Για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, η Βηθλεέμ, η πόλη της Γεννήσεως του Ιησού Χριστού, υποδέχεται τα Χριστούγεννα χωρίς τη ζωντάνια και την εορταστική ατμόσφαιρα που συνήθως τη χαρακτήριζε. Η πανέμορφη ιστορική πόλη στη Δυτική Όχθη, που βρίσκεται υπό ισραηλινή κατοχή, παραμένει έρημη, χωρίς τουρίστες και χωρίς τις παραδοσιακές γιορτινές εκδηλώσεις.

Η χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα απουσιάζει, καθώς ο πόλεμος στη Γάζα έχει αφήσει βαθιά τα σημάδια του, και η πόλη βρίσκεται σε κατάσταση απόγνωσης και απομόνωσης.

Η πλατεία Μάνγκερ, το επίκεντρο της πόλης, είναι άδεια, χωρίς το χριστουγεννιάτικο δέντρο να λάμπει από τα λαμπιόνια του και χωρίς τους επισκέπτες που συνήθως την κατακλύζουν αυτήν την εποχή του χρόνου. Στην Εκκλησία της Γεννήσεως, όπως ονομάζεται ο χριστιανικός ναός που δεσπόζει στην πλατεία και είναι το πιο σημαντικό θρησκευτικό μνημείο της πόλης, η προσέλευση κόσμου είναι ελάχιστη, καθώς και στην ίδια πλατεία.

Η αδυναμία του τουρισμού να επιστρέψει σε φυσιολογικά επίπεδα και η κατάσταση του πολέμου έχουν πλήξει την οικονομία της πόλης. Οι επιχειρηματίες, που συνήθως βασίζονται στους τουρίστες για να ζήσουν, βλέπουν τις δουλειές τους να καταρρέουν.

Ο Τζόζεφ Γιακάμαν, ιδιοκτήτης ενός καταστήματος στη Βηθλεέμ, λέει: «Ανοίγουμε μόνο δύο φορές την εβδομάδα για να καθαρίσουμε το κατάστημα. Δεν έχουμε πελάτες».

Οι κάτοικοι, ανήσυχοι για το μέλλον τους, αρχίζουν να αναζητούν νέες ευκαιρίες στο εξωτερικό. Ο Αλάα Αφτίμ, που διατηρεί ένα εστιατόριο, εξηγεί. «Εξαιτίας των κακών συνθηκών διαβίωσης και των οικονομικών προβλημάτων, οι άνθρωποι αρχίζουν να ψάχνουν για καλύτερες ευκαιρίες για τα παιδιά τους, για καλύτερη εκπαίδευση, για ένα καλύτερο μέλλον».

Ανάμεσα τους είναι και πολλοί χριστιανοί, οι οποίοι βλέπουν τις ζωές τους να μεταμορφώνονται ριζικά από την έλλειψη σταθερότητας και τη συνεχιζόμενη βία στην περιοχή.

Το μεταναστευτικό κύμα

Η μετανάστευση από τη Βηθλεέμ έχει αυξηθεί δραματικά, καθώς οι κάτοικοι προσπαθούν να ξεφύγουν από τις δύσκολες συνθήκες. «Η μετανάστευση από τη Βηθλεέμ αυξάνεται καθημερινά και μηνιαία, και αυτό έχει αρνητικό αντίκτυπο στην πόλη», λέει ο Ίσα Θαλιέχ, ιερέας στην Εκκλησία της Γεννήσεως.

Ο Αλάα Αφτίμ αναφέρει ότι ένας από τους ξαδέλφους του πρόσφατα μετανάστευσε στην Αυστραλία, αναζητώντας καλύτερες ευκαιρίες.

Η θλίψη και η ελπίδα σε μια πόλη σε απομόνωση

Η πόλη της Βηθλεέμ, χωρίς επισκέπτες και με άδειους δρόμους, μοιάζει με πόλη «φάντασμα». «Σε αυτές τις δύσκολες στιγμές που περνούν οι παλαιστινιακές πόλεις μας, ειδικά στη Γάζα, είναι δύσκολο να δείξουμε σημάδια χαράς και ευτυχίας», σχολιάζει ο ιερέας Θαλιέχ. Η θλίψη και η αγωνία είναι διάχυτες στην πόλη, καθώς ο πόλεμος και η οικονομική κρίση συνδυάζονται με το φόβο του άγνωστου και της ανασφάλειας.

Παρ’ όλα αυτά, η πίστη των κατοίκων παραμένει ασάλεφτη. Οι προσευχές συνεχίζονται και η Εκκλησία της Γεννήσεως παραμένει ανοιχτή για τους λίγους προσκυνητές και πιστούς.

Ο ιερέας Μούνθερ Ισάακ, που λειτουργεί στην Λουθηρανική Εκκλησία της Βηθλεέμ, περιγράφει την κατάσταση ως εξαιρετικά δύσκολη. «Αν ο Χριστός γεννιόταν σήμερα, θα γεννιόταν κάτω από τα ερείπια και τους ισραηλινούς βομβαρδισμούς», είχε δηλώσει πέρυσι. Η γιορτινή ατμόσφαιρα, που άλλοτε συνόδευε τα Χριστούγεννα στη Βηθλεέμ, έχει αντικατασταθεί από μια αίσθηση πένθους και απόγνωσης.

Οι περιορισμοί και τα οδοφράγματα

Πέρα από τις συνθήκες ασφαλείας, οι περιορισμοί στις μετακινήσεις καθιστούν ακόμα πιο δύσκολη την κατάσταση. Οι Ισραηλινοί έχουν ενισχύσει τους ελέγχους και τις στρατιωτικές περιπολίες γύρω από την πόλη.

Ο δήμαρχος Αντών Σαλμάν επισημαίνει ότι «τα νέα οδοφράγματα γύρω από τη Βηθλεέμ δημιουργούν εμπόδια για τους επισκέπτες». Ο ίδιος προσθέτει: «Ίσως μερικοί από αυτούς να καταφέρουν να περάσουν και ένα μέρος από αυτούς, θα αντιμετωπίσει τις πύλες και τα σημεία ελέγχου που έχει τοποθετήσει το Ισραήλ γύρω από τη Βηθλεέμ».

Το τείχος του Ισραήλ

Το 2002, το Ισραήλ κατασκεύασε τη διαχωριστική γραμμή, γνωστή και ως «τείχος της Δυτικής Όχθης» ή «ισραηλινό τείχος», το οποίο περιλαμβάνει φράκτες, τοίχους και άλλα μέτρα ασφαλείας, με στόχο να αποτραπούν τρομοκρατικές επιθέσεις κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Ιντιφάντα, την εξέγερση δηλαδή των Παλαιστινίων εναντίον του Ισραήλ.

Ωστόσο, η διαδρομή του τείχους, που παρακάμπτει την Πράσινη Γραμμή, γραμμή κατάπαυσης του πυρός του 1949 που ορίστηκε σε συμφωνίες εκεχειρίας μεταξύ του Ισραήλ, της Αιγύπτου, της Ιορδανίας, του Λιβάνου και της Συρίας, έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από τη διεθνή κοινότητα.

Η πορεία που διαγράφει το τείχος περνά μέσα και γύρω από τη Βηθλεέμ, περιορίζοντας την ελεύθερη κυκλοφορία των Παλαιστινίων και απομονώνοντας τις τοπικές κοινότητες. Ειδικοί και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων καταδικάζουν τη διαίρεση του παλαιστινιακού εδάφους και την ενσωμάτωση ισραηλινών εποικισμών, καθώς το 88% της πορείας του τείχους εισβάλει σε παλαιστινιακό έδαφος, ουσιαστικά προσαρτώντας τμήματα της Δυτικής Όχθης.

Η ιστορική σημασία της πόλης και το μέλλον της χριστιανικής κοινότητας

Η Βηθλεέμ είναι και παραμένει ένας από τους σημαντικότερους χριστιανικούς προορισμούς στον κόσμο. Η Εκκλησία της Γεννήσεως είναι τόπος προσκυνήματος για εκατομμύρια πιστούς, ενώ η πόλη έχει ιστορική και θρησκευτική αξία που δεν μπορεί να παραβλεφθεί.

Ωστόσο, το μέλλον της χριστιανικής κοινότητας στη Βηθλεέμ φαίνεται αβέβαιο. Έκθεση του 2017 έδειξε ότι ο πληθυσμός των χριστιανών στην πόλη έχει μειωθεί σε μόλις 10%, από το 85% το 1947, κάτι που αντικατοπτρίζει την αποδυνάμωση της χριστιανικής παρουσίας στην περιοχή.

Από τον πόλεμο του 1967 μεταξύ του Ισραήλ και των γειτονικών αραβικών χωρών, το Ισραήλ κατέχει τη Δυτική Όχθη, την οποία οι Παλαιστίνιοι επιθυμούν ως τον πυρήνα ενός μελλοντικού ανεξάρτητου κράτους.

Το Ισραήλ έχει χτίσει εβραϊκούς οικισμούς, οι οποίοι θεωρούνται παράνομοι από τις περισσότερες χώρες, σε όλη την επικράτεια. Ωστόσο, το εβραϊκό κράτος το αμφισβητεί αυτό, επικαλούμενο ιστορικούς και βιβλικούς δεσμούς με την περιοχή, ενώ αρκετοί από τους υπουργούς του ζουν σε οικισμούς και, κατ’ αυτόν τον τρόπο, ευνοούν την επέκτασή τους.

«Δεν υπάρχει ασφάλεια αν ταξιδεύεις μεταξύ των περιοχών της Δυτικής Όχθης, όπως από τη Βηθλεέμ στη Ραμάλα ή στην Ιεριχώ», δήλωσε ο Αλάα Αφτίμ. Παράλληλα, ο ιερέας Ισάακ προειδοποιεί για τον κίνδυνο η βία να επεκταθεί σε διάφορες περιοχές της Δυτικής Όχθης, ειδικά μετά την αύξηση της ένοπλης παρουσίας των Ισραηλινών εποίκων. «Φοβόμαστε ότι αυτός ο πόλεμος δεν θα τελειώσει ποτέ», καταλήγει.