Ανάμεσα στους μεγαλύτερους άμεσους επενδυτές στην Ελλάδα εξελίσσονται πλέον οι Αραβες, ως αποτέλεσμα μιας μεθοδικής προσέγγισης σε πολλαπλά επίπεδα μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης με αυτές των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ) και της Σαουδικής Αραβίας.

Το deal εξαγοράς 60% του ομίλου Hellenic Healthcare (HHG) από την Purehealth Holding, που ελέγχεται από το Sovereign Wealth Fund ADQ των ΗΑΕ, αντί 1,4 δισ. δολαρίων την περασμένη εβδομάδα, αλλά και αυτό της Masdar για την ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, που αποτιμά την εταιρεία στα 3,2 δισ. ευρώ και το οποίο βαίνει προς ολοκλήρωση μέσα από τη διαδικασία της δημόσιας πρότασης που τρέχει, αναμένεται να δώσουν την πέμπτη θέση στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα στη λίστα των μεγαλύτερων ξένων επενδυτών στη χώρα μας.

Μάλιστα αν αναλογιστεί κανείς ότι Λουξεμβούργο, Κύπρος και Ολλανδία χρησιμοποιούνται ως βάση από ελληνικά κεφάλαια για φορολογικούς λόγους, τότε οι Εμιρατινοί είναι πίσω μόνο από τους Γερμανούς, τον μεγαλύτερο εμπορικό μας εταίρο σε επίπεδο επενδύσεων στην Ελλάδα.

Και έπεται συνέχεια, μια και ήδη υπάρχουν ζυμώσεις σε μια σειρά από τομείς με στόχο να μετουσιωθούν σε συγκεκριμένο αποτέλεσμα, ενώ δεν σταματούν και οι αποστολές μεταξύ των χωρών που ανοίγουν νέα πεδία συνεργασίας, όπως φάνηκε από την πρόσφατη κυβερνητική αποστολή υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στη Σ. Αραβία, αλλά και το σχέδιο αποστολής Εμιρατινών επιχειρηματιών στην Αθήνα τους προσεχείς μήνες.

Η μεγαλύτερη κινητικότητα υπάρχει σε δύο τομείς, οι οποίοι -όπως ο πρωθυπουργός έχει διακηρύξει- αποτελούν προτεραιότητα, τις ενεργειακές και ψηφιακές υποδομές, με στόχο η Ελλάδα να εξελιχθεί σε ενεργειακό και ψηφιακό hub της Ευρώπης στο σημείο διασύνδεσης με τις χώρες της Μ. Ανατολής μέσω Αιγύπτου και Ισραήλ.

Ενα πλαίσιο στο οποίο κατ’ ουσίαν εντάσσεται η επένδυση της Masdar, που φιλοδοξεί να διεισδύσει στις ευρωπαϊκές αγορές μέσω της εξαγοράς της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, κίνηση που επίσης φέρνει κοντά τους Εμιρατινούς και με τη Motor Oil, καθώς ο όμιλος της οικογένειας Βαρδινογιάννη μαζί με την ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή θα αναπτύξουν από κοινού το πρώτο Υπεράκτιο Αιολικό Πάρκο στην Ελλάδα. Υπενθυμίζεται ότι η πρώτη επένδυση της Masdar στην Ελλάδα ήταν το 2021 σε κοινοπραξία με τις Taaleri Energia Ltd (Φινλανδία), Kyoto S.A. (όμιλος Κωνσταντακόπουλου) και Autohellas (όμιλος Βασιλάκη) για την κατασκευή φωτοβολταϊκού πάρκου, ισχύος 65 MW στην Ασωπία Βοιωτίας.

Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η ηλεκτρική διασύνδεση Αιγύπτου – Ελλάδας «GREGY», την οποία προωθεί σε συνεργασία ο όμιλος Κοπελούζου και η Infinity Power, κοινοπραξία των Αιγυπτίων με τους Εμιρατινούς της Masdar, μια σύνδεση που ίσως εξυπηρετήσει και τον ηλεκτρικό διάδρομο Saudi Greek Interconnection 2.000 χλμ. τον οποίο μεθοδεύουν οι κυβερνήσεις Ελλάδος και Σ. Αραβίας.
Μάλιστα την περασμένη εβδομάδα ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θεόδωρος Σκυλακάκης είχε επαφές στο Ριάντ με τον Σαουδάραβα ομόλογό του Αμπντουλαζίζ μπιν Σαλμάν αλ Σαούντ για το πώς θα ενισχυθεί ο ηλεκτρικός διάδρομος μέσω του οποίου οι Σαουδάραβες θέλουν να εξάγουν ηλεκτρική ενέργεια στην Ευρώπη.

Ψηφιακές υποδομές

Σε ό,τι αφορά το κομμάτι των επενδύσεων σε ψηφιακές υποδομές, δύο συμφωνίες αποτελούν κλειδιά για την κλιμάκωση των αραβικών επενδύσεων στη χώρα μας. Η πρώτη αφορά τη διασύνδεση μέσω της ανάπτυξης του καλωδίου οπτικής ίνας -υπέργεια και υποθαλάσσια- που θα συνδέσει τη Σ. Αραβία και την Ευρώπη μέσω Ελλάδας, με προοπτική αργότερα επέκτασης προς την Απω Ανατολή.
Πρόκειται για την κοινοπραξία East to Med Data Corridor (EMC) στην οποία συμμετέχουν η Saudi Telecom, με ποσοστό 72%, η ΔΕΗ με 25% και η Telecommunication Telephony Satellite Applications (TTSA), από την οποία ξεκίνησαν όλα, με 3%. Το project, αν και εμφανίζει μικρές καθυστερήσεις, κυρίως λόγω του πολέμου στο Ισραήλ, βαίνει προς υλοποίηση έχοντας ήδη εξασφαλισμένη χρηματοδότηση.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το αραβικό ενδιαφέρον είναι μεγάλο για πολλούς λόγους, με κυριότερο ότι θέλουν να δημιουργήσουν βάση επί ευρωπαϊκού εδάφους, όπου βάσει κοινοτικής νομοθεσίας κρίσιμα data δεν μπορούν να φιλοξενούνται σε data centers τρίτων χωρών. Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι έχουν γίνει κρούσεις για συνεργασίες από αραβικούς ομίλους, ενώ ήδη έχει κλείσει η πρώτη, για την οποία έγιναν σχετικά πρόσφατα ανακοινώσεις, αυτή της ΔΕΗ και της DGNEX Data Centers του ομίλου DAMAC. Η κοινοπραξία τους με όνομα Data In Scale έχει στόχο την ανάπτυξη ενός υπερσύγχρονου data center στα Σπάτα.
Η πρώτη φάση της επένδυσης, ύψους 150 εκατ. ευρώ, αφορά εγκαταστάσεις ισχύος 12,5 MW, με δυνατότητα επέκτασης στα 25 MW. Η κατασκευή αναμένεται να ξεκινήσει μέσα στο πρώτο τρίμηνο της χρονιάς και να έχει ολοκληρωθεί εντός του 2027. Μάλιστα η τοποθεσία επιλέχθηκε στρατηγικά λόγω της εγγύτητας με υποθαλάσσια καλώδια και των υψηλών δυνατοτήτων σύνδεσης της Αττικής με την Ευρώπη και την Αφρική.

Από εκεί και έπειτα, όπως κατέδειξε και το deal για τον Hellenic Healthcare Group την περασμένη εβδομάδα, υπάρχουν κι άλλοι κλάδοι στους οποίους μεθοδεύονται συμφωνίες και επενδύσεις. Από το real estate και τη φιλοξενία, που την τελευταία πενταετία βρίσκονται στην αιχμή του ενδιαφέροντος των Αράβων, μέχρι την αγροδιατροφή, την υδατοκαλλιέργεια, τη φαρμακοβιομηχανία, την Yγεία κ.ά.
Το πιο πρόσφατο deal ήρθε από τον όμιλο ελληνοαραβικών συμφερόντων Aqua Bridge με έδρα τα Εμιράτα, ο οποίος έμεινε μόνος του στη διαγωνιστική διαδικασία για τον έλεγχο της Avramar, της μεγαλύτερης εταιρείας ιχθυοκαλλιεργειών στην Ελλάδα, αλλά με πολλά και σημαντικά προβλήματα. Πληροφορίες μάλιστα θέλουν την εταιρεία να είναι διατεθειμένη να επενδύσει περί τα 75-80 εκατ. ευρώ στην ανάπτυξη της ελληνικής εταιρείας, χωρίς ωστόσο ακόμα να έχει εξακριβωθεί το κούρεμα στις απαιτήσεις των πιστωτών, που σε κάθε περίπτωση θα είναι πάνω από 70% των οφειλών.

Real estate και τουρισμός

Ψηλά στην ατζέντα των Αράβων επενδυτών βρίσκονται real estate και τουρισμός, τομείς που καταγράφουν αλματώδη ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια. Ο σεΐχης του Αμπού Ντάμπι Ταχνούν μπιν Ζαγέντ αλ Ναϊάν επενδύει σε έκταση 234 στρεμμάτων στο Πόρτο Χέλι που κάποτε φιλοξενούσε το «Ermioni Club», σχεδιάζοντας την ανέγερση σύνθετης τουριστικής υποδομής ύψους 200 εκατ. ευρώ που θα συνδυάζει πολυτελές ξενοδοχείο προδιαγραφών κατηγορίας πεντάστερου που θα φέρει το σήμα Waldorf Astoria της Hilton.

Παράλληλα, ο ίδιος κατέχει το πολυτελές 5ώροφο νεοκλασικό στη γωνία Διονυσίου Αρεοπαγίτου και Μακρυγιάννη, που κάποτε ανήκε στον Γιάννη Τζιβέλη, και έχει κάνει σοβαρές επενδύσεις σε ελαιώνες στην Αργολίδα και τη Μεσσηνία.

Επίσης, από το περασμένο καλοκαίρι ξεκίνησε η λειτουργία του θερέτρου -με παραθεριστικές κατοικίες- «One & Only Kea Island», για το οποίο επένδυσε 150 εκατ. ευρώ η θυγατρική της Dubai Holding, Kerzner (One & Only). Η ίδια εταιρεία λειτουργεί από το 2023 και το θέρετρο «One & Only Aesthesis», στα «Αστέρια» Γλυφάδας, μια επένδυση ύψους άνω των 200 εκατ. ευρώ. Και βέβαια στο κομμάτι αυτό ξεχωρίζει η συμμετοχή του Κρατικού Επενδυτικού Ταμείου Abu Dhabi Investment Authority – ADIA (διά της Apollo και πλέον μέσω της AGC Partners) στην εξαγορά του «Αστέρα» Βουλιαγμένης (400 εκατ. ευρώ).
Στην ελληνική αγορά ακινήτων μπαίνει πλέον δυναμικά και ο σαουδαραβικός κολοσσός στον κλάδο Dar Al Arkan Real Estate Development Company, με στενές σχέσεις και με τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ. Η είσοδος, όπως γνωστοποίησε η ίδια, θα γίνει μέσω της Dar Global, της πρώτης σαουδαραβικής εταιρείας που εισήχθη στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου.

Στον χώρο αυτό, πάντως, έχει διακριτή παρουσία και η οικογένεια Ολαγιάν μέσω της στρατηγικής συμμαχίας που έχει με την ΤΕΜΕΣ της οικογένειας Κωνσταντακόπουλου. Ετσι, συμμετέχει στο project ανακαίνισης του ιστορικού ξενοδοχείου «Hilton» και τη μετονομασία του σε «The Ilisian», καθώς και στη δημιουργία δυο παραλιακών ξενοδοχείων, αλλά και σε τουριστικά οικιστικά συγκροτήματα στο Ελληνικό.
Από εκεί και έπειτα στον χώρο της διατροφής, όπου γίνονται διάφορες ζυμώσεις, ο κρατικός αγροτικός όμιλος του Αμπού Ντάμπι Al Dahra Agriculture, ο οποίος ανήκει στο Κρατικό Επενδυτικό Ταμείο ADQ, έχει εξαγοράσει το 20% της Μύλοι Λούλης.

Επίσης, ιδιαίτερα ενεργό είναι και το Switz Group του Ινδού επιχειρηματία Ταϊζούν Κορακιουάλα, το οποίο έχει έδρα στο Ντουμπάι. Πληροφορίες αναφέρουν ότι είναι προ των πυλών να προχωρήσει σε δύο ακόμα εξαγορές το προσεχές διάστημα, επεκτείνοντας ακόμα περισσότερο το χαρτοφυλάκιο των ελληνικών εταιρειών που έχει αποκτήσει τα τελευταία χρόνια (Κρητών Aρτος, Olympic Foods, Artizan – CSM Hellas Bakery Solution, Κουλουράδες, Σαμούρη, Ιωνική Σφολιάτα).
Επένδυση στην Blueground, την τεχνολογική εταιρεία μακροχρόνιας μίσθωσης ακινήτων (prop-tech), έχει κάνει η ADQ μέσω της DisruptAD, της πλατφόρμας επιχειρηματικών κεφαλαίων (venture capital).

Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων

Υπενθυμίζεται ότι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα μέσω της Mubadala κάνουν και έμμεσες επενδύσεις σε ελληνικές εταιρείες. Στο πλαίσιο της συμφωνίας συνεπενδύσεων ύψους 400 εκατ. ευρώ με την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΑΤΕ), έχει επενδύσει σε τρία ελληνικά private equity funds (Venture Friends II, European Sustainable Investment Fund – EuSIF, Diorama II) και είναι σε προχωρημένες συζητήσεις να εισέλθει και σε άλλα πέντε.
Κάτι αντίστοιχο μεθοδεύει τώρα η ΕΑΤΕ και με τη Σαουδική Αραβία. Μάλιστα την περασμένη εβδομάδα η διοίκησή της, υπό τον κ. Χάρη Λαμπρόπουλο και την κυρία Αντιγόνη Λυμπεροπούλου, βρέθηκε στο Ριάντ καλεσμένη του αντίστοιχου σαουδαραβικού φορέα Jada.
Εκτιμάται ότι, όπως και στην περίπτωση των συνεπενδύσεων με τη Mubadala, ένα τέτοιο μοντέλο συνεργασίας με τους Σαουδάραβες θα μπορούσε να ανοίξει την πόρτα της ελληνικής αγοράς ώστε να ακολουθήσουν και μεγαλύτερα deals.

Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία της ΤτΕ που αφορούν το έτος 2023, άρα δεν συμπεριλαμβάνουν τα μεγάλα deals που έκλεισαν πέρυσι και φέτος εκτινάσσοντας τα σχετικά νούμερα, το απόθεμα επενδύσεων στην Ελλάδα από τις αραβικές χώρες του Περσικού Κόλπου το 2023 ήταν στα 680 εκατ. ευρώ ακολουθώντας μια σταθερή ανοδική πορεία από το 2019 και μετά. Τη μερίδα του λέοντος έχουν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, με τις άμεσες επενδύσεις τους στην Ελλάδα να φτάνουν τα 513 εκατ. ευρώ. Ακολουθούσε το Κατάρ με 54 εκατ. ευρώ και η Σ. Αραβία με 50 εκατ. ευρώ. Συγκριτικά, τo 2018 τα αντίστοιχα νούμερα ήταν 18 εκατ., 54 εκατ. και 11 εκατ. ευρώ, ενώ το απόθεμα άμεσων επενδύσεων χωρών του Περσικού Κόλπου στη χώρα μας δεν ξεπερνούσε τα 100 εκατ. ευρώ.

Κεντρική φωτο κειμένου:  Στιγμιότυπο από την πρόσφατη κυβερνητική αποστολή υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στη Σαουδική Αραβία