«Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μεγάλη αύξηση του φαινομένου της ρευματοκλοπής παρόλο που ο ΔΕΔΔΗΕ διενεργεί εντατικούς τεχνικούς ελέγχους και επιβάλλει οικονομικές κυρώσεις στους παραβάτες». Με αυτή την εισαγωγή ξεκινάει η αιτιολογική έκθεση του Διαχειριστή Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας στην πρόταση προς τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας για αυστηροποίηση των ποινών που πρέπει να διέπουν την παραβατική συμπεριφορά των ρευματοκλοπών και διπλασιασμό της ποινής χρέωσης.

Η κλοπή ηλεκτρικής ενέργειας αποτελεί μεγάλη μάστιγα καθώς προσμετράται στο τελικό κόστος ηλεκτρισμού. Το κόστος των απωλειών περνά στους παρόχους ρεύματος και εκείνοι με τη σειρά τους το μετακυλίουν στους πελάτες τους με αποτέλεσμα να χρεώνονται τον «μουτζούρη» και οι νόμιμοι καταναλωτές.

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι παράνομες συνδέσεις εμφανίζουν ραγδαία αύξηση την τελευταία τετραετία καθώς οι ετήσιες απώλειες από το κλεμμένο ρεύμα από 201 εκατ. ευρώ το 2021 έχουν ξεπεράσει τα 400 εκατ. ευρώ. Οι «μη τεχνικές απώλειες» του δικτύου, όπως κωδικοποιούνται οι ρευματοκλοπές, από 0,2% της συνολικής κατανάλωσης την περίοδο 2003-2004 εκτινάχθηκαν στο 1,1% (2011-2013), σε 3,9% (2015-2016), σε 4,7% (2018-2020) και σε 5,3% το 2022.

Οι ιδιώτες προμηθευτές ενέργειας σε πρόσφατη αναφορά τους για την ανάπτυξη του δικτύου διανομής υποστηρίζουν πως θα πρέπει να εκπονείται «εγκαίρως και με συστηματικό τρόπο η ετήσια Μελέτη Απωλειών», η οποία θα πρέπει να δημοσιοποιείται για την καλύτερη ενημέρωση όλων των εμπλεκόμενων μερών, συμπεριλαμβανομένων των καταναλωτών. Επισημαίνουν μάλιστα ότι θα πρέπει να τεθεί «σαφές χρονοδιάγραμμα ενεργειών ανάσχεσης του αυξανόμενου επιπέδου των απωλειών και σταδιακής απομείωσής τους στα πρότυπα αντίστοιχων προγραμμάτων που καταρτίζονται από διαχειριστές δικτύων διανομής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη, θέτοντας συγκεκριμένους και χρονικά προσδιορισμένους στόχους που συνδέονται με τις επενδύσεις που περιλαμβάνονται στο Σχέδιο Ανάπτυξης του Δικτύου».

Οπως τονίζουν, το κόστος των απωλειών θα πρέπει να ενσωματωθεί στο Επιτρεπόμενο Εσοδο του Διαχειριστή (που σημειωτέον βρίσκεται υπό συζήτηση στη ΡΑΑΕΥ από τον Ιούλιο). Επικαλούνται μάλιστα μελέτη του ACER, σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα ήταν μία εκ των ελάχιστων κρατών-μελών της Ε.Ε. όπου το κόστος των απωλειών του δικτύου δεν ανακτάται μέσω του Επιτρεπόμενου Εσόδου του Διαχειριστή αλλά μετακυλίεται στο κόστος προμήθειας, με προφανή -όπως υπογραμμίζεται- συνέπεια την έλλειψη κινήτρου του Διαχειριστή για τον περιορισμό των απωλειών.

Εκατομμύρια κιλοβατώρες

Η ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας που υπολογίζεται ότι κλάπηκε το 2022 ανήλθε στα 11 εκατομμύρια κιλοβατώρες, έναντι πάνω από 50 εκατομμύρια το 2017 και 79 εκατομμύρια το 2018. Οι ποσότητες, αν και βαίνουν μειούμενες, εξακολουθούν να αποτελούν ένα σημαντικό βαρίδι για τον ΔΕΔΔΗΕ αλλά και τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας. Την εκτίναξη των ποσοστών παραβατικής συμπεριφοράς εκτιμάται ότι ευνόησαν και οι περιορισμένοι έλεγχοι στα ρολόγια, καθώς οι τεχνικοί του ΔΕΔΔΗΕ με διάφορες προφάσεις είχαν λιγοστέψει τις επισκέψεις στους μετρητές. Τους τελευταίους μήνες ο ΔΕΔΔΗΕ έχει προχωρήσει σε μηνιαία καταμέτρηση του ρεύματος, μέτρο που μένει να αποδειχτεί αν θα αποτελέσει εργαλείο παρακολούθησης και άμεσου εντοπισμού περιστατικών παράνομων συνδέσεων.

Ποιοι όμως κλέβουν ηλεκτρική ενέργεια και γιατί; Οι παράνομες συνδέσεις και οι «πειραγμένοι» μετρητές αφορούν κυρίως μεσαίες και μεγάλες καταναλώσεις, πράγμα που σημαίνει ότι βρίσκουν πρόσφορο έδαφος σε εμπορικές επιχειρήσεις και καταστήματα. Ανθούν όμως και σε νοικοκυριά με υψηλές επίσης καταναλώσεις στα νότια και βόρεια προάστια της Αθήνας και αυξάνονται όσο καθυστερεί η εγκατάσταση των «έξυπνων» μετρητών που θα συμβάλλει στην αποτροπή τους.

Με βάση τα στοιχεία για την περίοδο 2018-2023, οι διαπιστωμένες ρευματοκλοπές από οικιακούς καταναλωτές αντιπροσώπευαν το 54,7% του συνόλου αυτών και περίπου το 40% του συνόλου της μη καταγραφείσας ενέργειας ρευματοκλοπής της αντίστοιχης περιόδου. Επίσης, οι διαπιστωμένες ρευματοκλοπές από εμπορικούς καταναλωτές αποτέλεσαν το 86,7% των διαπιστωμένων ρευματοκλοπών των μη οικιακών καταναλωτών το διάστημα 2018-2023.

Σύμφωνα με τον ΔΕΔΔΗΕ, μέχρι σήμερα η χρέωση της μη καταγραφείσας ενέργειας καθοριζόταν με απόφαση της ΡΑΑΕΥ του 2017 χωρίς έκτοτε να έχει αναθεωρηθεί, με συνέπεια να μην αντικατοπτρίζεται πλέον σε αυτήν το σημερινό πραγματικό κόστος ηλεκτρικής ενέργειας. Για τον λόγο αυτό, το οφειλόμενο ποσό του καταναλωτή που έχει διαπράξει ρευματοκλοπή, όταν αυτή εντοπιστεί, «είναι σημαντικά μικρότερο από το σημερινό κόστος που καλείται να πληρώσει ο συνεπής καταναλωτής για την ηλεκτρική ενέργεια, γεγονός που καθιστά αναποτελεσματικό τον αποτρεπτικό και προληπτικό χαρακτήρα που πρέπει να έχει το οικείο κανονιστικό πλαίσιο περί ρευματοκλοπών».

Με την πρόταση του ΔΕΔΔΗΕ προς τη ΡΑΑΕΥ που τέθηκε στις αρχές της εβδομάδας σε δημόσια διαβούλευση, στο εξής η κλεμμένη ενέργεια θα χρεώνεται εις διπλούν. Παράλληλα, όσοι διαπράττουν ρευματοκλοπές θα επιβαρυνθούν με αναδρομική καταβολή καθώς θα πληρώνουν για την ενέργεια που έχει κλαπεί από την ημερομηνία που θεωρείται πως ξεκίνησε η κλοπή, ενώ θα καλύπτουν και τα διαχειριστικά κόστη για τον εντοπισμό της, που αφορούν εργατικά μεροκάματα, ανταλλακτικά κ.ά.

Στην πρόταση προβλέπεται και μεθοδολογία καθορισμού της τιμής με την οποία θα χρεώνεται η κλαπείσα ενέργεια: με βάση τα τρέχοντα σταθερά και κυμαινόμενα τιμολόγια συν τις λοιπές χρεώσεις (ΥΚΩ, ΕΤΜΕΑΡ, δίκτυα) ώστε το «πέναλτι» να αναπροσαρμόζεται ανάλογα με την εξέλιξη της αγοράς. Η τιμή που προκύπτει αυξάνεται στο διπλάσιο (συν 100%) σε όλες τις περιπτώσεις εκτός από τους καταναλωτές που είναι ενταγμένοι στο Κοινωνικό Τιμολόγιο, για τους οποίους η προσαύξηση είναι 50%. Ενδεικτικά, με τα δεδομένα του πρώτου εξαμήνου 2024 η κλαπείσα ενέργεια θα χρεωνόταν από 464 έως 520 ευρώ ανά μεγαβατώρα για οικιακούς και λοιπούς (επαγγελματίες) καταναλωτές αντίστοιχα και από 145-280 για τους δικαιούχους ΚΟΤ.

Οι οφειλές λόγω ρευματοκλοπής προτείνεται να ρυθμίζονται σε δόσεις ως εξής: μέχρι 600 ευρώ η εξόφληση θα γίνεται εφάπαξ. Από 601 έως 1.200 ευρώ η εξόφληση θα γίνεται σε δύο κατ’ ανώτατο όριο δόσεις. Από 1.201 μέχρι 2.400 ευρώ σε έως 4 δόσεις. Από 2.401 έως 4.800 ευρώ σε έως 8 δόσεις και από 4.800 ευρώ και πάνω σε έως 12 δόσεις.

Στα ποσά που προκύπτουν για την αξία του ρεύματος θα προστίθενται εργατοώρες και διοικητικά κόστη, 294-365 ευρώ ανά περίπτωση ανάλογα με το είδος της παροχής συν το κόστος αντικατάστασης του μετρητή όπου απαιτείται, από 66-250 ευρώ λαμβάνοντας υπόψη την αξία «έξυπνων» μετρητών.