Όταν ο Ντόναλντ Τραμπ ξεκίνησε για πρώτη φορά έναν εμπορικό πόλεμο με την Κίνα το 2018, το Πεκίνο βρέθηκε σε δύσκολη θέση και δεν ήξερε πώς να απαντήσει. Αυτή τη φορά ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ είναι καλύτερα προετοιμασμένος, ακόμη και αν έχει περισσότερα να χάσει.

Ο Τραμπ απείλησε να επιβάλει δασμούς έως και 60% στα κινεζικά προϊόντα, ένα επίπεδο που σύμφωνα με το Bloomberg Economics θα αποδεκατίσει το εμπόριο μεταξύ των μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου. Αυτό προστίθεται σε μια σειρά ελέγχων των εξαγωγών προηγμένης τεχνολογίας, τους οποίους η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει απλώς αυστηροποιήσει από τότε που ο Τραμπ έφυγε από την εξουσία.

Σε αυτό το διάστημα, η Κίνα έχει λάβει στρατηγικά μέτρα για να διασφαλίσει ότι είναι πιο ανθεκτική και καλά τοποθετημένη για να αντεπιτεθεί. Το κλειδί σε αυτό ήταν η επέκταση της εργαλειοθήκης της, η οποία περιλαμβάνει πλέον ελέγχους εξαγωγών σε κρίσιμες πρώτες ύλες, εκτός από δασμούς σε γεωργικά προϊόντα και έναν κατάλογο οντοτήτων που μπορεί να στοχεύει βασικές αμερικανικές εταιρείες.

Το γουάν εξασθένησε και οι κινεζικές μετοχές υποχώρησαν, δίνοντας στους επενδυτές μια γεύση της μεταβλητότητας που πρέπει να αναμένουν. Το υπεράκτιο γουάν υποχώρησε έως και 1,3% έναντι του δολαρίου, η μεγαλύτερη ημερήσια πτώση από τον Οκτώβριο του 2022. Οι κινεζικές μετοχές που είναι εισηγμένες στο Χονγκ Κονγκ υπέστησαν το κύριο βάρος των πωλήσεων, με τον δείκτη Hang Seng να κλείνει 2,6% χαμηλότερα.

Ένας ανανεωμένος εμπορικός πόλεμος απειλεί να προκαλέσει μεγαλύτερη ζημιά στο παγκόσμιο εμπόριο. Πέρυσι, οι κινεζικές εταιρείες εξήγαγαν αγαθά αξίας 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων στις ΗΠΑ, δηλαδή περίπου το 15% της αξίας όλων των εξαγωγών της. Εάν οι ΗΠΑ επιβάλουν υψηλούς δασμούς σε όλα ή σε μεγάλο μέρος αυτών των προϊόντων, θα μπορούσαν να εξαλείψουν αυτές τις πωλήσεις και να πλήξουν περαιτέρω τις επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν μια αδύναμη εγχώρια οικονομία και πτώση των τιμών.

Ένα μπαλαντέρ για την Κίνα είναι η ανάδειξη του Έλον Μασκ ως υποστηρικτή της προεκλογικής εκστρατείας του Τραμπ για την προεδρία. Ο δισεκατομμυριούχος διευθύνων σύμβουλος της Tesla Inc. έχει επιχειρηματικά συμφέροντα στην Κίνα, γεγονός που αυξάνει την πιθανότητα να υποστηρίξει μια πιο ήπια προσέγγιση.

Ένα σημαντικό νέο εργαλείο για τον Σι είναι οι έλεγχοι των εξαγωγών, τους οποίους οι ΗΠΑ έχουν αναπτύξει συχνά κατά της Κίνας. Πέρυσι, το Πεκίνο περιόρισε τις υπερπόντιες πωλήσεις γαλλίου και γερμανίου, δύο μετάλλων που χρησιμοποιούνται ευρέως στην κατασκευή τσιπ, στον εξοπλισμό επικοινωνιών και στις αμυντικές βιομηχανίες. Η Κίνα μπορεί τώρα να επιδιώξει να επιβάλει περιορισμούς σε κρίσιμες πρώτες ύλες που χρειάζονται οι ΗΠΑ για στρατηγικές τεχνολογίες, όπως το αντιμόνιο, το οποίο χρησιμοποιείται σε ορισμένες συσκευές ημιαγωγών.

Τελικά, η Κίνα θα προτιμούσε να συνάψει συμφωνία με τον Τραμπ. Ο νέος πρόεδρος έχει σηματοδοτήσει ότι θα ήταν ανοιχτός σε κινεζικές επενδύσεις στις ΗΠΑ, οι οποίες θα μπορούσαν ενδεχομένως να αποτελέσουν τη βάση για κάποιου είδους συμφωνία, σύμφωνα με το Bloomberg.

Μείωση της ανάπτυξης

Ένας διευρυμένος εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του προέδρου Τραμπ θα μπορούσε να μειώσει την οικονομική ανάπτυξη της ασιατικής χώρας κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες και να ωθήσει το Πεκίνο στο να τονώσει την εγχώρια ζήτηση, σύμφωνα με την Macquarie Group Ltd.

Σε αυτή την περίπτωση, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της Κίνας θα πρέπει να εντείνουν την πολιτική στήριξη της οικονομίας και οι δασμοί του 60% θα μπορούσαν να απαιτήσουν 3 τρισεκατομμύρια γουάν (420 δισεκατομμύρια δολάρια) σε κίνητρα για να αντισταθμιστούν, όπως ανέφεραν οι οικονομολόγοι. Άλλα 3 τρισεκατομμύρια γουάν θα χρειάζονταν για να αντιστραφεί η αδύναμη εγχώρια ζήτηση, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τους.

Το Bloomberg Economics προβλέπει ότι η δυσμενέστερη εκδοχή του προεκλογικού σχεδίου του Τραμπ, με τους δασμούς της Κίνας να έρχονται επιπλέον των οριζόντιων δασμών 20%, θα μειώσει το αμερικανικό ΑΕΠ κατά 0,8% και θα προσθέσει 4,3% στον πληθωρισμό έως το 2028, εάν μόνο η Κίνα προβεί σε αντίποινα. 

Εάν ο υπόλοιπος κόσμος προβεί επίσης σε αντίποινα, το πλήγμα στην ανάπτυξη θα ήταν μεγαλύτερο, μειώνοντας το ΑΕΠ των ΗΠΑ κατά 1,3%, αλλά θα προσέθετε μόλις 0,5% στον πληθωρισμό λόγω της αποδυνάμωσης της αμερικανικής οικονομίας.

Στον προηγούμενο εμπορικό πόλεμο ΗΠΑ-Κίνας κατά τη διάρκεια της πρώτης κυβέρνησης Τραμπ, οι ΗΠΑ αύξησαν τον πραγματικό δασμολογικό συντελεστή στις κινεζικές εξαγωγές σε 19,3% στις αρχές του 2020 από 3,1% στις αρχές του 2018. Περίπου το 66% των κινεζικών προϊόντων υποβλήθηκαν σε πρόσθετους δασμούς ως αποτέλεσμα, σύμφωνα με την Macquarie.

Οι Κινέζοι εξαγωγείς διαφοροποιούν έκτοτε τις αγορές τους και αποστέλλουν αγαθά μέσω τρίτων χωρών που στη συνέχεια επανεξάγουν στις ΗΠΑ, βοηθώντας την Κίνα να διατηρήσει ένα σταθερό μερίδιο των παγκόσμιων εξαγωγών. Εάν οι ΗΠΑ αυξήσουν τους δασμούς στον υπόλοιπο κόσμο, η στρατηγική αυτή θα μπορούσε να αποδειχθεί πιο δύσκολη, σύμφωνα με τους αναλυτές.

Οι προεκλογικές υποσχέσεις του Τραμπ για το εμπόριο μπορεί επίσης να αποτελέσουν μεγαλύτερη απειλή, χρησιμεύοντας ως μοχλός πίεσης στις διαπραγματεύσεις με άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, μετά την ανάληψη των καθηκόντων του.

Σημειωτέον πως οι εξαγωγές έχουν διαδραματίσει σημαντικότερο ρόλο στην τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης της Κίνας μετά την πανδημία, όταν η ζήτηση για αγαθά στο εξωτερικό αυξήθηκε κατακόρυφα και οι αξιωματούχοι κατέβαλαν προσπάθειες για να διασφαλίσουν την ομαλή παραγωγή ακόμη και κατά τη διάρκεια των lockdown της πανδημίας. Η εγχώρια ζήτηση μειώθηκε, ωστόσο, καθώς τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις έγιναν όλο και πιο απαισιόδοξοι υπό την επίμονη ύφεση της αγοράς ακινήτων. Οι απολύσεις και οι περικοπές μισθών σε τομείς από τον χρηματοπιστωτικό μέχρι τον τεχνολογικό επιβάρυναν επίσης την κατανάλωση.