Λαμπερός (κυριολεκτικά) ως αντικείμενο, αλλά και (μεταφορικά) ως επενδυτικό καταφύγιο, ο χρυσός παρέμεινε πολύτιμος μέσα στους αιώνες, παρά τις γεωπολιτικές διακυμάνσεις, τις μεταβολές συνόρων και τις πάμπολλες -σαρωτικές σε πλήθος και ένταση- αλλαγές παραδείγματος.

Πριν από σχεδόν 200 χρόνια, επίδοξοι χρυσοθήρες από ολόκληρο τον κόσμο συνέρρεαν «εμπύρετοι» στην Καλιφόρνια.

Εν έτει 2025 πια, ο χρυσός συνεχίζει την ανοδική του πορεία καταρρίπτοντας το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, με την αξία του να ξεπερνά το ιστορικό υψηλό των 3.500 δολαρίων ανά ουγκιά.

Ας όψεται η (μέχρι στιγμής εμπορικο-οικονομικά αλλοπρόσαλλη) προεδρία Τραμπ, κι όχι μόνο…

Οταν η υφήλιος «φλέγεται» ο χρυσός λάμπει πιο έντονα… μακριά από μετοχές, ομόλογα και δολάρια, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς με γλαφυρή διάθεση, ακολουθώντας την πορεία της τιμής του χρυσού που αυξήθηκε κατά πάνω από 70% τα τελευταία χρόνια, από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 και έπειτα.

Πού θα μπορούσε, άραγε, να φτάσει αυτό το καλούμενο «ράλι του χρυσού»; Υπάρχει ταβάνι και αν ναι, πού τοποθετείται αυτό; Μήπως στα 4.000 δολ. ανά ουγκιά όπως προέβλεψε πρόσφατα η Goldman Sachs, ή μήπως αρκετά χαμηλότερα εάν όλο αυτό κάποια στιγμή ξεφουσκώσει; Ακόμη κι αν η «φούσκα» σκάσει πάντως, το πιο πιθανό είναι ότι θα σκάσει στα ψηλά κι όχι στα χαμηλά.

Οι κεντρικές τράπεζες συνεχίζουν άλλωστε, από την πλευρά τους, να σωρεύουν ράβδους, που συνολικά ξεπερνούσαν τους 1.000 τόνους κάθε χρόνο τα τελευταία χρόνια, ενώ τα χυτήρια στην Ελβετία δουλεύουν νυχθημερόν και τα θησαυροφυλάκια του χρηματιστηρίου Comex στη Νέα Υόρκη γεμίζουν προκαλώντας ελλείψεις πίσω στο Λονδίνο. Κι όλα αυτά, όχι άδικα (από καθαρά επενδυτική σκοπιά). Ο χρυσός μπορεί να είναι, άλλωστε, «το μόνο πραγματικά ασφαλές περιουσιακό στοιχείο που έχει απομείνει», όπως έγραφε προ εβδομάδων το Business Talk της «Κ», ένα περιουσιακό στοιχείο του οποίου η προσφορά δεν αρκεί για να καλύψει τη ζήτηση.

Πίσω από όλη αυτή τη «λάμψη» ωστόσο, απλώνεται βαθύ «σκοτάδι». «Κάθε χρόνο, παράνομος χρυσός αξίας άνω των 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων διακινείται ανά την υφήλιο», γράφουν οι Σάσα Λέζνεφ και Τζον Πρέντεργκαστ στο περιοδικό Foreign Affairs. Οπως σημειώνουν χαρακτηριστικά στην ίδια ανάλυση, «την τελευταία δεκαετία, η τιμή του χρυσού σχεδόν τριπλασιάστηκε». Ως εκ τούτου, «πλέον μπορεί να μεταφέρει κανείς λαθραία, μέσα σε έναν χαρτοφύλακα, χρυσό αξίας άνω του 1 εκατ. δολ.». Οσο για την πορεία των λαθραίων φορτίων, εκείνα τείνουν να ξεκινούν από ζώνες συγκρούσεων ή άλλες «σκοτεινές» αφετηρίες, προτού καταλήξουν σε «λαμπερούς» κόμβους εμπορίας χρυσού όπως είναι μεταξύ άλλων το Χονγκ Κονγκ και το Ντουμπάι, και από εκεί στην παγκόσμια αγορά. Σύμφωνα με όσα αναφέρουν οι Λέζνεφ και Πρέντεργκαστ, κομβική θέση στην πορεία της νομιμοποίησης (βλ. ξέπλυμα) του παράνομου χρυσού κατέχουν, μεταξύ άλλων, η Τουρκία, η Κίνα, η Ινδία, τα Εμιράτα (τα οποία εισάγουν, επί παραδείγματι, μεγάλες ποσότητες χρυσού από το εμπόλεμο Σουδάν αλλά και από τη Ρωσία του Πούτιν) και η Ελβετία.

Ποιος επωφελείται από αυτό το λαθρεμπόριο; Οι αντιμαχόμενες πλευρές του εμφυλίου που μαίνεται στο (εξαιρετικά πλούσιο σε χρυσό) Σουδάν, δίκτυα οργανωμένου εγκλήματος όπως είναι εκείνο της οργάνωσης Tren de Aragua που έχει την έδρα της στη Βενεζουέλα, παραστρατιωτικές ομάδες στο Κονγκό, μισθοφόροι (Ρώσοι, και όχι μόνο), αυταρχικά καθεστώτα κ.ά. Υπενθυμίζεται ότι την περίοδο που ήταν Γερουσιαστής, ο νυν υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο είχε χαρακτηρίσει το λαθρεμπόριο απειλή για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ με το αιτιολογικό ότι τροφοδοτεί καθεστώτα όπως εκείνο του Νικολάς Μαδούρο στη Βενεζουέλα.

«Παρά τη συνεχιζόμενη ένοπλη σύγκρουση, το Σουδάν σημείωσε ρεκόρ παραγωγής χρυσού το 2024, με συνολικά 64,4 τόνους και περίπου 1,6 δισ. δολ. σε έσοδα», έγραφε τον περασμένο Μάρτιο το κινεζικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Xinhua. Ποσότητες χρυσού αξίας πολλών δισ. δολ. εξήχθησαν όμως πέρυσι και από άλλες χώρες, που σε γενικές γραμμές περνούν στα ψιλά της διεθνούς ειδησεογραφίας, όπως είναι για παράδειγμα η Ουγκάντα, η Ρουάντα, η προαναφερθείσα Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό κ.ά.

Σύγχρονοι χρυσοθήρες στη Συρία

Ο πόλεμος, ο χρυσός και η αστάθεια «τείνουν», σε έναν βαθμό τουλάχιστον, να συμπληρώνουν ως κομμάτια το ίδιο παζλ.

Πέρα από τα δίκτυα λαθρεμπορίου της Αφρικής, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει όμως εν έτει 2025 και η περίπτωση της Συρίας, όπου σύγχρονοι χρυσοθήρες κυνηγούν πια θησαυρούς οπλισμένοι με ανιχνευτές μετάλλων, πράγμα που απαγορευόταν επί Ασαντ αλλά γίνεται ανεκτό τώρα.

«Μετά την κατάρρευση του δεσποτικού καθεστώτος του Μπασάρ αλ Ασαντ τον περασμένο Δεκέμβριο, οι κάτοικοι της Δαμασκού άρχισαν να παρατηρούν νέες παρουσίες στους δρόμους τη νύχτα: σκιώδεις φιγούρες με ανιχνευτές μετάλλων που αναβοσβήνουν» ενώ και στη συριακή ύπαιθρο άρχισαν να καταφθάνουν «άνδρες με φτυάρια και με χάρτες» που υποτίθεται ότι «αποκαλύπτουν τις τοποθεσίες κρυμμένων θησαυρών», γράφει η Σάρα Νταντούς στους FT.

Επί Ασαντ, δεν επιτρεπόταν να πωλούνται ανιχνευτές μετάλλων στη Συρία. Από τον περασμένο Ιανουάριο ωστόσο και έπειτα, στη Δαμασκό έχουν ξεφυτρώσει καταστήματα, όχι ένα αλλά αρκετά, που πωλούν αποκλειστικά τέτοιου τύπου συσκευές, η αξία των οποίων μπορεί να αγγίξει ακόμη και τα 10.000 δολάρια. Παράλληλα, θα άρχιζαν να διακινούνται και φήμες, ανεπιβεβαίωτες προφανώς, για ομάδες ανδρών που ξέθαψαν κρυμμένους θησαυρούς και έγιναν πλούσιοι μέσα σε μια νύχτα, αλλά και άλλες ιστορίες για θησαυρούς που υποτίθεται ότι είναι θαμμένοι στις περιοχές γύρω από τη γραμμή του σιδηροδρόμου Χετζάζ που επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας συνέδεε τη Δαμασκό με τη Μεδίνα…