Είναι ως τώρα το 2024 η χειρότερη χρονιά του αιώνα για την αγορά της Τέχνης; Θετική είναι η απάντηση που δίνει μια νέα έκθεση που είδε το φως της δημοσιότητας και υπογράφεται από τους βετεράνους αναλυτές της αγοράς Τέχνης Μάικλ Μόουζες και Γιάνπινγκ Μέι, οι οποίοι και διατηρούν την ομώνυμη συμβουλευτική εταιρεία σε θέματα Τέχνης.

Υπό τον τίτλο «Πόσο κακή ήταν η ανοιξιάτικη περίοδος δημοπρασιών του 2024; Οικονομικά, χειρότερα δεν γίνεται» οι δύο συνεργάτες προχώρησαν στην ανάλυση περίπου 50.000 διαδοχικών πωλήσεων έργων Τέχνης στους οίκους Christie’s, Sotheby’s και Phillips τα τελευταία 24 χρόνια. Για τις ανάγκες της έρευνας αξιοποιήθηκαν στοιχεία έργων που αγοράστηκαν για πρώτη φορά σε οποιαδήποτε δημοπρασία από το 1970 και εξής.

«Είναι πολύ απλή η μεθοδολογία που υιοθετήσαμε», εξηγεί ο Μάικλ Μόουζες, ο οποίος μέχρι πρόσφατα δίδασκε στο Stern School of Business του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. «Πιστεύουμε ότι ο μόνος τρόπος για να μελετήσουμε την αγορά Τέχνης είναι μέσω επαναλαμβανόμενων πωλήσεων, ώστε να μπορούμε να έχουμε μια τεκμηριωμένη ανάλυση για το ποιες είναι οι αποδόσεις στην αγορά Τέχνης. Επομένως, δεν εστιάζουμε μόνο στα έσοδα, αλλά και στην απόδοση».

Μια πρόχειρη ματιά στα αποτελέσματα των δημοπρασιών τα τελευταία δύο χρόνια είναι αρκετή για να συνειδητοποιήσουμε ότι στην καλύτερη περίπτωση θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν μέτρια. Οι ερευνητές ωστόσο προχώρησαν σε ποσοτικοποίηση της πτώσης και χρησιμοποίησαν κάθε επαναλαμβανόμενη πώληση για να υπολογίσουν τη σύνθετη ετήσια απόδοση της διακύμανσης της τιμής με την πάροδο του χρόνου μεταξύ αγοράς και πώλησης.

Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η μέση απόδοση για τα υπό εξέταση έργα την προηγούμενη άνοιξη ήταν σχεδόν μηδενική και σαφώς η χαμηλότερη από το 2000. Το προηγούμενο χαμηλό του 0,02% καταγράφηκε κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης του 2009. Η υψηλότερη μέση απόδοση ήταν το 2007 της τάξης του 0,13%.

«Αν κοιτάξετε το ζήτημα διαχρονικά, ο αριθμός των έργων που βγαίνει στην αγορά έχει αυξηθεί δραματικά και η μέση τιμή έχει αυξηθεί εξίσου, οπότε μπορεί οι οίκοι δημοπρασιών, με κάποιο τρόπο, να αποκλείουν τον εαυτό τους από την αγορά», υποστηρίζει ο Μόουζες και προσθέτει ότι καθώς η αγορά Τέχνης αναπροσαρμόζεται οι επενδυτές έλκονται από άλλα περιουσιακά στοιχεία που παράγουν υψηλότερες αποδόσεις.

Η έκθεση εξέτασε επίσης τους εξαμηνιαίους δείκτες πωλήσεων, βάσει του ποσοστού των έργων που πωλήθηκαν στις δημοπρασίες. Διαπιστώθηκε ότι το ένα τρίτο των έργων Τέχνης δεν βρήκε αγοραστές το πρώτο εξάμηνο του 2024 σε σύγκριση με το 24% της αντίστοιχης περιόδου πέρυσι, καταγράφοντας το υψηλότερο επίπεδο από το 2006. Γεγονός που οδήγησε ακόμη και τον Μάικλ Μόουζες να δηλώσει έκπληκτος από τα αρνητικά συμπεράσματα της έρευνας.

Η γυμνή Αφροδίτη του Νικολά Πουσέν

Για πρώτη φορά ύστερα από 74 χρόνια βγαίνει σε δημοπρασία ένα πρώιμο, σπάνιο, έργο του κορυφαίου του γαλλικού μπαρόκ Νικολά Πουσέν. Το ζωγραφικό έργο που απεικονίζει δύο σάτυρους να κατασκοπεύουν σε μια δασώδη περιοχή τη γυμνή Αφροδίτη ενώ κοιμάται φιλοτεχνήθηκε από τον γάλλο ζωγράφο την περίοδο 1625-27, λίγο μετά την άφιξή του στη Ρώμη το 1624. Η εκτίμηση ανέρχεται σε 1,2 εκατ. δολάρια και θα δημοπρατηθεί από τον γαλλικό οίκο Ader στις 26 Νοεμβρίου στο Παρίσι. «Δεν βρίσκει κανείς πίνακες του Πουσέν αυτής της περιόδου, με αυτό το θέμα και σε αυτές τις διαστάσεις (σ.σ. έχει πλάτος περί το 1 μ.) στην αγορά», δήλωσε ο δημοπράτης της Ader, Ντέιβιντ Νόρντμαν. Το έργο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1933 ως έργο του Πουσέν, αλλά στις δεκαετίες που ακολούθησαν αμφισβητήθηκε η αυθεντικότητα του, έως το 2017 οπότε και αποδόθηκε ξανά στον συγκεκριμένο καλλιτέχνη.

Μια διαφορετική, πήλινη «Ελευθερία»

Την ευκαιρία να αποκτήσουν ένα κομμάτι της Ιστορίας θα έχουν οι συλλέκτες που θα δώσουν το «παρών» στη δημοπρασία της 26ης Νοεμβρίου, του οίκου Artcurial του Παρισιού όπου και θα βγει στο σφυρί μια σπάνια μακέτα του Αγάλματος της Ελευθερίας από τερακότα του 1875. Αυτή η πρώιμη μελέτη ενός από τα πιο εμβληματικά μνημεία του κόσμου που φιλοτέχνησε ο Φρεντερίκ Μπαρτολντί έχει ύψος 49 εκ. και εκτιμάται μεταξύ 333.000 και 555.000 δολαρίων. Η πήλινη μακέτα έχει αρκετές διαφορές από το εμβληματικό γλυπτό της Νέας Υόρκης. Η Ελευθερία της μακέτας κρατά μια σπασμένη αλυσίδα στο χέρι της – σύμβολο του τέλους του συστήματος της υποδούλωσης – ενώ το άγαλμα κρατά μια πλάκα με την ημερομηνία της Αμερικανικής Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας, 4 Ιουλίου 1776. Την προηγούμενη φορά που ένα πήλινο μοντέλο του αγάλματος πωλήθηκε σε δημοπρασία ήταν το 2007 στον οίκο Christie’s της Νέας Υόρκης προς 144.000 δολάρια, ξεπερνώντας κατά πολύ την εκτίμηση, η οποία ήταν περί τα 50.000 δολάρια.