Ένα νέο γεωπολιτικό ρήγμα στην εύφλεκτη περιοχή της Μέσης Ανατολής απειλεί να συμπαρασύρει την παγκόσμια ενεργειακή ισορροπία, ενώ η Ευρώπη, αντιμέτωπη ξανά με εκτίναξη των τιμών βρίσκεται σε αυξημένη επαγρύπνηση.

Η επίθεση του Ισραήλ κατά ιρανικών πυρηνικών και βαλλιστικών εγκαταστάσεων τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής 13 Ιουνίου ήρθε ως αναμενόμενη κορύφωση μιας αλυσίδας έντασης, προκαλώντας ισχυρούς κραδασμούς στις διεθνείς αγορές που φοβούνται πλέον τα χειρότερα.

Σύμφωνα  με ανάλυση της Deutsche Bank, υφίσταται «σοβαρός κίνδυνος κλιμάκωσης» που θα μπορούσε να φέρει ακόμα και μερική διακοπή των εξαγωγών πετρελαίου από τη Μέση Ανατολή.

Η JPMorgan προειδοποιεί ότι μια εμπλοκή στην περιοχή θα μπορούσε να οδηγήσει την τιμή του αργού ακόμα και στα 130 δολάρια το βαρέλι, κλιμακώνοντας τις ήδη αυξημένες πληθωριστικές πιέσεις σε παγκόσμιο επίπεδο.

Απειλή ανόδου

Οι αναλυτές προβλέπουν ότι μια άνοδος της τιμής του πετρελαίου κατά 10% μπορεί να αυξήσει έως και κατά 0,4% τον παγκόσμιο πληθωρισμό μέσα στο επόμενο έτος.

Για την Ευρώπη, η οποία μόλις άρχισε να «ανασαίνει» από την ενεργειακή κρίση του 2022, η απειλή επαναφοράς τιμών-ρεκόρ είναι υπαρκτή.

Παράλληλα, το Ισραήλ διέταξε το προσωρινό κλείσιμο του γιγαντιαίου υπεράκτιου κοιτάσματος Λεβιάθαν — εγκατάσταση στρατηγικής σημασίας, που παράγει πάνω από το 40% του φυσικού αερίου της χώρας.

Τα μέτρα της έλαβε και η Energean, η οποία ανακοίνωσε την προσωρινή αναστολή της παραγωγής της βόρεια του Ισραήλ, μετά από απαίτηση του ισραηλινού Υπουργείου Ενέργειας, λόγω της κλιμακούμενης γεωπολιτικής έντασης . Αυτή η κίνηση έγινε για να διασφαλιστεί η ασφάλεια του προσωπικού και των εγκαταστάσεων.

Αύξηση του TTF

Μετά τις εκτοξεύσεις πυραύλων και τις επιθέσεις του Ισραήλ στο Ιράν, τα ευρωπαϊκά συμβόλαια φυσικού αερίου (TTF) σημείωσαν άνοδο 5% την Παρασκευή, φθάνοντας τα 37,5 €/MWh. Αυτή η αντίδραση αντικατοπτρίζει τον φόβο ότι η ένταση στη Μέση Ανατολή θα διακόψει την παγκόσμια ροή LNG.

Η επίθεση στο κοίτασμα South Pars—το μεγαλύτερο στον κόσμο—που εξυπηρετεί κυρίως εσωτερικές ανάγκες του Ιράν αλλά έχει κοινή χρήση με το Κατάρ, ενέτεινε τις ανησυχίες για πιθανές διακοπές στην παροχή φυσικού αερίου & LNG .

Για σήμερα 16 Ιουνίου η τιμή της χονδρεμπορικής στην Ελλάδα σύμφωνα με το χρηματιστήριο ενέργειας θα αυξηθεί κατά 40% και θα προσεγγίσει τα 91,93 ευρώ η μεγαβατώρα (από 65 ευρώ ανά μεγαβατώρα χθες) παρά το γεγονός μάλιστα ότι στο ενεργειακό μείγμα κυριαρχούν οι ΑΠΕ σε ποσοστό 47% μαζί με τα υδροηλεκτρικά. Την ίδια στιγμή οι τιμές κλιμακώνονται σε όλη την Ευρώπη καταγράφοντας αύξηση 102,8% στη  Γαλλία, πάνω από 31% στην Γερμανία, 51% στην Ουγγαρία, 44,7% στην Βουλγαρία, 44% στην Αυστρία κτλ.

Αντεπίθεση από την Αθήνα

Μέσα σε αυτό το σκηνικό έντασης, η Ελλάδα επιχειρεί να σηκώσει τη «σημαία» της ευρωπαϊκής αντίδρασης. Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου βρίσκεται στο Λοξεμβούργο για το Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας και Περιβάλλοντος,

Στόχος της ελληνικής αποστολής είναι η συγκρότηση ενός τριμερούς μετώπου πίεσης προς την Κομισιόν σε συνεργασία με Ρουμανία και Βουλγαρία για τη λήψη συντονισμένων μέτρων κατά ενός νέου κύματος κλιμάκωσης των τιμών μέσα στο καλοκαίρι.

Μέχρι σήμερα η ανησυχία περιοριζόταν στην επανάληψη μιας αναζωπύρωσης των τιμολογίων (παρόμοιας με την περσινή) εξαιτίας του ενεργειακού χάσματος μεταξύ Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Τώρα στη δύσκολη εξίσωση προστίθεται η γεωπολιτική ένταση της Μέσης Ανατολής που αποτελεί ένα «καζάνι που βράζει».

Η Κομισιόν έχει συστήσει για την κρίση τιμών task force για να μελετήσει τις μεγάλες διακυμάνσεις στις τιμές ενέργειας χωρίς μέχρι σήμερα πρακτικά αποτελέσματα. Στο πλαίσιο αυτό υπάρχει σύμφωνα με πληροφορίες κινητοποίηση της Αθήνας για εθνική ομάδα κρούσης με τη συμμετοχή πολιτικών στελεχών  και των διαχειριστών που θα παρεμβαίνει σε περίπτωση εκτόξευσης των τιμών.

Όπως τόνισε χθες ο κ. Παπασταύρου, η νέα κρίση αποδεικνύει ότι η ενεργειακή αυτάρκεια και αυτονομία δεν είναι πολυτέλεια, αλλά στρατηγική ανάγκη. «Το 20% του παγκόσμιου πετρελαίου διακινείται από τα Στενά του Ορμούζ. Δεν μπορούμε να εξαρτόμαστε από περιοχές γεωπολιτικής αστάθειας», ανέφερε.

Ο υπουργός υπενθύμισε ότι η Ελλάδα εφαρμόζει ήδη στρατηγική διαφοροποίησης του ενεργειακού της μείγματος και επένδυσης σε ΑΠΕ, ενώ παράλληλα τόνισε ότι έχει δημοσιονομικό περιθώριο – χάρη στο πρωτογενές πλεόνασμα – για την αντιμετώπιση έκτακτων κρίσεων. Αυτό σημαίνει ότι η χώρα είναι έτοιμη αν παραστεί ανάγκη,  να στηρίξει τους καταναλωτές για να ελαφρύνει τα βάρη που κινδυνεύουν να πέσουν στους ώμους τους σε περίπτωση διεύρυνσης της πολεμικής σύρραξης.

Ιδιαίτερη αναφορά έκανε ο υπουργός και στο σκέλος των εγχώριων υδρογονανθράκων, υπογραμμίζοντας ότι «η χώρα μας πρέπει να ενισχύσει τις δικές της δυνάμεις, να αξιοποιήσει τον υποθαλάσσιο πλούτο της και να αποκτήσει ενεργειακή αυτάρκεια». Όπως είπε, ο διεθνής διαγωνισμός για έρευνες Νότια της Κρήτης Ι και ΙΙ και Νότια της Πελοποννήσου κινείται εντός χρονοδιαγράμματος: η προκήρυξη δημοσιεύθηκε στην ευρωπαϊκή εφημερίδα, η διαδικασία ολοκληρώνεται στις 10 Σεπτεμβρίου, και έως τα τέλη του 2025 θα έχει επιλεγεί ο ανάδοχος.