Το news247 μίλησε με τον Αλέξανδρο Βρη για να διηγηθεί τη δική του εμπειρία τώρα που όλοι «ξυπνήσαμε». Κάπως αργά φυσικά.

Ο καλός μας φίλος λοιπόν είναι Consultant orthopaedic surgeon στο Royal London Hospital, το οποίο είναι το μεγαλύτερο Κέντρο Τραύματος στο Ηνωμένο Βασίλειο. Είναι επικεφαλής ομάδας που ειδικεύεται στην ανακατασκευή άκρων (limb reconstruction), δηλαδή στη χειρουργική διαδικασία που αντιμετωπίζει ένα πολύ σύνθετο τραύμα, που συνήθως έχει ανοιχτά κατάγματα και υψηλής ενέργειας κακώσεις. Επίσης, αναλαμβάνει διόρθωση σε παραμορφώσεις οστών και οστικές λοιμώξεις. Συνεργάζεται με πλαστικούς χειρουργούς για ασθενείς με τέτοια προβλήματα.

Εδώ και πόσα χρόνια ζείτε στην Αγγλία;
Στην Αγγλία ζω εδώ και 11 χρόνια, από τα οποία τα οκτώ εργάζομαι ως consultant orthopaedic surgeon στο νοσοκομείο. Για δύο χρόνια ήμουν και Διευθυντής Ορθοπαιδικού Τραύματος στο ίδιο νοσοκομείο.

Πότε και πώς ξεκίνησε η ιστορία των επισκέψεών σας στη Γάζα;
Από τότε που πρωτοήρθα στην Αγγλία, το 2014, στην πρώτη δουλειά που είχα, συνάντησα κάποιους γιατρούς που έκαναν την ίδια εξειδίκευση με μένα. Ήταν σε ένα άλλο μεγάλο νοσοκομείο, στο King’s College Hospital, όπου υπήρχε μια ομάδα Βρετανών γιατρών, οι οποίοι είχαν μια φιλανθρωπική οργάνωση που λέγεται IDEALS και ξεκίνησε τη δεκαετία του 1990, στον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας. Τον καιρό που δούλευα μαζί τους, πήγαιναν στη Γάζα, όπου συνεργάζονταν με μια άλλη, μεγάλη φιλανθρωπική οργάνωση εκεί που λέγεται Medical Aid for Palestinians (MAP). Αυτή την οργάνωση, παρεμπιπτόντως, την έχει ιδρύσει μια σημερινή μου συνάδελφος, η Dr Swee Chai Ang, μια ακτιβίστρια γιατρός, η οποία ήταν παρούσα στη σφαγή των Παλαιστινίων που είχε γίνει το 1982 στη Σάμπρα και τη Σατίλα, στον Λίβανο.

Οι IDEALS, με τους οποίους είμαστε πλέον και φίλοι, έκαναν αποστολές στη Γάζα κάθε δύο μήνες, για μια εβδομάδα η καθεμία. Σε μια τέτοια πήγα και εγώ για πρώτη φορά το 2018. Δεν μπορούσα να πάω νωρίτερα, γιατί τότε υπήρχε η προϋπόθεση να είσαι consultant. Ετσι πήγα μόλις έγινα. Συνολικά έχω πάει πέντε φορές -μόνο επί Covid σταματήσαμε-, από τις οποίες στη μία ήμουν αρχηγός της αποστολής. Είχαμε μαζί μας ορθοπεδικούς, πλαστικούς χειρουργούς, φυσικοθεραπευτές και νοσηλεύτριες. Εκτός από τις αποστολές που κάναμε, μία φορά την εβδομάδα είχαμε online meeting με τους Παλαιστίνιους γιατρούς που βρίσκονταν εκεί και συζητούσαμε για το πώς πηγαίνουν τα περιστατικά που είχαμε δει, τι ανάγκες υπήρχαν και άλλα παρόμοια, δηλαδή είχαμε μια συνεχή επικοινωνία είτε από κοντά είτε από μακριά.

Τι ανάγκες σε γιατρούς υπήρχαν εκεί;
Στις αναπτυσσόμενες περιοχές που έχουν πόλεμο, χρειάζονται κυρίως υπηρεσίες πρωτοβάθμιας υγείας και πρόληψης. Δηλαδή είναι για εγκύους γυναίκες, για νεογνά, για εμβολιασμούς, προγράμματα για διατροφή, επιδημίες από λοιμώδεις ασθένειες και για κάποιους καρκίνους όπως του μαστού -αυτά αφορούν τον πολύ κόσμο. Λόγω των πολιτικών συνθηκών όμως, υπήρχαν συνεχείς διαμαρτυρίες κυρίως στα σύνορα με το Ισραήλ. Οι μεν πετούσαν πέτρες, οι δε απαντούσαν με ελεύθερους σκοπευτές. Οπότε υπήρχαν και πολλοί τραυματισμοί, κυρίως σφαίρες στα πόδια, άρα χρειάζονταν και γιατρούς άλλων ειδικοτήτων. Έβλεπες εντελώς διαλυμένα μέλη, κάτι που ήταν η ειδικότητά μου και γι’ αυτό πήγα τόσες φορές.

Εκτός από τις αποστολές και τα online meetings, στο King’s φέρναμε και γιατρούς για εκπαίδευση -σε δυο-τρεις περιπτώσεις και φυσικοθεραπευτές. Αυτό που λέω είναι πολύ σημαντικό, γιατί έναν από αυτούς τους γιατρούς, πέρυσι, τον συνέλαβε ο Ισραηλινός στρατός (IDF), τον βασάνισε για κάποιους μήνες και στο τέλος τον εκτέλεσε. Ήταν ένας άνθρωπος που τον ήξερα προσωπικά και γνωρίζω και άλλους γιατρούς που τους έχουν συλλάβει εδώ και κάποιο καιρό και δεν μπορούμε να μάθουμε νέα τους.

Μέχρι το 2023 τα πράγματα πήγαιναν καλά, αλλά μετά άλλαξε όλο το σκηνικό με την επίθεση της Χαμάς, που η απάντηση σε αυτό είναι μια γενοκτονία. Η κατάσταση είναι τέτοια που δεν μπορώ να πάω εκεί τώρα, γιατί κινδυνεύει η σωματική μου ακεραιότητα. Ακόμη και εγώ ο ίδιος να το πάρω απόφαση, δεν θέλω να βάλω σε κατάσταση ανησυχίας τους πολύ δικούς μου ανθρώπους.

Αν σας έφερναν έναν Ισραηλινό τραυματία, θα τον χειρουργούσατε;
Φυσικά. Εξάλλου αυτό το σενάριο δεν είναι υποθετικό, έχει τύχει να το κάνω. Επίσης εδώ στο νοσοκομείο, 3-4 φορές τον χρόνο έρχεται ένας ειδικευόμενος γιατρός από έναν παγκόσμιο οργανισμό για έξι εβδομάδες. Ο τωρινός είναι Ισραηλινός. Δεν μπορώ να επιτρέψω σε έναν πόλεμο να επέμβει στη δουλειά μου και δεν θα ήταν και σωστό. Δεν θεωρώ ότι ο απλός Ισραηλινός πολίτης έχει κάνει κάποιο λάθος. Υπάρχει ένα τρομοκρατικό κράτος και μια τρομοκρατική κυβέρνηση που δημιουργεί αυτά τα πράγματα. Διαφορετικά, είναι σαν να κατηγορείς όλους τους Ελληνες για αυτά που έκανε η χούντα στη χώρα μας.

Με ρωτούν πολλοί και συχνά, σημειώνοντας και την επικινδυνότητα και τη ματαιότητα μπροστά στον τεράστιο αριθμό που δεν λαμβάνει περίθαλψη. Πρώτον διότι ένας άνθρωπος που χειρουργείς εκεί αξίζει όσο χίλια χειρουργεία στην Ευρώπη – η ευγνωμοσύνη των ανθρώπων και η χαρά τους δεν περιγράφεται. Εκεί νιώθεις γιατί ξεκίνησες αρχικά να κάνεις αυτή τη δουλειά.

Δεύτερον, διότι σε αυτά τα μέρη γίνεσαι μάρτυρας των γεγονότων, των αληθινών γεγονότων που διαστρεβλώνονται από τα μέσα και τα πολιτικά αφηγήματα των εκάστοτε κυβερνήσεων. Ζεις την αλήθεια μιας πολιτικά φορτισμένης ατμόσφαιρας χωρίς παρεμβάσεις.

Και τρίτον, διότι δίνεις μια ανάσα στους γιατρούς εκεί που είναι αληθινοί ήρωες, που χειρουργούν ολόκληρα 24ωρα χωρίς ύπνο και ξεκούραση. Μια μέρα να τους απαλλάξεις από την κούραση και ξέρεις πως κάνεις τη διαφορά για την υγεία ενός ολόκληρου λαού.

Πόσο μπορεί να σας αλλάζει η εμπειρία που είχατε εκεί;
Πάρα πολύ και είναι κάτι που λειτουργεί αθροιστικά και με καθυστέρηση. Δηλαδή γυρίζεις από εκεί και νομίζεις ότι είναι όλα καλά και λες, εντάξει, δεν με πείραξε πολύ. Αλλά μετά από τρεις μήνες, μετά από έξι μήνες, αν και δεν εκφράζω εύκολα τα συναισθήματά μου, είναι κάτι που με στενοχωρεί πολύ. Ειδικά όταν μου στέλνουν βίντεο από κει άνθρωποι που τους ξέρω. Προχθές μου έστειλε βίντεο στο WhatsApp ένας Παλαιστίνιος γιατρός που τον γνωρίζω και μου είπε, «το ξέρω ότι είναι δύσκολο αλλά μήπως μπορείς να έρθεις;». Έπρεπε να πω όχι και μου ήταν πάρα πολύ δύσκολο.

Όταν πηγαίνετε εκεί, πού μένετε;
Πριν τον πόλεμο, μέναμε σε ξενοδοχεία. Η Γάζα είχε ένα μεγάλο κύμα χρηματοδότησης από το Κατάρ και έτσι υπάρχει κάποια βασική δομή.

Πόσες ώρες δουλεύετε, όταν είστε εκεί;
Δουλεύουμε όλη την ημέρα, δεν σταματάμε. Όταν πηγαίνεις εκεί μια βδομάδα για να βοηθήσεις, δεν κάθεσαι να κάνεις διακοπές. Εννοείται ότι μας περιποιούνταν πάρα πολύ, μας καλούσαν στα σπίτια τους για να μας κάνουν το τραπέζι, είχαμε πολύ προσωπικές σχέσεις. Θυμάμαι μια φορά που μας είχε καλέσει ο Παλαιστίνιος υπουργός Υγείας για γεύμα στην αυλή του και από πάνω μας πετούσαν drones Ισραηλινών με κάμερες που μας παρακολουθούσαν -σε τόσο κοντινή απόσταση που αναγκαζόμασταν να μιλήσουμε δυνατά για να ακούσουμε ο ένας τον άλλον, γιατί ήταν έντονος ο θόρυβος από τα drones.

Γενικά βέβαια, όταν είσαι εκεί, το πρόβλημα είναι διπλό, γιατί οι Ισραηλινοί σε θεωρούν τρομοκράτη και οι ντόπιοι σε θεωρούν κατάσκοπο των Ισραηλινών. Και δεν μιλάω φυσικά για τους ντόπιους γιατρούς που είναι φίλοι μας, αλλά η «επίσημη» κυβέρνηση και οι μυστικές υπηρεσίες της. Μπορεί ο δικός μας στόχος να ήταν ξεκάθαρος, δηλαδή να προσφέρουμε τις υπηρεσίες μας στους τραυματίες, αλλά η κατάσταση ήταν άγρια. Άλλος ένας στόχος μας ήταν να κάνουμε τους γιατρούς που βρίσκονταν εκεί αυτόνομους εκπαιδεύοντάς τους, να μην χρειάζονται εμάς, και είχαμε φτάσει σε ένα πολύ καλό σημείο.

Υπήρξαν περιστατικά που παλέψατε αλλά δεν τα καταφέρατε;
Ποτέ, όσο ήμουν εκεί, δεν τέθηκε ζήτημα ζωής και θανάτου. Εμείς αντιμετωπίζαμε όσα περιστατικά είχαν σώσει πρώτα οι ντόπιοι γιατροί και εμείς κάναμε τις επεμβάσεις που χρειάζονταν για να σταθούν πάλι στα πόδια τους. Αρκετές φορές δυστυχώς η κατάσταση κάποιων τραυματιών ήταν πολύ βαριά και προχωρημένη και δεν καταφέραμε να αποκαταστήσουμε το μέλος.

Ποιες φορές θυμάστε να λυγίσατε από αυτά που είδατε;
Με τα παιδιά, φυσικά, και τις μητέρες τους, που σε βλέπουν σαν Μεσσία ενώ εσύ νιώθεις απατεώνας στα μάτια τους, όταν δεν μπορείς να κάνεις κάτι. Τα παιδιά είναι και ο λόγος που λέω ανοιχτά ότι αυτό που γίνεται τώρα είναι γενοκτονία. Διότι δεν υπάρχει καμία ερώτηση στην οποία η απάντηση είναι, ας σκοτώσουμε τα παιδιά. Το Ισραήλ διαθέτει την τεχνολογία να βρει τους τρομοκράτες και να κάνει ό,τι θέλει με αυτούς. Το να πυροβολάς παιδιά και να τα ακρωτηριάζεις ή να τα σκοτώνεις δεν το χωράει ανθρώπου νους.

Πιστεύετε ότι θα υπάρξει ποτέ λύση σε αυτό το θέμα;
Ελπίζω, δεν πιστεύω. Διότι όλα είναι θέμα πολιτικής βούλησης. Θεωρώ ότι και οι Ισραηλινοί που έχουν χάσει φίλους και συγγενείς τους εξαιτίας των τρομοκρατών της Χαμάς, θα προτιμούσαν να εξαρθρωθεί η Χαμάς, να βρουν τους ενόχους και να συνεχίσουν να ζουν ειρηνικά. Έχουν δεχτεί όμως και αυτοί αρκετή πλύση εγκεφάλου, και αυτό το έβλεπα όταν γύριζα από κάθε αποστολή, τι ανάκριση μου έκαναν στο αεροδρόμιο. Περνούσα από δύο μέχρι πέντε ώρες στο security, μου άδειαζαν τα πράγματα στο πάτωμα, μου έβγαζαν τα ρούχα, με αντιμετώπιζαν δηλαδή με μηδέν σεβασμό.

Επειδή όμως οι περισσότεροι στρατιώτες, άντρες και γυναίκες, πάνε στον στρατό μετά το σχολείο, πριν κάνουν οτιδήποτε άλλο στη ζωή τους, έβλεπα κοριτσάκια βαμμένα για το Instagram με το δάχτυλο στη σκανδάλη, να με κοιτάζουν και να με φοβούνται. Οπότε καταλαβαίνεις ότι θα σκέφτονταν διαφορετικά, αν είχαν μεγαλώσει σε άλλο περιβάλλον. Εκεί δυστυχώς διαιωνίζεται το μίσος και η αντιπαλότητα.

Έχετε σκεφτεί να πάτε σε άλλες περιοχές, τώρα που δεν μπορείτε να πάτε στη Γάζα;
Το πλάνο ακριβώς πριν ξεκινήσει ο πόλεμος ήταν να πάμε με το IDEALS στο Νεπάλ, αλλά λόγω της Γάζας όλα τα σχέδια έχουν ματαιωθεί. Θα ήθελα όταν γίνει πάλι κάπως πιο εύκολο, να πάω ξανά εκεί.