Του Κωνσταντίνου Φλαμή

– Τρομάζει η «ποιοτική» μεταβολή της βίας με πρωταγωνιστές ακόμη και 15χρονους ντίλερ. «Θεός» τους το smartphone…

Την δεκαετία του ’90 αναμφισβήτητα υπήρχε νεανική βία στα σχολεία. Όμως τα περιστατικά ήταν σαφώς λιγότερα από αυτά που εμφανίζονται τρεις δεκαετίες μετά. Αν και σύμφωνα με όσα ανέφερε κατά τη διάρκεια ημερίδας για τη βία ο προϊστάμενος του Τμήματος Ανηλίκων της Ασφάλειας Πατρών, κ. Μπαντζής, και τότε υπήρχαν αρκετά περιστατικά, τα οποία όμως δεν καταγγέλλονταν από τα ίδια τα παιδιά ή δεν υποβάλλονταν μηνύσεις από τους γονείς.

Ωστόσο, ιδιαίτερα μετά την πανδημία, στην Πάτρα και τη Δυτική Ελλάδα τέτοιου είδους συμβάντα παρουσιάζουν αύξηση, αφού πλέον σχεδόν τα πάντα μαθαίνονται, ενώ έχει αυξηθεί και ο αριθμός των περιστατικών που φτάνουν είτε στο τοπικό Αστυνομικό Τμήμα είτε στις δικαστικές αίθουσες.

ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΣΕ ΕΦΙΑΛΤΙΚΑ ΣΕΝΑΡΙΑ

Η Πάτρα και η Δυτική Ελλάδα πρωταγωνιστούν δυστυχώς σε τέτοιου είδους συμβάντα. Η παραβατική συμπεριφορά των εφήβων δεν περιορίζεται πλέον σε απλούς ξυλοδαρμούς ή απειλές, αλλά επεκτείνεται και σε πιο σοβαρά αδικήματα, όπως η διακίνηση ναρκωτικών μέσα στα σχολεία, με 15χρονους σε ρόλο ντίλερ. Αξίζει να θυμηθούμε ότι είχαμε δύο τέτοια σοβαρά γεγονότα σε Πάτρα και Κάτω Αχαΐα μέσα σε χρονικό διάστημα ενός έτους.

Ξυλοδαρμοί, ύβρεις, άγριες συμπεριφορές, σπρωξίματα, ακόμη και χρήση μαχαιριών καταγράφονται όλο και συχνότερα ανάμεσα σε ανηλίκους, εντός και εκτός σχολικών μονάδων, αλλά και σε πλατείες γειτονιών στην Πάτρα, το Αίγιο, την Αχαγιά, το Αγρίνιο, τον Πύργο και την Αμαλιάδα.

Το φαινόμενο της βίας μεταξύ νέων εξαπλώνεται και απειλεί να γίνει ζοφερή καθημερινότητα για πολλές οικογένειες. Τις τελευταίες ημέρες, δύο περιστατικά ανέδειξαν το μέγεθος του προβλήματος. Στην Πάτρα, μια παρέα ανηλίκων κατέληξε πρόσφατα σε άγρια συμπλοκή: ένας 17χρονος επιτέθηκε απρόκλητα σε 16χρονο, χτυπώντας τον επανειλημμένα στο πρόσωπο και στο σώμα. Το θύμα κατέληξε στο νοσοκομείο με αιμορραγία και κακώσεις, μπροστά στα μάτια σοκαρισμένων περαστικών. Σε άλλο περιστατικό, καταγράφηκε ακόμα και μαχαίρωμα στο λαιμό.

Οι γονείς φτάνουν πλέον στο σημείο να εκφράζουν έντονη ανησυχία, δηλώνοντας χαρακτηριστικά πως «δεν νιώθουν ότι τα παιδιά τους είναι ασφαλή ούτε στο ίδιο το σχολείο».

Ο ΦΟΒΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΙΝΗΤΟ

Όπως επισημαίνει ο κ. Μπαντζής, απαιτείται άμεση ευαισθητοποίηση όλων των φορέων.

Το ζήτημα δεν είναι απλώς να σχηματίζονται δικογραφίες, αλλά να ζητείται η συνδρομή της Αστυνομίας από τα σχολεία και τις οικογένειες, ώστε να υπάρχει προληπτική δράση.

Συγκλονιστική είναι η δήλωση του αξιωματικού της Αστυνομικής Διεύθυνσης Αχαΐας για την ψυχολογία των νέων παραβατών: «Ξέρετε τι φοβούνται τα παιδιά όταν συλληφθεί κάποιο για παραβατική συμπεριφορά; Μην τους πάρεις το κινητό! Μόνο αυτός είναι ο φόβος τους».

Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ

Τα επίσημα στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ. για το δεκάμηνο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2024-2025 (που αφορούν όλη τη χώρα) αποτυπώνουν μια πραγματικότητα που δεν μπορεί να αγνοηθεί.

Παρότι το 2025 καταγράφονται λιγότερες υποθέσεις ανήλικης παραβατικότητας σε σχέση με το 2024 (από 9.496 υποθέσεις το 2024 σε 6.950 το 2025), ο αριθμός των ανήλικων δραστών παραμένει εξαιρετικά υψηλός, φτάνοντας τις 10.172 (έναντι 11.994 το προηγούμενο έτος).

Αυτό σημαίνει ότι ενώ τα μεμονωμένα περιστατικά μειώνονται, πολλές υποθέσεις περιλαμβάνουν πολλαπλούς δράστες. Ομάδες ανηλίκων εμπλέκονται από κοινού σε επιθέσεις, επιβεβαιώνοντας την κυριαρχία της λογικής της αγέλης.

Η εικόνα ανά κατηγορία εγκλήματος είναι ακόμη πιο αποκαλυπτική:

– Σωματικές Βλάβες: Στην πιο συχνή μορφή βίας, οι δράστες αυξάνονται από 920 σε 969, παρότι οι υποθέσεις μειώνονται ελάχιστα (από 587 σε 584).

– Βία κατά αδύναμων: Εντυπωσιακή έκρηξη παρουσιάζουν οι σωματικές βλάβες εις βάρος αδύναμων ατόμων, όπου οι δράστες από 107 το 2024 εκτοξεύονται στους 354 το 2025.

– Εγκλήματα κατά της ζωής: Ανησυχητική άνοδος καταγράφεται και εδώ. Οι υποθέσεις αυξάνονται (από 14 σε 15), ενώ οι δράστες ανεβαίνουν από 19 σε 23. Ειδικότερα, οι δράστες σε απόπειρες ανθρωποκτονίας με δόλο αυξήθηκαν από 14 σε 18.

– Ληστείες: Το 2025 σημειώνεται αύξηση στους δράστες ληστειών (από 245 σε 275), γεγονός που δείχνει μεγαλύτερη οργανωμένη δράση σε ομάδες.

– Σεξουαλικά εγκλήματα: Υποθέσεις (από 80 σε 79) και δράστες (από 107 σε 108) παραμένουν σχεδόν σταθεροί, δείχνοντας ότι το πρόβλημα παραμένει επίμονο.

– Λοιπές παραβάσεις: Οι παραβάσεις του ΚΟΚ από ανήλικους οδηγούς παραμένουν σταθερά πάνω από 2.400 ετησίως, ενώ εκατοντάδες είναι τα περιστατικά κατοχής ή χρήσης όπλων από νέους 14-17 ετών.

Συνολικά, τα στοιχεία δείχνουν ότι το πρόβλημα της ανήλικης βίας δεν εξαφανίζεται, αλλά μετασχηματίζεται. Οι πράξεις γίνονται πιο οργανωμένες, πιο ομαδικές, με μεγαλύτερη σκληρότητα και αυξημένο αριθμό εμπλεκομένων ανά περιστατικό.

Η ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ

Και στην Πάτρα παρατηρείται σημαντική ποιοτική μεταβολή στην παιδική παραβατικότητα. Περισσότερη σκληρότητα, χρήση αντικειμένων ή αιχμηρών όπλων, καταγραφή και ανάρτηση στα κοινωνικά δίκτυα, συμμετοχή ολοένα μικρότερων παιδιών και πλέον, περισσότερων κοριτσιών.

Ένα ακόμη κρίσιμο συμπέρασμα προκύπτει από τα στοιχεία των τραυματισμών. Σύμφωνα με πληροφορίες από το ΚαραμανδάνειοΝοσοκομείο Παίδων, τα παιδιά που φτάνουν στα Επείγοντα μετά από συμπλοκές έχουν αυξηθεί. Όπως αναφέρουν πηγές του νοσοκομείου, σε πολλές περιπτώσεις τα περιστατικά δεν φτάνουν ποτέ στην Αστυνομία. Κάποια παιδιά προσπαθούν να αποκρύψουν την αλήθεια για το τι ακριβώς συνέβη, χωρίς ωστόσο να καταφέρνουν να ξεγελάσουν τους έμπειρους γιατρούς.

Συνολικά σε όλα τα νοσοκομεία της χώρας, υπολογίζεται ότι πάνω από 2.000 παιδιά τον χρόνο καταλήγουν σε ιατρική φροντίδα λόγω βίας μεταξύ ανηλίκων.

ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ

Αναζητώντας τις αιτίες, όπως έχουν κατ’ επανάληψη επισημάνει οι ψυχολόγοι και παιδοψυχίατροι –κυρίως του Καραμανδανείου– πολλοί έφηβοι μεγαλώνουν σε συνθήκες πολλαπλής αντιξοότητας. Οικονομική πίεση, κοινωνικές ανισότητες, αίσθημα αδικίας, έλλειψη προοπτικής, ενδοοικογενειακές συγκρούσεις, παραμέληση ή έλλειψη υποστήριξης. Σε αυτό το περιβάλλον, οι παράγοντες κινδύνου συνυπάρχουν με την ανάγκη για σταθερά πρότυπα και σχέσεις εμπιστοσύνης που συχνά απουσιάζουν.

Η κοινωνία έχει υποχρέωση να παρέχει δίκτυα και υποστηρικτικούς θεσμούς εκεί όπου η οικογένεια αδυνατεί. Το σχολείο, ως κρίσιμος θεσμός, οφείλει να επαγρυπνεί και να κατονομάζει με σαφήνεια τη βία, τον εκφοβισμό και τις διακρίσεις (ρατσισμός, ομοφοβία, τρανσφοβία). Όταν αυτά τα φαινόμενα «κρύβονται κάτω από το χαλί», δημιουργείται κουλτούρα σιωπής που τρέφει τη βία.

Η πολιτεία οφείλει να δημιουργήσει ένα περιβάλλον όπου τα παιδιά θα νιώθουν ότι «χωρούν», ότι αναγνωρίζονται και ότι έχουν προοπτική. Όσον αφορά στα social media, είναι πλέον βέβαιο ότι έχουν επηρεάσει καθοριστικά τη βία. Δεν είναι τυχαίο ότι η μία χώρα μετά την άλλη επαναπροσδιορίζουν τα όρια ηλικίας χρήσης και θέτουν αυστηρές απαγορεύσεις, αναγνωρίζοντας τον ρόλο τους στην κλιμάκωση του φαινομένου.

ΑΧΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ / ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ