Στην ακτή του Prince William Sound , ενός φυσικού θαλάσσιου κόλπου στη νότια Αλάσκα, περικυκλωμένη από παγετώνες και βουνά, βρίσκεται η πόλη Γουίτιερ. Μοιάζει με σκηνικό από ταινία επιστημονικής φαντασίας ή με κοινωνικό πείραμα βγαλμένο από το μέλλον. Ποιο είναι το χαρακτηριστικό της; Ολόκληρη η πόλη λειτουργεί μέσα σε ένα μόνο κτίριο, το Begich Towers. Στεγάζει όχι μόνο τα διαμερίσματα τo 85% των περίπου 300 κατοίκων της, αλλά και δημόσιες υπηρεσίες, καταστήματα, σχολείο, εκκλησία, ταχυδρομείο και άλλες βασικές υποδομές.

Το Begich Towers βρίσκεται στην ακτή του Prince William Sound, ενός φυσικού θαλάσσιου κόλπου στη νότια Αλάσκα, περικυκλωμένη από παγετώνες και βουνά.

Ολόκληρη η πόλη λειτουργεί μέσα σε ένα μόνο κτίριο.

Μια μικρογραφία πόλης
Το Begich Towers είναι, ουσιαστικά, μια πόλη μέσα σε ένα και μοναδικό συγκρότημα. Δεν πρόκειται για… πολεοδομικό ατύχημα ή μια πολυτελή φουτουριστική επένδυση, αλλά για την απόλυτη απάντηση στις σκληρές καιρικές συνθήκες και στην απομόνωση που χαρακτηρίζει την περιοχή.
Η κατασκευή του κτιρίου ξεκίνησε το 1953, στο πλαίσιο ενός φιλόδοξου στρατιωτικού σχεδίου που ήθελε την πόλη του Γουίτιερ να αποτελέσει στρατηγικό λιμένα και βάση για τον αμερικανικό στρατό κατά τον Ψυχρό Πόλεμο. Ο αρχικός του ρόλος ήταν να στεγάσει τις δραστηριότητες του Σώματος Μηχανικών του στρατού των ΗΠΑ. Το κτίριο ονομάστηκε αρχικά Χοτζ, προς τιμήν ενός Αμερικανού συνταγματάρχη.

Το σχέδιο περιλάμβανε την κατασκευή 12 τέτοιων πύργων, αλλά μόνο δύο υλοποιήθηκαν. Ο δεύτερος, μάλιστα, εγκαταλείφθηκε το 1966. Μετά τη σταδιακή αποχώρηση του στρατού, το κτίριο πέρασε σταδιακά σε πολιτική χρήση. Στη δεκαετία του 1970, το κτίριο μετονομάστηκε προς τιμήν του βουλευτή Νικ Μπέγκιτς, ο οποίος αγνοείται και θεωρείται νεκρός μετά από συντριβή αεροπλάνου στην περιοχή το 1972. Από τότε, το κτίριο μετατράπηκε σε συγκρότημα κατοικιών και συγκεντρωμένων υπηρεσιών. Διατήρησε μεν τη στρατιωτική αρχιτεκτονική, αλλά απέκτησε έναν πολύ διαφορετικό, σχεδόν κοινοβιακό χαρακτήρα.

To κτίριο αποτελείται από τρεις συνδεδεμένους πύργους, που διαμορφώνουν ένα ενιαίο σύνολο 14 ορόφων.

Το Begich Towers αποτελείται από τρεις συνδεδεμένους πύργους, που διαμορφώνουν ένα ενιαίο σύνολο 14 ορόφων. Η κατασκευή του με μπετόν και αρμούς μεταξύ των πύργων επιτρέπει στο κτίριο να αντέχει σε ισχυρούς ανέμους και σεισμούς, που δεν είναι σπάνιοι στην περιοχή. Το εσωτερικό του κτιρίου μοιάζει με μικρή κλειστή πολιτεία: διαθέτει διαμερίσματα με διάφορους τύπους (από γκαρσονιέρες μέχρι τριάρια), παντοπωλείο, ταχυδρομείο, πλυντήριο, αίθουσα συνεδριάσεων, ακόμα και ένα μικρό βασικό ξενοδοχείο, που φιλοξενεί επισκέπτες. Το τοπικό σχολείο, το οποίο εξυπηρετεί παιδιά από νηπιαγωγείο μέχρι και το λύκειο, συνδέεται με το κτίριο μέσω σήραγγας, επιτρέποντας στους μαθητές να φτάνουν στην τάξη χωρίς να βγουν ποτέ έξω, ακόμα και στους -30°C του χειμώνα.

Η καθημερινότητα στο Begich Towers
Οι κάτοικοι γνωρίζονται μεταξύ τους, ζουν σε κοντινή απόσταση, μοιράζονται κοινόχρηστους χώρους και υπηρεσίες. Το κλίμα θυμίζει μικρή, δεμένη κοινότητα, όπου οι πόρτες παραμένουν μισάνοιχτες και η συνεργασία είναι απαραίτητη για την επιβίωση. Είναι χαρακτηριστικό ότι παρ’ ότι υπάρχουν κλειδαριές, οι περισσότεροι κάτοικοι έχουν επιλέξει να αφήνουν τις πόρτες των διαμερισμάτων τους ξεκλείδωτες. Υπάρχουν δύο αστυνομικοί που υπηρετούν εκεί, αλλά απασχολούνται περισσότερο για διοικητικές εργασίες και έγγραφα παρά με την επιβολή της τάξης. Ο συγκεντρωτισμός των υποδομών προσφέρει ασφάλεια και πρακτικότητα, ιδιαίτερα κατά τους μήνες με έντονες χιονοπτώσεις και θυελλώδεις ανέμους, που απομονώνουν πλήρως την πόλη.

Tο Begich Towers στεγάζει τα διαμερίσματα των περίπου 300 κατοίκων της πόλης. Photo: Wikipedia

Η πρόσβαση στην πόλη είναι δυνατή μόνο μέσω μιας μονόδρομης σήραγγας η οποία είναι κλειστή τη νύχτα.

Το Γουίτιερ είναι προσβάσιμο από τον υπόλοιπο κόσμο μόνο μέσω ενός σιδηροδρομικού τούνελ που ανοίγει κατά διαστήματα για την κυκλοφορία οχημάτων. Το να βγεις από την πόλη δεν είναι απλή υπόθεση, γι’ αυτό το Begich Towers λειτουργεί σαν αυτάρκης οικιστικός κόμβος. Η αυτονομία αυτή δεν είναι μόνο αποτέλεσμα επιλογής, αλλά και ανάγκης. Οι κάτοικοι μπορούν να ζήσουν μέρες ή και εβδομάδες χωρίς να χρειαστεί να βγουν από το κτίριο. Αυτό αποτελεί από μόνο του πολυτέλεια, όταν η θερμοκρασία πέφτει κάτω από το μηδέν και ο άνεμος ξεριζώνει ακόμα και πινακίδες δρόμων.
Παρά την εξωτερική εικόνα σταθερότητας, από το Begich Towers δεν λείπουν τα προβλήματα. Το σύστημα θέρμανσης του κτιρίου έχει αντιμετωπίσει σοβαρές δυσλειτουργίες τις τελευταίες δεκαετίες. Το σύστημα υδραυλικής θέρμανσης, που χρησιμοποιούσε απλό νερό αντί για μείγμα γλυκόλης, προκαλούσε συχνές βλάβες λόγω παγετού. Η κατάσταση βελτιώθηκε με τη βοήθεια χρηματοδότησης από το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ, που ενέκρινε δάνειο 3 εκατ. δολαρίων για εργασίες συντήρησης. Το 2021, επίσης, και οι τέσσερις ανελκυστήρες του κτιρίου κρίθηκαν ανεπαρκείς και χρειαζόταν άμεση επισκευή ή αντικατάσταση -κόστος που αγγίζει τις εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια. Το βάρος πέφτει κυρίως στον συνεταιρισμό των ιδιοκτητών διαμερισμάτων, οι οποίοι διαχειρίζονται το κτίριο μέσω της Begich Towers Condominium Association.

Το Begich Towers δεν είναι μονάχα μια αρχιτεκτονική περιέργεια. Θα μπορούσε κανείς να το αποκαλέσει ένα κοινωνικό πείραμα σε πλήρη λειτουργία. Πόσοι άνθρωποι θα μπορούσαν να συνυπάρξουν σε έναν κοινόχρηστο χώρο για χρόνια; Ποια είναι τα όρια της κοινότητας και πώς διαμορφώνεται η καθημερινότητα όταν όλα βρίσκονται μέσα σε λίγα τετραγωνικά μέτρα; Φανταστείτε το σαν ένα τεράστιο μεγάλο στούντιο Big Brother, από το οποίο όμως απουσιάζουν οι κάμερες.
Οι κάτοικοι του Γουίτιερ έχουν βρει τη δική τους απάντηση στο modus videndi: Σεβασμός, συνεργασία και προσαρμογή στο περιβάλλον. Για πολλούς, η ζωή σε ένα τέτοιο κτίριο σημαίνει ασφάλεια, πρακτικότητα και κοινότητα. Για άλλους, μπορεί να μοιάζει με περιορισμό. Αλλά σε κάθε περίπτωση, το Begich Towers είναι μια ζωντανή απόδειξη του πώς η αρχιτεκτονική μπορεί να διαμορφώσει την κοινωνία. Αλλά και το ότι με τα σημερινά μέσα οι άνθρωποι μπορούν να κάνουν το πιο απρόσμενο μέρος, σπίτι τους.