής Ελλάδας κ. Νίκου Δελέγκου.

ΣΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ

Έναν πραγματικό «Αρμαγεδδώνα» για την Ελλάδα, με ολέθριες συνέπειες για την παιδεία, το ασφαλιστικό και την οικονομία, συνιστά το δημογραφικό πρόβλημα, σύμφωνα με τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου Πατρών, Χρήστο Μπούρα. Με μια ανησυχητική δήλωση-καμπανάκι, ο Πρύτανης σκιαγραφεί ένα ζοφερό μέλλον για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, προειδοποιώντας ότι η κρίση δεν είναι μακριά, αλλά βρίσκεται ήδη προ των πυλών.

ΛΙΓΟΤΕΡΟΙ ΦΟΙΤΗΤΕΣ,

ΛΙΓΟΤΕΡΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ

Τα στοιχεία που παραθέτει ο κ. Μπούρας είναι αμείλικτα: το 2024, η Ελλάδα κατέγραψε περίπου 150.000 θανάτους έναντι μόλις 75.000 γεννήσεων. Αυτή η δραματική υπογεννητικότητα οδηγεί μαθηματικά σε μια αναπόφευκτη πραγματικότητα: σύντομα, οι διαθέσιμες θέσεις στα πανεπιστημιακά ιδρύματα θα είναι περισσότερες από τους υποψήφιους φοιτητές. Για τον Πρύτανη, η δεκαετία 2030-2040 θα είναι καθοριστική, προβλέποντας μια περίοδο αναγκαστικών συρρικνώσεων. Αρχικά, όπως εκτιμά, θα ξεκινήσει η συζήτηση για συγχωνεύσεις τμημάτων και στη συνέχεια, ορισμένα πανεπιστήμια θα οδηγηθούν αναπόφευκτα στην εξαφάνιση.

ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΗ ΜΑΧΗ ΓΙΑ

ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ

Ερωτηθείς για το εάν το Πανεπιστήμιο Πατρών, ένα ίδρυμα με ισχυρό όνομα και εδραιωμένη φήμη, κινδυνεύει, ο κ. Μπούρας ήταν ξεκάθαρος. Αναγνώρισε ότι το ισχυρό «brand name» του ιδρύματος το τοποθετεί σε πλεονεκτική θέση, τονίζοντας όμως ότι «αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να ασχοληθούμε».

Όπως αποκάλυψε, οι πρώτες μικρές επιπτώσεις έχουν ήδη αρχίσει να γίνονται ορατές και στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Ο Πρύτανης τόνισε πως το πρόβλημα επιτείνεται από ένα «κριτικό μείγμα» παραγόντων: ο συνδυασμός του δημογραφικού με την έλευση των μη κρατικών πανεπιστημίων και την υπερσυγκέντρωση ιδρυμάτων στην Αθήνα, δημιουργεί ένα εκρηκτικό περιβάλλον που τα επόμενα χρόνια θα επηρεάσει αναπόφευκτα και την Πάτρα. Γι’ αυτό, όπως είπε, «πρέπει να το μελετήσουμε και η Σύγκλητος να πάρει κάποιες αποφάσεις», δείχνοντας την πρόθεση για προληπτική δράση.

ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΥΤΑΝΗ

Απέναντι σε αυτή την επερχόμενη κρίση, ο Χρήστος Μπούρας δεν μένει στην απλή διαπίστωση, αλλά καταθέτει συγκεκριμένες προτάσεις. Ως άμεσο μέτρο, προτείνει τη δραστική μείωση του αριθμού των εισακτέων σε τμήματα που σήμερα δέχονται υπερβολικά μεγάλο αριθμό φοιτητών (π.χ. 300), θέτοντας ως ρεαλιστικό ανώτατο όριο τους 150 εισακτέους. Παράλληλα, τονίζει την ανάγκη να ξεκινήσει ένας ειλικρινής διάλογος για την ελκυστικότητα και τη βιωσιμότητα των προγραμμάτων σπουδών, ώστε τα πανεπιστήμια να προσαρμοστούν έγκαιρα στις νέες συνθήκες.

ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ

Η μείωση του μαθητικού πληθυσμού οδηγεί ήδη σε συγχωνεύσεις σχολικών μονάδων, σε λειτουργία ολιγομελών τμημάτων, καθώς και σε αναστολή λειτουργίας ή και οριστική κατάργηση σχολείων, κυρίως σε απομακρυσμένες και αγροτικές περιοχές. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, οι μαθητές/τριες συχνά αναγκάζονται να μετακινηθούν σε όμορες σχολικές μονάδες, διανύοντας μεγάλες αποστάσεις καθημερινά. Αυτή η μετακίνηση προκαλεί κόπωση, αυξάνει τον κίνδυνο σχολικής διαρροής, και δημιουργεί επιπλέον ψυχολογικές και κοινωνικές δυσκολίες για τα παιδιά και τις οικογένειές τους.

Τα παραπάνω επισημαίνει ο κ. Νίκος Δελέγκος, Προϊστάμενος της Περιφερειακής Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Δυτικής Ελλάδας. Τονίζοντας ότι: «στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, και ιδίως στα Λύκεια, η ύπαρξη μικρού αριθμού μαθητών/τριών συχνά καθιστά αδύνατη τη δημιουργία όλων των Ομάδων Προσανατολισμού- ειδικοτήτων, με συνέπεια οι μαθητές/τριες να αναγκάζονται επίσης να μετακινηθούν σε σχολεία άλλων περιοχών για να ακολουθήσουν την κατεύθυνση σπουδών που επιθυμούν».

Επίσης, ο κ. Δελέγκος σημειώνει ότι η δημογραφική κάμψη και η συνακόλουθη μείωση του μαθητικού δυναμικού έχουν επιφέρει ήδη και θα επιδεινώσουν περαιτέρω, στο άμεσο μέλλον, σημαντικές επιπτώσεις και στο εκπαιδευτικό προσωπικό, καθώς μειώνονται οι οργανικές θέσεις. Ενώ προσθέτει κι ότι «οι συγχωνεύσεις και η αναστολή λειτουργίας τάξεων ή σχολείων οδηγούν σε συχνές μετακινήσεις εκπαιδευτικών, γεγονός που αποσταθεροποιεί την επαγγελματική τους καθημερινότητα και δυσχεραίνει τον μακροπρόθεσμο προγραμματισμό του έργου τους. Και παράλληλα, οι αναπληρωτές αντιμετωπίζουν αυξημένη εργασιακή ανασφάλεια λόγω της μείωσης των προσλήψεων».

ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Σύμφωνα με τα στοιχεία της υπηρεσίας μας και  του πληροφοριακού συστήματος myschool, παρατηρείται μείωση του μαθητικού δυναμικού την τελευταία δεκαετία στην Περιφέρειά μας. Αυτό προκύπτει από την σύγκριση των εγγραφών στην Α΄ τάξη του Δημοτικού στις Περιφερειακές Ενότητες Αχαΐας, Αιτωλοακαρνανίας και Ηλείας για το σχολικό έτος 2024-2025, σε σχέση με το σχολικό έτος 2014-2015.

Συγκεκριμένα:

Επισημαίνεται ότι η παρούσα κατάσταση καθιστά επιτακτική την ανάγκη για σχεδιασμό εκπαιδευτικής πολιτικής και με δημογραφικά κριτήρια, ώστε να διασφαλιστεί η ισότιμη πρόσβαση όλων των μαθητών/τριών στην εκπαίδευση, ανεξαρτήτως γεωγραφικής περιοχής. Είναι απαραίτητος ο επανασχεδιασμός των κτιριολογικών προγραμμάτων και η αναδιάρθρωση των σχολικών μονάδων λαμβάνοντας υπόψη τη νέα πραγματικότητα.

Η διαπιστωμένη αυτή μείωση αποτελεί σαφή ένδειξη της δημογραφικής κρίσης, η οποία έχει άμεσο αντίκτυπο και στον χώρο της εκπαίδευσης. Οι συνέπειες  στην εκπαιδευτική κοινότητα είναι πολλαπλές, τόσο για τους μαθητές/τριες όσο και για τους εκπαιδευτικούς.   

ΤΟ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ

ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ…

Πέρα από τις επιπτώσεις στην παιδεία, το δημογραφικό αποτελεί μια υπαρξιακή απειλή για τη χώρα. Μερικά πρόσθετα στοιχεία αποτυπώνουν το μέγεθος του προβλήματος:

• Δείκτης Γονιμότητας:Ο συνολικός δείκτης γονιμότητας στην Ελλάδα κυμαίνεται γύρω στο 1,4 παιδιά ανά γυναίκα, πολύ κάτω από το όριο αναπλήρωσης των γενεών (2,1).
• Γήρανση Πληθυσμού:Η Ελλάδα είναι μία από τις πιο γερασμένες κοινωνίες στην Ευρώπη. Η διάμεση ηλικία του πληθυσμού αυξάνεται συνεχώς, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το ασφαλιστικό σύστημα και το σύστημα υγείας.
• Brain Drain:Η οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας οδήγησε στη μαζική μετανάστευση νέων, κυρίως επιστημόνων και εξειδικευμένου προσωπικού, στερώντας από τη χώρα το πιο δυναμικό και παραγωγικό κομμάτι της.

Η προειδοποίηση του Πρύτανη του Πανεπιστημίου Πατρών δεν είναι απλώς μια ακαδημαϊκή ανάλυση, αλλά μια κραυγή αγωνίας για το μέλλον της χώρας. Η αδράνεια δεν αποτελεί επιλογή και απαιτείται άμεση χάραξη εθνικής στρατηγικής για την αντιμετώπιση του δημογραφικού, πριν οι συνέπειές του γίνουν μη αναστρέψιμες.

ΑΧΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ / ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ