Γράφουν και ξαναγράφουν οι νομοθέτες στη χώρα μας αντικαπνιστικούς νόμους, όμως η νομοθετική σπουδή μονίμως απαξιώνεται από την απουσία  ενός συνεκτικού ελεγκτικού μηχανισμού.

Αποτελεί άλλωστε κοινό μυστικό πως στα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος (με έμφαση στα μπαρ και τα κλαμπ) το κάπνισμα… επιτρέπεται κανονικά αργά τη νύχτα, ενώ στην Περιφέρεια συχνά οι ιδιοκτήτες δεν κρατούν ούτε τα προσχήματα.

Εξού και το πρόσφατο νομοθετικό εγχείρημα που αυτή τη φορά επιχειρεί να ενισχύσει την προστασία των ανηλίκων από τον καπνό και το αλκοόλ (θα βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση έως την ερχόμενη Δευτέρα) έχει ήδη ανοίξει έναν νέο κύκλο ερωτημάτων σχετικά με τη μελλοντική αποτελεσματικότητά του.

Αρκεί κανείς να αναλογιστεί πως ούτως ή άλλως το κάπνισμα στους ανηλίκους το έχει… κόψει ο νομοθέτης ήδη από το 2008, ενώ επόμενοι νόμοι έχουν αυστηροποιήσει το ήδη υπάρχον πλαίσιο.

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι με βάση τον προηγούμενο αντικαπνιστικό νόμο απαγορεύεται η χρήση καπνού σε ανοιχτούς χώρους όπου βρίσκονται ανήλικοι (όπως τα πάρκα), κατά κοινή ομολογία όμως σπάνια  πραγματοποιούνται έλεγχοι εκεί.

Δεδομένου, δε, ότι το νέο νομοσχέδιο αυξάνει τα σημεία που πρέπει να επιβλέπονται τακτικά (όπως είναι, για παράδειγμα, περίπτερα, μίνι μάρκετ… ακόμα και αυτόματοι πωλητές, από όπου κατά κανόνα οι μαθητές Λυκείου ή ακόμα και Γυμνασίου προμηθεύονται τα κλασικά τσιγάρα, νέα προϊόντα καπνού αλλά και αλκοόλ), το στοίχημα μοιάζει να είναι χαμένο εξαρχής.

Στους παραβάτες και δύο νοσοκομεία

Αλγεινή εντύπωση, δε, προκαλεί το γεγονός πως ανάμεσα στους παραβάτες ήταν και δύο νοσοκομεία στην Περιφέρεια όπου διαπιστώθηκε η μη ύπαρξη σχεδίου αποτροπής καπνίσματος αλλά και  πλημμελής εποπτεία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Μία ακόμα περίπτωση, που αγγίζει τα όρια του τραγελαφικού, είναι ότι σε έναν δήμο διαπιστώθηκε πως ο υπεύθυνος για εφαρμογή σχεδίου αποτροπής καπνίσματος ήταν καπνιστής.

Εν τω μεταξύ, τα αντίστοιχα στοιχεία για την επόμενη χρονιά είναι αποσπασματικά, καθώς αφορούν μεμονωμένους ελέγχους. Για παράδειγμα, στις αρχές Οκτωβρίου σε ένα μόλις διήμερο, όπως αναφέρει η Αρχή σε δελτίο Τύπου, ελέγχθηκαν 52 επιχειρήσεις και εντοπίστηκαν 15 παραβάσεις. Ο Δήμος Αθηναίων, πάλι, ενημερώνει πως επίσης το 2024 διεξήγαγε 803 ελέγχους και επέβαλε 203 πρόστιμα.

Κατά τους πρώτους τέσσερις μήνες του τρέχοντος έτους έγιναν 839 έλεγχοι και επιβλήθηκαν 56 πρόστιμα.

Απουσιάζει εντούτοις η συγκεντρωτική εικόνα για το σύνολο της χώρας, ενώ ακόμα πιο παράδοξο είναι το γεγονός πως ο νομοθέτης (εν προκειμένω το υπουργείο Υγείας) έως και σήμερα περιορίζεται στη σύνταξη νόμων, χωρίς να έχει εποπτικό ρόλο για το εάν και κατά πόσο αυτοί τηρούνται.

Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος που εκτός από τις τσουχτερές κυρώσεις που επιβάλλει το νέο νομοσχέδιο (δύναται να υπερβαίνει ακόμα και τα 10.000 ευρώ, ενώ σε περίπτωση υποτροπής προβλέπεται ακόμα και η οριστική ανάκληση της άδειας λειτουργίας), επενδύει πλέον σε σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία για την ενίσχυση του μηχανισμού ελέγχου της αγοράς των προϊόντων καπνού, αλκοόλ και λοιπών μη καπνικών προϊόντων, σε μια (ύστατη) προσπάθεια να θωρακίσει τη δημόσια Υγεία.

«Νόμοι υπάρχουν. Το ζητούμενο είναι να τηρούνται και να τιμωρούνται οι παραβάτες» δηλώνει με νόημα στα «ΝΕΑ» ο χειρουργός μαστού και πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, Ευάγγελος Φιλόπουλος. Ο ίδιος, δε, επιμένει ότι «πρέπει να απαγορευτεί το κάπνισμα, άτμισμα κ.ο.κ. σε όλους τους δημόσιους χώρους, συμπεριλαμβανομένων των στάσεων λεωφορείων αλλά και των περιοχών γύρω από τα σχολεία, όπως έκανε πρόσφατα η Γαλλία.

Επιπλέον,  απαιτούμε από την ελληνική πολιτεία να θεσπίσει αντίστοιχη απαγόρευση και στις παραλίες, δεδομένου πως, μεταξύ άλλων, τα τσιγάρα είναι τοξικά απόβλητα που μολύνουν τις θάλασσές μας».

Παράλληλα όμως ο Ευ. Φιλόπουλος θέτει ένα ακόμα σοβαρό ζήτημα που παρέλειψε να συμπεριλάβει ο νομοθέτης στο νέο νομοσχέδιο. Ποιο είναι αυτό;

Να… σβήσει από τα νέα καπνικά προϊόντα τα αρώματα και τις γεύσεις «που αγκιστρώνουν τους νέους στον εθισμό της νικοτίνης». Οπως μάλιστα ο ίδιος επισημαίνει, «έχει παρέλθει η εποχή όπου υπήρχαν υποστηρικτές περί ακίνδυνου εναλλακτικού καπνίσματος ή περί νέων προϊόντων που βοηθούν στη διακοπή της βλαβερής αυτής συνήθειας.

Πλέον, αυτοί που περνούν στο άτμισμα δεν δηλώνουν πως θέλουν να διακόψουν το τσιγάρο μέσα στο επόμενο έτος» καταλήγει.