Μόλις ο κόσμος ελευθερωθεί η οικονομία θα ανέβει, με τους περισσότερους αναλυτές να εκτιμούν ότι η ανάκαμψη είναι κοντά. Κι εκείνα που έφερε η πανδημία και θα μείνουν…

Του Αιμίλιου Γαλαριώτη

Η πατρίδα μας δίνει άνιση μάχη με την νόσο Covid- 19, μετά από μια 8ετία που επέφερε από την κρίση χρέους.

Η γρήγορη και υπεύθυνη αντίδραση της Πολιτείας οδήγησε σε πολύ θετικά αποτελέσματα (πάντα λαμβάνοντας υπόψιν τους περιορισμούς για  την υγεία των πολιτών που επηρέασαν και επηρεάζουν την πραγματική οικονομία). Για παράδειγμα, οι δείκτες οικονομικής ευημερίας μέσα την κρίση του Covid- 19 κινούνται στην Ελλάδα πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (στοιχεία ΙΟΒΕ- DG ECFIN December 2020).

Φυσικά και θα υπάρχει μεταβλητότητα (volatility) στον δείκτη αυτόν (που θα έχει συσχέτιση και με την πρόοδο των εμβολιασμών) αλλά είναι πολύ σημαντικό πως η χώρα μας κατάφερε αν αντιδράσει με έναν τρόπο που την έφερε πάνω από γίγαντες της παγκόσμιας οικονομίας.

Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που αποτελούν και την ραχοκοκαλιά της ελληνικής και των περισσοτέρων ευρωπαϊκών οικονομιών, χτυπήθηκαν πιο πολύ, λόγω του αμέσου αντίκτυπου των περιοριστικών μέτρων, ενώ η βιομηχανία κινήθηκε σταθερά στην Ελλάδα πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Όμως ο δείκτης εμπιστοσύνης καταναλωτή στην χώρα μας βρίσκεται σταθερά σε χαμηλότερα επίπεδα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Αυτό σημαίνει ότι οι καταναλωτές δεν βλέπουν με θετική διάθεση το μέλλον. Αυτό οφείλεται εν μέρει στην 10ετία που έχουν περάσει μέσα στους περιορισμούς και την βίαιη αναπροσαρμογή της ζωής τους και της μείωσης των ελευθεριών τους (με το τελευταίο να αποτελεί κεντρικό στοιχείο της ελληνικής κουλτούρας και τρόπου ζωής)

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Κεντρική τράπεζα, σε μια μελέτη που ανακοινώθηκε το δεύτερο εξάμηνο του 2020, η παγκόσμια οικονομία γνώρισε την μεγαλύτερη βραχυχρόνια πτώση εδώ και αιώνες. Η ζήτηση έπεσε 30% κατά μέσο όρο, αλλά πάνω από το 20% είναι μόνιμες αλλαγές στην δομή της ζήτησης.

Οι μόνιμες αλλαγές στην ζήτηση αφορούν την κατ΄ οίκον εργασία (σύμφωνα με το 45% των επιχειρήσεων), ψηφιοποίηση (38%), πεσμένη ζήτηση (29%), πτώση επαγγελματικών μετακινήσεων (22%), e-commerce (20%), επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης (10%), από-παγκοσμιοποίηση (8%).

Δηλαδή αυτά ήρθαν για να μείνουν κατά ένα μεγάλο ποσοστό. Σημαντικό είναι επίσης ότι πάνω από το 75% των επιχειρήσεων βλέπουν ότι χάριν στην κρίση που βίωσαν θα είναι ποιο αποτελεσματικές (efficient) στο μέλλον.

Εννέα στις δέκα επιχειρήσεις επιταχύναν την ψηφιοποίηση τους, και μόνο το 20% δέχτηκε ότι η κατ’ οίκον εργασία μείωσε την αποτελεσματικότητα τους ενώ 60% είπε το αντίθετο.

Φυσικά οι αλλαγές αυτές έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην εργασία προμηνύοντας λιγότερη απασχόληση, και δεν ξεχνάμε τις κοινωνικές ανισότητες που μεγάλωσαν λόγο άνισης πρόσβασης στις νέες τεχνολογίες και επομένως στη εκπαίδευση και εργασία).

ΤΟ «ΣΤΟΙΧΗΜΑ» ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Οπότε, το στοίχημα για όλες τις κυβερνήσεις, και την δική μας, είναι να αντιμετωπίσουν την ανεργία και τις ανισότητες, και να λάβουν  μέτρα για την προστασία της αγοραστικής δύναμης των πολιτών και της εργασίας, άμεσα και έμμεσα:

Α. ΒΡΑΧΥΧΡΟΝΙΑ:

Μέσω της στήριξής των επιχειρήσεων, ειδικά των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων όπως γίνεται σήμερα με: την πρόσκληση για τον β- κύκλο επιδότησης τόκων υφισταμένων δανείων μικρών και μεγάλων επιχειρήσεων πληττόμενων από τα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας (200 εκ ευρώ), την απαλλαγή από την υποχρέωση καταβολής ως και του συνολικού μισθώματος για τις πληττόμενες επιχειρήσεις, την αναστολή προθεσμιών λήξης, εμφάνισης και πληρωμής αξιογράφων για τις πληττόμενες επιχειρήσεις, τα μέτρα στήριξης εργαζομένων ειδικών κατηγοριών που απασχολούνται σε κλάδους όπως ο τουρισμός, την επιστρεπτέα προκαταβολή κτλ.

Μπορεί τα μέτρα να μην αποτελούν πανάκεια και να πρέπει να επεκταθούν και σε άλλους κλάδους, όμως είναι προς την σωστή κατεύθυνση (και ίσως και πιο γενναία από ότι επιτρέπουν οι δυνατότητες της οικονομίας μας).

Για να κρίνουν οι πολίτες τα μέτρα ας δούμε την Γαλλία και την Βρετανία (δύο από τις ποιο δυνατές ευρωπαϊκές οικονομίες) όπου το κράτος, πήρε παρόμοια μέτρα. Εκεί το κράτος πλήρωσε και πληρώνει το 80% του χαμένου εισοδήματος για τις ώρες που δεν εργάστηκαν οι εργαζόμενοι, προκειμένου να μην απολυθεί κόσμος.

Παρόλα αυτά η ανεργία αυξήθηκε με τον ρυθμό μεταβολής της να ανεβαίνει (από το 2019 στο 2020) από 8.5% στο 8.9% στην Γαλλία και από 3.8 στο 5.4% στην Βρετανία. Επίσης ας μην ξεχνάμε πως στις 3 Μαρτίου η βρετανική κυβέρνηση ανακοίνωσε και τις επιπτώσεις του μέτρου αυτού και της ευρύτερης στήριξης της οικονομίας, δηλαδή πως θα έρθουν αυξήσεις στους φόρους για όλους (και τις μεγαλύτερες  επιχειρήσεις των οποίων η φορολόγηση θα αυξηθεί στο 25% από το 19%) για να συνοδέψουν την επικείμενη ανάκαμψη που αναμένεται να είναι 7.3%. Και να σκεφτεί κανείς πως η Βρετανία έχει αναλογικά πολλαπλάσια φορολογικά έσοδα και η ανεπίσημή οικονομία είναι πολύ χαμηλότερη από ότι στην Ελλάδα.

Β. MΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ:

Μέσω της στήριξης της επιχειρηματικότητας, της καινοτομίας και της διασύνδεσης της επιστημονικής κοινότητας και των επιχειρήσεων, των επενδύσεων, της ψηφιοποίησης του κράτους, της μείωσης της γραφειοκρατίας, της απονομής δικαιοσύνης… (για τα οποία έχω μιλήσει σε παλαιότερο άρθρο στην «Πολιτεία»).

Το σημαντικότερο είναι να προχωρήσουν οι μαζικοί εμβολιασμοί ούτως ώστε να ανοίξει η οικονομία. Μόλις ο κόσμος ελευθερωθεί η οικονομία θα ανέβει, όμως οι επιχειρήσεις πρέπει να μπουν από τώρα σε μια διαδικασία εσωτερικής αλλαγής που να τους επιτρέψει να επιβιώσουν σήμερα και να θριαμβεύσουν αύριο.

Πρέπει δηλαδή να αναπροσαρμοστούν στην νέα πραγματικότητα που προανέφερα, εφόσον ο κόσμος έχει αλλάξει πλέον, και για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και το λιανεμπόριο το στοίχημα είναι η οργάνωση τους και η στρατηγική τους να επενδύσουν πάνω σε νέες μορφές οργάνωσης της εργασίας, στην τεχνολογική/ψηφιακή βελτίωσή τους.

Πολιτική που θα τους επιτρέψει αφενός να επιβιώσουν υπό τις παρούσες συνθήκες μέχρι την ανάκαμψη (π.χ ενισχύοντας την κατ΄ οίκον εργασία, το σύστημα προώθησης διαδικτυακών υπηρεσιών και πωλήσεων/παραγγελιών, και παράδοσης/ντελίβερι των προϊόντων τους και υπηρεσιών τους στον καταναλωτή μέσω ιντερνέτ και κινητού -δείτε για παράδειγμα την άνοδο των Uber Eats, Deliveroo ktl).

Επομένως, η θετική διάθεση και δράση, η καινοτομία, η ψηφιοποίηση, η κρατική αρωγή και η αποφυγή μεμψιμοιρίας στα πλαίσια νέων συνθηκών μπορούν να φέρουν την ελπίδα. Εκτός απροόπτου η ανάκαμψη είναι κοντά  (οι περισσότεροι αναλυτές την τοποθετούν στο 2022) επομένως ας προετοιμάσουμε για το αύριο που έρχεται.

Ο πατρινός Αιμίλιος Γαλαριώτης (φωτογραφία) είναι διδάκτωρ Οικονομικών και Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Durham της Μ. Βρετανίας και καθηγητής Χρηματοοικονομικής στο Audencia Business School στη Ναντ της Γαλλίας.