Με τους νεκρούς στην Τουρκία από τον καταστροφικό σεισμό των 7,8 Ρίχτερ να «αγγίζουν» τους 20.000 (πάνω από 23.000, αν συνυπολογιστούν και οι ανθρώπινες απώλειες στη Συρία), την αγωνία για την εξεύρεση επιζώντων την διαδέχεται η οργή και τα ερωτήματα για το πώς έφτασαν σύγχρονα κτίρια, που κατασκευάστηκαν μόλις μέσα στην τελευταία πενταετία, να καταρρεύσουν σαν… τραπουλόχαρτα.

Πολλοί αναλυτές δίνουν διαφορετικές εκτιμήσεις, φαίνεται ωστόσο πως συμφωνούν σε τούτο: Την καταστροφική μανία, με την οποία χτύπησε ο Εγκέλαδος, ήρθαν να την επιτείνουν τα κενά -ή τα «παραθυράκια», αν προτιμάτε- στη σχετική νομοθεσία. Σύμφωνα μάλιστα με έρευνα του BBC, η κυβέρνηση στην Τουρκία δίνει συχνά «αμνηστία» στις κατασκευαστικές εταιρείες, ενώ γίνονται νομικές εξαιρέσεις από την υποχρέωση για καταβολή προστίμων για οικοδομές που χτίστηκαν, χωρίς να έχουν προηγουμένως υιοθετηθεί οι απαιτούμενοι κανονισμοί ασφαλείας και δίχως τα απαιτούμενα πιστοποιητικά.

Πρόκειται, όπως τονίζει το βρετανικό ραδιοτηλεοπτικό δίκτυο, για κανονισμούς και νομοθεσία, που ψηφίστηκαν για πρώτη φορά στη δεκαετία του 1960, με την πιο πρόσφατη νομοθεσια να περνά το 2018. Σύμφωνα με τον Πελίν Πινάρ Γκιριτλίογλου, επικεφαλής του τεχνικού επιμελητηρίου της Κωνσταντινούπολης, μέχρι 75.000 κτίρια που έχουν επηρεαστεί από τον σεισμό σε δέκα επαρχίες της Τουρκίας, έχουν τύχει τέτοιων «αμνηστιών». Έκθεση, δε, του υπουργείου Περιβάλλοντος και Υποδομών, το 2018, αποκαλύπτει ότι το 50% των κτιρίων στην Τουρκία -ποσοστό που αντιστοιχεί σε περίπου 13.000.000 κτίρια- είχε κατασκευαστεί κατά παράβαση κανονισμών.

Κι όμως, σε μία χώρα που έχει συχνά υποφέρει από τα χτυπήματα του Εγκέλαδου, οι σύγχρονοι όροι δόμησης θα έπρεπε να διασφαλίζουν μεγαλύτερες αντοχές στα κτίρια. Οι έλεγχοι, ωστόσο, για την εφαρμογή της νομοθεσίας, είναι κάτι παραπάνω απο πλημμελείς.

Η ερευνητική ομάδα του BBC εντόπισε και ερεύνησε την κατάσταση σε τρία κτίρια στη Μαλάτια, την Αντιόχεια και την Αλεξανδρέττα. Η κατασκευή των διαμερισμάτων είχε ολοκληρωθεί μόλις πέρυσι, ενώ οι κατασκευάστριες εταιρείες τα «διαφήμιζαν» ως ως χτισμένα «σύμφωνα με τον τελευταίο αντισεισμικό κανονισμό» και «με τα καλύτερα υλικά». Οι αναθεωρημένοι κανονισμοί, που είναι σε ισχύ από το 2018, προβλέπουν ειδικές κατασκευές, που να περιλαμβάνουν ενισχυμένο με ατσαλόβεργες σκυρόδεμα, για τις περιοχές με έντονη σεισμικότητα. Οι κολώνες και οι δοκοί κάθε κτιρίου πρέπει να κατανέμονται με τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι σε θέση να απορροφήσουν τους κραδασμούς ενός σεισμού.

Ουδείς ωστόσο γνωρίζει εάν οι όροι εφαρμόστηκαν όπως ορίζεται. Οι κατασκευαστές είναι άφαντοι και μόλις τώρα το τουρκικό κράτος δείχνει να κινητοποιείται και να λαμβάνει δραστικά μέτρα, «κυνηγώντας», σε πρώτη φάση, τους εργολάβους. Ήδη, νωρίτερα σήμερα, συνελήφθη στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης ο εργολάβος του συγκροτήματος πολυκατοικιών «Αναγέννηση», στην Αντιόχεια της επαρχίας Χατάι, που καταστράφηκε από τους σεισμούς της περασμένης Δευτέρας.

«Εν μέρει, το πρόβλημα είναι ότι γίνονται πολύ λίγες μετασκευές/ενισχύσεις σε υπάρχοντα κτίρια, ενώ πλημμελής είναι και η εφαρμογή των νέων κανονισμών σε νέες οικοδομές» εξηγεί ο καθηγητής Ντέιβιντ Αλεξάντερ από το Πανεπιστημιακό Κολέγιο Λονδίνου. Σύμφωνα με μαρτυρίες, κτίριο στα Άδανα που έχει καταρρεύσει, είχε υποστεί ζημιές και πριν από 25 χρόνια, αλλά δεν είχε γίνει καμία εργασία μετασκευής του, σύμφωνα με τους νέους αντισεισμικούς κανονισμούς.

Εάν λοιπόν τα κτίρια  στις πληγείσες περιοχές είχαν κατασκευαστεί με τις νέες προδιαγραφές, θα είχαν πιθανότατα αντέξει. Ομως, δεν γίνεται έλεγχος για το αν τηρούνται οι προδιαγραφές του αντισεισμικού κανονισμού, αλλά δεν γίνονται και επισκευές-συντήρηση. Αντίθετα, οι εργολάβοι, τους οποίους βάζει τώρα στο στόχαστρο η κυβέρνηση Ερντογάν, κατηγορώντας τους γι’ αμέλεια, παίρνουν αμνηστία και απαλλάσονται από τα πρόστιμα…