Ένας επιμελητής του Βρετανικού Μουσείου ανακάλυψε την αρχαιότερη απεικόνιση φαντάσματος σε μια αρχαία βαβυλωνιακή πλάκα 3.500 ετών, που περιλαμβάνει αναλυτικές οδηγίες για το πώς να εξορκίσει κάποιος ένα ανεπιθύμητο πνεύμα.
Το σχέδιο απεικονίζει ένα φαινομενικά γκρινιάρικο, γενειοφόρο αρσενικό φάντασμα που οδηγείται στον κάτω κόσμο με ένα σχοινί από μια γυναίκα. Ένα τελετουργικό που είναι χαραγμένο παράλληλα με την εικόνα, εξηγεί ότι η λύση για την απομάκρυνση των ενοχλητικών αρσενικών φαντασμάτων είναι να τους δώσετε μια ερωμένη.
Καθώς εξέταζε πινακίδες που σχετίζονται με φαντάσματα στις αποθήκες του Βρετανικού Μουσείου στο Λονδίνο, ο Ίρβινγκ Φίνκελ, ανώτερος επιμελητής στο τμήμα της Μέσης Ανατολής του μουσείου, ανακάλυψε το σχέδιο και μετέφρασε το τελετουργικό που το συνοδεύει, ανέφερε η εφημερίδα The Guardian.
«Αυτό το τελετουργικό θα εφαρμοζόταν νομίζω στην περίπτωση ενός επίμονου οικιακού, πιθανότατα οικογενειακού φαντάσματος που ξεπερνούσε την πλάκα και πολλοί άνθρωποι τρόμαζαν και δεν ήθελαν να συνεχιστεί άλλο», δήλωσε ο Φίνκελ στο Live Science.
Το Βρετανικό Μουσείο απέκτησε την πλάκα τον 19ο αιώνα, μαζί με χιλιάδες άλλες από τη Βαβυλώνα, μια αρχαία πόλη περίπου 100 χιλιόμετρα νότια της Βαγδάτης στο σημερινό Ιράκ. Οι πλάκες παρέχουν πληροφορίες για το πώς ήταν η ζωή στη Βαβυλώνα και στην ευρύτερη περιοχή της Μεσοποταμίας.
Ο Φίνκελ ξεκίνησε να μελετά προσεκτικά την πλάκα κατά τη διάρκεια έρευνας για το νέο του βιβλίο με τίτλο «Τα πρώτα φαντάσματα». Τότε, ανακάλυψε την εικόνα, η οποία είναι μετά βίας ορατή με γυμνό μάτι, και αναγνώρισε το φάντασμα και τη γυναίκα. «Αυτοί οι χαρακτήρες βγήκαν από έναν μύθο», δήλωσε ο Φίνκελ. «Ήταν πολύ συναρπαστικό». Η εικόνα χρησιμεύει ως οπτικό βοήθημα για την τελετουργία, η οποία θα γινόταν από έναν εξορκιστή.
Το κείμενο καθοδηγεί τον αναγνώστη στο να φτιάξει τα ειδώλια ενός άνδρα και μιας γυναίκας και να τα εξοπλίσει με συγκεκριμένα αντικείμενα, συμπεριλαμβανομένων ταξιδιωτικών προμηθειών για τον άνδρα, και επίπλων για τη γυναίκα. Τα ειδώλια θα πρέπει στη συνέχεια να θαφτούν μαζί κατά την ανατολή του ηλίου, ενώ ο εξορκιστής απαγγέλει ένα ξόρκι. Το ξόρκι στην πλάκα είναι ελλιπές, αλλά αρχίζει με την κλήση του θεού του ήλιου Σαμάς, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για τη μετάβαση των φαντασμάτων στον κάτω κόσμο.
Αυτό δεν ήταν συμβολικό τελετουργικό, αλλά κυριολεκτικό, εξήγησε ο Φίνκελ. Ο εξορκιστής έπρεπε να μεταφέρει το φάντασμα σε ένα ειδώλιο, ώστε να μπορέσει να περάσει στον κάτω κόσμο με την ευλογία του Σαμάς. Η τελευταία φράση του κειμένου προειδοποιεί: «Μην κοιτάς πίσω σου!» Ο Φίνκελ πιστεύει ότι αυτή η προειδοποίηση προοριζόταν για τα ειδώλια καθώς εισέρχονταν στον κάτω κόσμο, αλλά δεν μπορεί να είναι σίγουρος.
Η πλάκα πιθανότατα προέρχεται από τη βιβλιοθήκη ενός εξορκιστή ή από έναν ναό. Ένας δεξιοτέχνης τεχνίτης πιθανότατα δημιούργησε το σπάνιο σχέδιο, καθώς είναι δύσκολο να σχεδιάσει κάνεις στον πηλό και απαιτεί τεράστια επιδεξιότητα.
Ο Φίνκελ ελπίζει ότι το νέο του βιβλίο θα αποκαλύψει νέες πληροφορίες για τη Μεσοποταμία και θα αναδείξει πόσο προσιτός είναι σήμερα ο αρχαίος πολιτισμός της. «Οι άνθρωποι που βγαίνουν από αυτές τις σελίδες δεν μοιάζουν με μουσειακά εκθέματα- δεν μοιάζουν με περίεργους από άλλο πλανήτη- μοιάζουν με ανθρώπους που θα αναγνωρίζαμε», δήλωσε ο Φίνκελ.
Σύμφωνα με τον επιμελητή, οι άνθρωποι σήμερα θα αναγνώριζαν τους φόβους, τις υποψίες και τις τελετουργίες αυτές. «Όλα αυτά συνθέτουν μια εικόνα που είναι πολύ οικεία, με την έννοια ότι η ανθρωπότητα που βρίσκεται από κάτω είναι η ίδια ανθρωπότητα με τη σημερινή».
