Σε μια κρίσιμη χρονική συγκυρία για το μέλλον της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης –  Κύπρου, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, ετοιμάζεται να μεταβεί τον επόμενο μήνα στο Ισραήλ στο πλαίσιο της τριμερούς συνάντησης συνεργασίας Ελλάδας –Κύπρου- Ισραήλ και ΗΠΑ.

Η επίσκεψη αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα με φόντο τις γεωπολιτικές προκλήσεις που εξακολουθεί να αντιμετωπίζει το project του Great Sea Interconnector, την ώρα που  ο φορέας υλοποίησης του έργου (ΑΔΜΗΕ) ζητά να ξεκινήσει η ανάκτηση κόστους που έχει εγκρίνει η ρυθμιστική αρχή.

Η επίσκεψη, η οποία συμφωνήθηκε προ ημερών με τον Ισραηλινό υπουργό Ενέργειας Έλι Κοέν αναμένεται να θέσει επί τάπητος το μέλλον του καλωδίου, το οποίο πρόσφατα ο Πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου συνέδεσε με τον ενεργειακό και εμπορικό διάδρομο μεταξύ Ινδίας, Μέσης Ανατολής και Ευρώπης (IMEC). Στο θέμα επανήλθε  ο κ. Παπασταύρου με χθεσινή του συνέντευξη στην Καθημερινή, στην οποία ανέφερε ότι ο IMEC, αποτέλεσε αντικείμενο των συνομιλιών που είχε τις προηγούμενες μέρες στην Ουάσιγκτον με τον υπουργό Εσωτερικών Νταγκ Μπέργκαμ. Ερωτώμενος  μάλιστα αν το έργο ενισχύει τις προοπτικές της ηλεκτρικής διασύνδεσης και στους δύο άξονες (Ελλάδα Κύπρος και Κύπρος –Ισραήλ) είπε ότι δίνει ώθηση, επισημαίνοντας παράλληλα ότι η Ελλάδα έχει αναβαθμίσει την σχέση της με την Ινδία και έχει «την δυνατότητα και την ευκαιρία να μετατραπεί σε κρίσιμο κρίκο μιας αλυσίδας που αναμένεται να ενώσει τις τρεις ηπείρους με όρους ασφάλειας, σταθερότητας και αμοιβαίου οφέλους».

Η επικείμενη επίσκεψη στο Ισραήλ έρχεται λίγες ημέρες μετά τη συνάντηση της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας της Κύπρου (ΡΑΕΚ) με την διοίκηση του ΑΔΜΗΕ και την ΡΑΑΕΥ στην Αθήνα την περασμένη Παρασκευή. Στο επίκεντρο των συζητήσεων βρέθηκε η ανάκτηση του κόστους για το έργο, η οποία προβλέπεται από την μεθοδολογία εσόδου για την ηλεκτρική διασύνδεση (σ.σ έχει προβλεφθεί παρά τις αντιρρήσεις των Κυπρίων η ανάκτηση κατά το στάδιο της κατασκευής του καλωδίου αρχής γενομένης από τις αρχές του 2025) αλλά και το κοστολογικό αγκάθι των 19 εκατ. ευρώ, που αφορά σε σταλίες — δηλαδή το επιπλέον κόστος λόγω καθυστερήσεων, το οποίο διεκδικεί η γαλλική εταιρεία Nexans. Σύμφωνα με πληροφορίες οι Κύπριοι ζητούν πρόσθετες διευκρινίσεις στον υπολογισμό για τις σταλίες καθώς η αιτιολογία για «εξωγενείς παράγοντες» που φέρεται να έχει αιτιολογήσει ο ΑΔΜΗΕ για την καταβολή των 19 εκ. είναι αδύνατον να περάσει από την Κυπριακή βουλή. Οι ίδιες πληροφορίες λένε ότι η Κυπριακή πλευρά ζήτησε πληροφορίες και στοιχεία για τους γεωπολιτικούς κινδύνους που αντιμετώπισε και αντιμετωπίζει το έργο, θέμα για το οποίο η διοίκηση του ΑΔΜΗΕ παρέπεμψε στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών και το αίτημα για NAVTEX που δεν βγήκε ποτέ.

Τι προβλέπει το έσοδο

Η απόφαση για την «ανάκτηση εσόδου» από τον ΑΔΜΗΕ για το καλώδιο Κρήτης–Κύπρου αποτελεί σημαντική εξέλιξη για την πορεία του παγωμένου έργου καθώς ο Έλληνας Διαχειριστής θα ανακτήσει σταδιακά τα κεφάλαια που επενδύει για την κατασκευή του «Great Sea Interconnector». Αυτό επιτυγχάνεται μέσω ρυθμιζόμενων εσόδων, τα οποία εγκρίνονται από τις αρμόδιες ρυθμιστικές αρχές ενέργειας σε Ελλάδα και Κύπρο.

Οι ρυθμιστικές αρχές (ΡΑΑΕΥ στην Ελλάδα και ΡΑΕΚ στην Κύπρο) έχουν εγκρίνει στον ΑΔΜΗΕ την ανάκτηση κεφαλαιουχικών δαπανών ύψους 572 εκατ. ευρώ, για δαπάνες που έγιναν ή θα γίνουν έως το 2025

Η κυπριακή κυβέρνηση έχει συμφωνήσει να καταβάλει 125 εκατ. ευρώ στον ΑΔΜΗΕ έως το 2029, σε πέντε ετήσιες δόσεις, με την πρώτη προγραμματισμένη για τον Ιανουάριο 2026.

Ο ρόλος της Nexans

Την ίδια ώρα ερωτηματικά προκαλεί η στάση της Nexans, η οποία  παραμένει αμφίσημη αφού στο παρασκήνιο φαίνεται να πιέζει να δοθεί λύση για το έργο, διεκδικώντας τις οφειλές που πηγάζουν από την σύμβαση και από την άλλη με δημόσιες δηλώσεις της τηρεί μια διακριτική στάση που γεννά περαιτέρω ερωτήματα. Κατά τη διάρκεια πρόσφατης τηλεδιάσκεψης με αναλυτές για την παρουσίαση των οικονομικών αποτελεσμάτων α’ τριμήνου, η διοίκηση της εταιρείας ανέφερε ότι δεν έχει υπάρξει καμία νέα εξέλιξη όσον αφορά τη συνέχιση των ερευνών βυθού. Μάλιστα, ξεκαθάρισε πως η εταιρεία δεν εμπλέκεται σε γεωπολιτικές διαπραγματεύσεις, αφήνοντας να εννοηθεί πως οι αποφάσεις για την πρόοδο του έργου ανήκουν στους πολιτικούς και ρυθμιστικούς φορείς Ελλάδας και Κύπρου.

Ωστόσο, η Nexans επιβεβαίωσε πως έλαβε προκαταβολή τον Απρίλιο, η οποία της επιτρέπει να συνεχίσει την παραγωγή του καλωδίου μέχρι τα τέλη Αυγούστου. Σύμφωνα με τον CEO της εταιρείας, Κρίστοφερ Γκερίν, η Nexans διατηρεί ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας με την ελληνική πλευρά, ενώ τόνισε πως η εταιρεία είναι οικονομικά καλυμμένη σε περίπτωση ακύρωσης του έργου, χάρη στο συμβατικά προβλεπόμενο “termination fee”.

Η δήλωση της Nexans ότι “το καλώδιο έχει πληρωθεί και η κατασκευή του συνεχίζεται” έχει δημιουργήσει αντίθετες ερμηνείες: άλλοι την εκλαμβάνουν ως ένδειξη αφοσίωσης στο έργο με πολιτική παρέμβαση μέχρι να αποσαφηνιστεί πλήρως η γεωπολιτική σκιά, ενώ άλλοι τη βλέπουν ως έμμεση πίεση προς τις αρχές Ελλάδας και Κύπρου για να ληφθούν άμεσα αποφάσεις που θα διασφαλίσουν την ομαλή χρηματοδότηση.