Τον περασμένο Ιούνιο, ένας «θερμικός θόλος» εγκαταστάθηκε πάνω από τη Βρετανική Κολομβία στον Καναδά για πέντε συνεχόμενες ημέρες, ωθώντας τις θερμοκρασίες σε μερικές περιοχές, έως και τους 49,5 βαθμούς.
Οι υψηλές θερμοκρασίες πιστεύεται ότι οδήγησαν στον θάνατο έως και 500 ανθρώπους και ότι αφάνισαν έως και 1 δισεκατομμύριο θαλάσσιων ζώων.
Σε ένα αγροτικό νοσοκομείο στο Νέλσον της Βρετανικής Κολομβίας, ο Κάιλ Μέριτ, επιμελητής γιατρός στο τμήμα επειγόντων περιστατικών, θέλησε να κάνει κάτι περισσότερο από το να περιθάλπει απλώς όλους τους ασθενείς που επισκέπτονταν το ιατρείο του, πάσχοντας από θερμοπληξία και εξάντληση.
«Με είχε αναστατώσει αυτό που έβλεπα, ένιωθα ότι αυτό θα έπρεπε να καταγραφεί με κάποιο τρόπο», είπε σε συνέντευξή του στο Wired.
Όλα ξεκίνησαν όταν ο Μέριτ δέχθηκε στο ιατρείο του μια 70χρονη γυναίκα με θερμοπληξία. Ο γιατρός, αφού την εξέτασε, πρόσθεσε στο ιατρικό της ιστορικό την «κλιματική αλλαγή» ως τον κύριο παράγοντα που συνέβαλε στα ιατρικά προβλήματα της ασθενούς.
«Ήταν η πρώτη φορά που ένιωσα ότι ήταν πραγματικά ξεκάθαρη η αιτία», εξήγησε ο Μέριτ.
Αν οι εξωτερικές συνθήκες δεν ήταν τόσο ακραίες, θα μπορούσε να της δώσει εξιτήριο και να την αφήσει να αναρρώσει στο σπίτι. Ο Μέριτ τόνισε ότι ήταν μια απόφαση που πήρε εν θερμώ και ότι δεν περίμενε ποτέ ότι θα γινόταν είδηση. Μήνες αργότερα, ο Μέριτ αναφέρθηκε στο περιστατικό αυτό μιλώντας με τους ιδρυτές μιας μικρής οργάνωσης που ονομάζεται «Γιατροί για την Πλανητική Υγεία». Όταν η οργάνωση του ζήτησε την άδεια να αναφέρει αυτό το συμβάν σε ένα δελτίο Τύπου για μια προγραμματισμένη συγκέντρωση για το κλίμα, ο Μέριτ δέχθηκε αν και δεν πίστευε ότι θα το διάβαζε κανείς. Το διάβασαν όμως αρκετοί άνθρωποι και η ιστορία αυτή έκανε το γύρο των αμερικανικών ΜΜΕ.
Ορισμένοι επαίνεσαν την κίνηση αυτή γιατί αναδεικνύει την σχέση μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και της δημόσιας υγείας.
«Όταν το είδα αυτό, σκέφτηκα ότι ναι, αυτό χρειαζόμαστε. Πρέπει να δώσουμε περισσότερη προσοχή στους κοινωνικούς καθοριστικούς παράγοντες της υγείας», είπε η Κέισα Ρέι, επίκουρη καθηγήτρια στο McGovern Center for Humanities and Ethics στο UTHealth. Άλλοι υποστήριξαν ότι πρόκειται για «το τελευταίο παράδειγμα ομαδικής αριστερής τρέλας». Ορισμένοι αρθρογράφοι υποστήριξαν, λανθασμένα, ότι η ασθενής πιθανώς δεν έλαβε την κατάλληλη θεραπεία επειδή ο γιατρός της διέγνωσε κάτι ανίατο.
Οι γιατροί αναφέρονται συνέχεια σε μελέτες περιστατικών. Οι άνθρωποι ταυτίζονται με τις ιστορίες και τις θυμούνται πολύ καλύτερα από τα γενικευμένα γεγονότα. Ωστόσο, αυτό διαφέρει από τη δημόσια τοποθέτηση σχετικά με το κλίμα και τη δημόσια υγεία που έκανε ο Μέριτ, ο οποίος παραδέχτηκε ότι η κίνηση του δεν βοήθησε και πολύ την ασθενή του ή άλλους ασθενείς που υπέφεραν κατά τη διάρκεια του καύσωνα.
Επίσης, τίθεται και το θέμα της προστασίας της ιδιωτικής ζωής του ασθενούς. Για δεκαετίες, οι γιατροί αναφέρονταν στους ασθενείς τους χωρίς τη συγκατάθεσή τους. Σήμερα, το θέμα αυτό είναι πιο επίκαιρο από ποτέ. Το 2012, η εκπομπή του ABC NY Med, την οποία παρουσίαζε ο διάσημος γιατρός Μεχμέτ Οζ, μετέδωσε τον θάνατο ενός ασθενούς χωρίς τη συγκατάθεση της οικογένειάς του. Η χήρα του κέρδισε 2,2 εκατομμύρια δολάρια όταν υπέβαλε αγωγή κατά του νοσοκομείου.
Στην περίπτωση του Μέριτ, οι μόνες λεπτομέρειες που δόθηκαν στον Τύπο, ήταν η ηλικία της ασθενούς, το ιατρικό της ιστορικό, τον τύπο κατοικίας όπου οποίο ζει, καθώς και η ημερομηνία εισαγωγής της στο νοσοκομείο. Το Kootenay Medical Center, όπου εργάζεται ο Μέριτ, νοσηλεύει λιγότερους από 4.000 ασθενείς. «Αυτά τα στοιχεία ταυτοποίησης είναι ήδη πολλά», είπε η Ρέι. «Οι μικρές πόλεις δεν έχουν πολλούς γιατρούς, οπότε μπορεί κάλλιστα να είστε ένας από τους τρεις γιατρούς».
Αυτό αποκτά μεγαλύτερη σημασία όταν ένα ιατρικό περιστατικό χρησιμοποιείται με τρόπο που μπορεί να ερμηνευτεί ως πολιτική ή κάλεσμα για δράση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Σε έναν κόσμο όπου οι ιδιώτες μπορούν να αποκαλυφθούν και να παρενοχληθούν επειδή συνδέονται με έναν σκοπό ή μια πλευρά, οι γιατροί που θέλουν να χρησιμοποιήσουν ένα ιατρικό περιστατικό για να προβάλουν μια ακτιβιστική άποψη, θα πρέπει να είναι λίγο πιο προσεκτικοί.
Ο Μέριτ είπε στο Wired ότι αν είχε την ευκαιρία να το ξανακάνει, θα το έκανε διαφορετικά. Για παράδειγμα, δεν ενημέρωσε την ασθενή του ότι θα έγραφε «κλιματική αλλαγή» στο ιστορικό της. Στην πραγματικότητα, δεν συζήτησαν καθόλου για την κλιματική αλλαγή. Μέχρι σήμερα, ο Μέριτ πιστεύει ότι η ασθενής του δεν έχει ιδέα ότι πρωταγωνιστεί στην ιστορία αυτή.
Η ιστορία αυτή εγείρει μεγάλα ερωτήματα σχετικά με το πώς η ιατρική μπορεί και πρέπει να χειρίζεται τις συστημικές επιπτώσεις στην υγεία.
Ο Μέριτ έγραψε τον όρο «κλιματική αλλαγή» θέλοντας να καταγράψει αυτό που έβλεπε σε πραγματικό χρόνο. Άλλοι γιατροί έχουν υιοθετήσει διαφορετικές προσεγγίσεις. Η Νιάσα Σπίαρς, γιατρός στο νοσοκομείο St. Luke’s στο Duluth της Μινεσότα, ακολουθεί σχεδόν την αντίθετη προσέγγιση από αυτή του Μέριτ, μιλώντας συνεχώς στους ασθενείς της για την κλιματική αλλαγή και το περιβάλλον.
«Διανθίζω τις συζητήσεις με τους ασθενείς μου συνεχώς με το επιχείρημα ότι η αλλαγή συνήθειας είναι καλή γι’ αυτούς σε προσωπικό επίπεδο, αλλά και καλή για το περιβάλλον», λέει χαρακτηριστικά.
Στην περίπτωση του Μέριτ, αυτή η συζήτηση μπορεί να μην είχε νόημα. Καμία αλλαγή συνήθειας δε θα βοηθούσε την ασθενή του να αποφύγει τον καύσωνα. Όπως πολλοί στην κοινότητά της, η γυναίκα μάλλον δεν είχε την οικονομική δυνατότητα να εγκαταστήσει κλιματισμό στο σπίτι της, και πέρα από αυτό δεν μπορούσε να κάνει και πολλά πράγματα. Σε περιπτώσεις όπως αυτές, η Ρέι είπε ότι ίσως δεν είναι δικαιολογημένη η συζήτηση για την κλιματική αλλαγή.
«Μπορεί να αισθάνονται αβοήθητοι επειδή δεν μπορούν να κάνουν τίποτα», σημείωσε. «Απλά επιβιώνουν και αυτό τους αρρωσταίνει».
Αυτή η πραγματικότητα μπορεί να κάνει τα πράγματα να φαίνονται ζοφερά τόσο για τους γιατρούς όσο και για τους ασθενείς.
Για την αντιμετώπιση αυτών των συσχετίσεων μεταξύ της υγείας και των ακραίων συνθηκών, όπως η κλιματική αλλαγή, οι γιατροί θα πρέπει να αναρωτηθούν όχι μόνο τι μπορούν να κάνουν για κάθε ασθενή ξεχωριστά, αλλά και τι μπορούν να αλλάξουν σχετικά με την ιατρική, ώστε να λαμβάνουν υπόψη και να υπολογίζουν αυτούς τους παράγοντες.
Σήμερα, δεν υπάρχει διαγνωστικός κώδικας για την κλιματική αλλαγή, ούτε τρόπος να συνδεθούν αυτές οι περιπτώσεις ή να εντοπιστούν με οποιονδήποτε τρόπο, αλλά ίσως θα έπρεπε να υπάρχει. Η ύπαρξη περισσότερων δεδομένων δεν σημαίνει πάντοτε ότι πρέπει να γίνουν αλλαγές. Ο αντίκτυπος που έχουν η φυλή και το εισόδημα στην υγεία έχει αποδειχθεί εδώ και χρόνια, αλλά δεν έχει ακόμη αντιμετωπιστεί επαρκώς.
«Εάν ζείτε σε μια φτωχή περιοχή, τότε πιθανότατα βιώνετε πιο έντονα τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Θα πρέπει να έχουμε έναν κώδικα για το χαμηλό εισόδημα; Θα κωδικοποιηθεί και η ακατάλληλη στέγαση; Αναρωτιέμαι λοιπόν πόσο μακριά είμαστε διατεθειμένοι να πάμε», πρόσθεσε.
Ο κυβερνητικός οργανισμός Health Canada επικοινώνησε με τον Μέριτ για τη δημιουργία ενός διαγνωστικού κωδικού για την κλιματική αλλαγή, τον οποίο οι γιατροί θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν για την παρακολούθηση αυτών των επιπτώσεων.
Η αναγραφή του όρου «κλιματική αλλαγή» στο ιατρικό ιστορικό ενός ασθενούς δεν πρόκειται να σώσει τον κόσμο, ούτε καν μια ζωή -ο Μέριτ είναι ο πρώτος που το παραδέχεται αυτό- αλλά μπορεί να ξεκινήσει μια συζήτηση σχετικά με το πόσο το ιατρικό σύστημα είναι πρόθυμο να προσαρμοστεί στις απειλές που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς.
