Η αιματηρή Πρωτομαγιά στο Σικάγο το 1886 φτερούγισε και έφερε το μήνυμά της σε όλο τον κόσμο. Μήνυμα ανυποχώρητου αγώνα για το δίκιο της εργατικής τάξης, για την οριστική της απελευθέρωση από τα δεσμά της μισθωτής σκλαβιάς. Ο βροντερός απόηχός της έφτασε και στην Ελλάδα όπου είχαν αρχίσει τα πρώτα σκιρτήματα της εργατικής πάλης για την κατάκτηση καλύτερων όρων ζωής. Η γεννήτρα του κοινωνικού πλούτου γνώρισε την εξαθλίωση, την πείνα, τις επιδημίες, την αλύπητη παιδική εκμετάλλευση, την παιδική θνησιμότητα στις ανθυγιεινές περιοχές που ζούσε. Ένα απλό συνάχι μπορούσε να μετατραπεί σε πνευμονία ή φυματίωση καθώς ήταν ανύπαρκτη η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Οι εργατικές γειτονιές στερούνταν κάθε υποδομή αποχέτευσης, υδροδότησης, οδοποιίας και αντιπλημμυρικών έργων.

Από το 1860 όμως, έχοντας η Ελλάδα πάψει να είναι μια αποκλειστικά γεωργική χώρα, είχαν ήδη αναπτυχθεί οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής και η βιομηχανία, ενώ είχε ενισχυθεί και το αστικό κράτος. Τα πρώτα εργοστάσια φτιάχτηκαν σε πόλεις που είχαν διέξοδο στη θάλασσα όπως η Σύρος, ο Πειραιάς, η Πάτρα, ο Βόλος και η Καλαμάτα. Τη δεκαετία του 1870 η βιομηχανία αναπτύχθηκε με μεγαλύτερη ταχύτητα, ενώ αναπτύχθηκε το εμπόριο και η ναυτιλία. Η πορεία όμως της εκβιομηχάνισης μέχρι το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα ήταν βασανιστική και αργή με βασικότερο παράγοντα την έλλειψη εργατικού δυναμικού. Μπροστά σε αυτή την κατάσταση, το αστικό κράτος παρεμβαίνει παίρνοντας μια σειρά μέτρα όπως την εκχώρηση των μεταλλευτικών δικαιωμάτων των μεταλλείων του Λαυρίου, την δημιουργία σιδηροδρομικού δικτύου και την διάνοιξη της Διώρυγας της Κορίνθου.

Έτσι, στο επίκεντρο της καπιταλιστικής ανάπτυξης έρχεται ο Πειραιάς και η εργατική τάξη, πληθαίνει. Οι ραφτάδες δούλευαν μέχρι και 17 ώρες, οι εμποροϋπάλληλοι  μέχρι και 15 ώρες ενώ τα παιδιά δεν αμείβονταν καθόλου και οι έφηβοι απλά σιτίζονταν και στεγάζονταν. Στα μεταλλεία του Λαυρίου οι εργάτες δούλευαν μέσα στις στοές για μεροκάματο δύο δραχμών που έφταναν μόνο για ψωμί. Οι περισσότεροι έφευγαν από τη ζωή πρόωρα, ενώ αν τραυματίζονταν διώχνονταν από την εργοδοσία με αποτέλεσμα να καταφεύγουν στην επαιτεία. Την ίδια τύχη είχαν οι γυναίκες και τα παιδιά τους.

Κάτω από αυτές συνθήκες, η εργατική τάξη αντιδρά. Από ταξικό ένστικτο αρχικά οι εργάτες κατανοούν μέσα από τη σκληρή τους καθημερινή εμπειρία πως μονάχα η συνένωσή τους μπορεί να αντιμετωπίσει την ασυδοσία των εργοδοτών. Αρχίζουν να ιδρύονται τα πρώτα συνδικάτα και να εκδίδονται οι πρώτες εργατικές εφημερίδες. Η πρώτη μεγάλη απεργία γίνεται στη Σύρο το 1879 από τους εργάτες των ναυπηγείων και των βυρσοδεψείων. Αιτία της απεργίας ήταν η πτώση της αγοραστικής δύναμης των μισθών. Οι απεργοί συγκρούονται με απεργοσπάστες, Αστυνομία και Στρατό που έφτασε στο νησί με πολεμικά πλοία. Η απεργία κρατάει μία εβδομάδα και ικανοποιούνται τα αιτήματα των απεργών. Λίγες μέρες αργότερα ξέσπασε νέα απεργία, επειδή οι εργοδότες των ναυπηγείων έφεραν εργάτες από άλλες περιοχές να δουλέψουν περισσότερες ώρες και με χαμηλότερο μισθό.

Η πρώτη πρωτομαγιάτικη μαζική συγκέντρωση ήταν αυτή που διοργάνωσε ο Κεντρικός Σοσιαλιστικός Σύλλογος την Κυριακή 2 Μάη 1893 στο χώρο του Παναθηναϊκού Σταδίου. Η συγκέντρωση πραγματοποιήθηκε κάτω από το βλέμμα της έφιππης Χωροφυλακής με ψήφισμα και πλαίσιο αιτημάτων:

«α) Την Κυριακή να κλείωσι τα καταστήματα και τα εργοστάσια καθ’ όλην την ημέραν και οι πολίται να αναπαύονται.

β) Οι εργάται και οι μισθωτοί να εργάζονται 8 ώρες την ημέραν.

γ) Να απονέμεται σύνταξις εις τους εκ της εργασίας παθόντας και καταστάντας ανικάνους προς συντήρησιν εαυτών και της οικογενείας των.

δ) Να καταργηθώσιν αι θανατικαί εκτελέσεις.

ε) Να καταργηθεί η διά χρέη προσωπική κράτησις και

στ) Το Διοικητικό Συμβούλιον του Κεντρικού Συλλόγου να επιδώσει το Ψήφισμα τούτο εις την Βουλήν».

Βλέποντας αυτά τα αιτήματα των ελλήνων εργατών το 1893 δεν μπορεί πάρα κάποιος να αναρωτιέται για το σήμερα… Γιατί παρότι οι εργάτες είχαν κατακτήσει όλα τα αιτήματά τους μέχρι σχετικά πρόσφατα, αυτό που τελικά είναι φανερό είναι πως, με τον πρώτο εφησυχασμό, η αστική τάξη θα πάρει πίσω όλα αυτά που είχε δώσει κάτω την πίεση μας και πως είναι η δική μας η δουλειά είναι να τα ξανακατακτήσουμε με τον ίδιο τρόπο που το κάναμε και το 1893… με ΑΠΕΡΓΙΑ!

 ΣΤΡΑΤΑΡΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ

Ειδική Γραμματέας ΕΣΥΝ Πάτρας

Γ. Γραμματέας Κλαδικού Σωματείου Εργαζομένων Ιδιωτικής Υγείας-Πρόνοιας Αχαΐας