Οι οικολόγοι στρέφονται ολοένα και περισσότερο σε μια μέθοδο προστασίας του μειωμένου πληθυσμού ρινόκερων στον κόσμο: τους αφαιρούν τα κέρατα πριν προλάβουν να τα πάρουν στα χέρια τους οι λαθροθήρες.

Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη στο περιοδικό Science διαπίστωσε ότι η αφαίρεση των κεράτων – μια πρακτική διατήρησης που περιλαμβάνει την καταστολή των ζώων, την κάλυψη των ματιών και των αυτιών τους και το κόψιμο των κέρατών τους, τα οποία δεν έχουν νεύρα και μεγαλώνουν ξανά σε λίγα χρόνια – μείωσε τη λαθροθηρία κατά 78% σε μια περίοδο επτά ετών σε 11 καταφύγια στη Νότια Αφρική, όπου ζουν οι περισσότεροι ρινόκεροι της Αφρικής.

Ενώ η δαπανηρή επιτήρηση και η επιβολή του νόμου συχνά αποδεικνύονται μάταιες σε ένα τεράστιο, μπερδεμένο τοπίο εγκληματικών συνδικάτων, διαφθοράς και ανισότητας πλούτου γύρω από τα νοτιοαφρικανικά καταφύγια, οι οικολόγοι και οι ερευνητές λένε ότι η αφαίρεση των κεράτων φαίνεται να έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο – αλλά θα πρέπει να παραμείνει μέτρο έσχατης ανάγκης και όχι μακροπρόθεσμη λύση.

Οι ερευνητές δεν αγνοούν τις επιπτώσεις της αφαίρεσης του πιο εμβληματικού μέρους του σώματος ενός χαρισματικού είδους που έχει τραβήξει το παγκόσμιο ενδιαφέρον για γενιές.

«Τι είναι ένας ρινόκερος χωρίς τα κέρατά του;» ρώτησε ο Τίμοθι Κάιπερ, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, ανώτερος λέκτορας διατήρησης και στατιστικής στο Πανεπιστήμιο Νέλσον Μαντέλα της Νότιας Αφρικής, σύμφωνα με την Washighton Post.

«Τα κέρατα είναι ένα τόσο ξεχωριστό μέρος της ανατομίας του, είναι ένα όμορφο μέρος του σώματός του», είπε. «Είναι υπέροχο να βλέπεις έναν ρινόκερο με το κέρατό του».

Τα νούμερα που προβληματίζουν

Υπάρχουν λιγότεροι από 28.000 ρινόκεροι στον κόσμο, μια απότομη πτώση από τους 500.000 στις αρχές του 20ού αιώνα, σύμφωνα με την ομάδα προστασίας του περιβάλλοντος International Rhino Foundation. Η πλειοψηφία προέρχεται από δύο είδη στην Αφρική: Οι μαύροι ρινόκεροι είναι κρισίμως απειλούμενοι (απομένουν 6.500) και οι λευκοί ρινόκεροι θεωρούνται σχεδόν απειλούμενοι (16.800), σύμφωνα με το Παγκόσμιο Ταμείο για την Άγρια Ζωή.

Τρία άλλα είδη ζουν στην Ασία, με δύο είδη – τον ρινόκερο της Ιάβας και τον ρινόκερο της Σουμάτρας – να έχουν λιγότερα από 50 ζώα ζωντανά το καθένα.

Οι αφρικανικοί ρινόκεροι γίνονται στόχος λαθροθήρων που τους σκοτώνουν για να τους κόψουν τα κέρατά τους, τα οποία εκτίθενται ως τρόπαιο κύρους ή καταναλώνονται ως μέρος της παραδοσιακής κινεζικής ιατρικής. Ένα κιλό κέρατος ρινόκερου στην ακμή του πωλήθηκε για 65.000 δολάρια.

Υπολογίζεται ότι 12.713 ρινόκεροι έχουν θανατωθεί λαθραία στην Αφρική από το 2006, η πλειοψηφία τους στη Νότια Αφρική, σύμφωνα με το φιλανθρωπικό ίδρυμα για τη διατήρηση της φύσης Save the Rhino. Πεντακόσιοι ογδόντα έξι αφρικανικοί ρινόκεροι θανατώθηκαν λαθραία το 2023, σύμφωνα με το Διεθνές Ίδρυμα Ρινόκερων. Πάνω από 300 από αυτούς σκοτώθηκαν σε ένα μόνο κρατικό πάρκο.

«Μπορείς να πιάσεις έναν λαθροθήρα και να υπάρχουν τρεις που περιμένουν στην ουρά για να πάρουν τη θέση του», δήλωσε ένας άλλος ερευνητής πίσω από τη μελέτη, ο διευθυντής του Rhino Recovery Fund, Μάρκους Χόφμαϊρ.

Η μοναδική παρέμβαση κατά της λαθροθηρίας

Η αφαίρεση των κεράτων ήταν η μόνη πρακτική παρέμβαση κατά της λαθροθηρίας για την οποία οι ερευνητές βρήκαν ισχυρά στοιχεία αποτελεσματικότητας και είναι πολύ πιο οικονομική από άλλες μεθόδους, όπως οι περιπολίες 24/7.

Κατά τη διάρκεια της επταετούς περιόδου μελέτης, τα καταφύγια αφαίρεσαν τα κέρατα 2.284 ρινόκερων. Η μείωση των κινήτρων για τους λαθροθήρες μέσω της αφαίρεσης κεράτων πέτυχε «μεγάλες», «απότομες» μειώσεις στις θανατώσεις.

Οι ερευνητές εκτίμησαν ότι υπάρχει «κίνδυνος 13% για έναν μεμονωμένο κερασφόρο ρινόκερο να πέσει θύμα λαθροθηρίας σε ένα συγκεκριμένο έτος, σε σύγκριση με κίνδυνο λαθροθηρίας 0,6% για έναν αποκερατωμένο ρινόκερο».

Σύμφωνα με τη μελέτη, μεταξύ 70 και 134 ρινόκεροι σώθηκαν από λαθροθηρία τους 12 μήνες μετά την αποκεράτωση. Το μέσο κόστος για τη διάσωση ενός ρινόκερου ήταν 7.133 δολάρια ανά ρινόκερο.

Κέρατα όπως νύχια