Την ώρα που πολλές μελέτες επιμένουν ότι η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να προσφέρει οφέλη στην υγεία, κάποιοι ειδικοί υψώνουν τη φωνή τους προειδοποιώντας πως η πραγματικότητα είναι πολύ πιο σύνθετη – και πιο επικίνδυνη απ’ όσο πιστεύαμε.

Μεταξύ αυτών και ο Αμερικανός νευρολόγος Dr. Richard Restak, ο οποίος εφιστά την προσοχή ιδιαίτερα στους άνω των 65 ετών, προτείνοντας ξεκάθαρα: «Ήρθε η ώρα να επανεξετάσουμε σοβαρά –ή και να σταματήσουμε εντελώς– το αλκοόλ».

«Ο εγκέφαλος δεν ξεχνά ούτε συγχωρεί»

Σε άρθρο του που δημοσιεύτηκε στη Daily Mail το 2023, ο διακεκριμένος γιατρός επισημαίνει ότι ακόμη και μικρές ποσότητες αλκοόλ μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στον εγκέφαλο, ανεξάρτητα από την ηλικία. Ωστόσο, σύμφωνα με τον ίδιο, μετά τα 65 η επικινδυνότητα αυξάνεται κατακόρυφα, καθώς το αλκοόλ δεν επηρεάζει μόνο τη μνήμη, αλλά συνολικά τις γνωστικές λειτουργίες – και μακροπρόθεσμα μπορεί να επιταχύνει την εμφάνιση άνοιας.

«Μέχρι την ηλικία των 65 ετών, έχουμε ήδη χάσει ένα σημαντικό ποσοστό των νευρικών κυττάρων του εγκεφάλου μας», γράφει ο Dr. Restak. «Η συνέχιση της κατανάλωσης αλκοόλ μετά από αυτή την ηλικία ισοδυναμεί με την επιτάχυνση της φθοράς του εγκεφάλου».

Τα στοιχεία είναι αδιάσειστα

Οι προειδοποιήσεις του δεν είναι θεωρητικές. Σύμφωνα με γαλλική μελέτη που εξέτασε περισσότερα από ένα εκατομμύριο διαγνώσεις άνοιας, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ αναδείχθηκε ως ένας από τους κυριότερους παράγοντες κινδύνου – περισσότερο ακόμη και από την υπέρταση ή τον διαβήτη.

Παράλληλα, βρετανική μελέτη σε 25.000 άτομα έδειξε ότι ακόμα και όσοι πίνουν «με μέτρο» μπορεί να παρουσιάσουν αλλοιώσεις στη λειτουργία του εγκεφάλου, οδηγώντας σε εξασθένηση της μνήμης και επιδείνωση συμπτωμάτων άνοιας.

Δεν υπάρχει ασφαλής ποσότητα

Το νοσοκομείο Hospital da Luz αναφέρει ότι για τους περισσότερους υγιείς ενήλικες υπάρχουν ανώτατα όρια ασφαλούς κατανάλωσης:

• Για άνδρες κάτω των 65 ετών: έως 20 γραμμάρια καθαρού αλκοόλ ημερησίως (δηλαδή δύο τυπικά ποτά), χωρίς να ξεπερνούν τα 14 ποτά εβδομαδιαίως.
• Για άνδρες άνω των 65 και για όλες τις γυναίκες, ανεξαρτήτως ηλικίας: 10 γραμμάρια ημερησίως, ή 7 ποτά την εβδομάδα.

Πάνω από αυτά τα όρια, η κατανάλωση θεωρείται υπερβολική, ακόμη κι αν πρόκειται για μεμονωμένα περιστατικά.

Ο κίνδυνος της υπερβολικής περιστασιακής κατανάλωσης

Η περιστασιακή, αλλά έντονη κατανάλωση –γνωστή και ως «binge drinking»– μπορεί να είναι εξίσου επικίνδυνη. Ορίζεται ως κατανάλωση 5 ή περισσότερων τυπικών ποτών για τις γυναίκες (50g αλκοόλ) και 6 ή περισσότερων για τους άνδρες (60g) σε διάστημα λίγων ωρών, επαναλαμβανόμενη τουλάχιστον δύο φορές τον μήνα.

Αυτό το είδος συμπεριφοράς, τονίζουν οι ειδικοί, δεν μπορεί να θεωρείται ασφαλές – ακόμη κι αν γίνεται σποραδικά.

Πώς να υπολογίσετε την ποσότητα που καταναλώνετε

Ένα τυπικό ποτό περιέχει περίπου 10 γραμμάρια καθαρού αλκοόλ. Αυτό αντιστοιχεί σε:

• 100 mL κρασί
• 200 mL μπύρα
• 50 mL αποσταγμένου ποτού (π.χ. ουίσκι, βότκα)

Για να υπολογίσετε την ακριβή ποσότητα καθαρού αλκοόλ που περιέχει το ποτό σας, χρησιμοποιήστε τον εξής τύπο:

Όγκος ποτού (mL) × % αλκοόλης × 0,79 / 100 = γραμμάρια καθαρού αλκοόλ

Παράδειγμα: Ένα κουτάκι μπύρας 500 mL με 5,2% αλκοόλ περιέχει περίπου 20,5 γραμμάρια καθαρού αλκοόλ, δηλαδή 2 τυπικά ποτά.

Πόσο είναι «πάρα πολύ»;

Οτιδήποτε υπερβαίνει τα παραπάνω ημερήσια ή εβδομαδιαία όρια θεωρείται υπερβολή. Ειδικά οι γυναίκες δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν τα 40g αλκοόλ σε μία ημέρα, ενώ οι άνδρες τα 50g.

Η ατομική ανοχή δεν προστατεύει πάντα

Το Hospital da Luz υπογραμμίζει πως η ανοχή στο αλκοόλ διαφέρει από άτομο σε άτομο. Κάτι που για έναν άνθρωπο μοιάζει αβλαβές, μπορεί να έχει επιπτώσεις στη γνωστική υγεία κάποιου άλλου. Ιδιαίτερα ευάλωτες είναι ομάδες όπως οι έφηβοι, οι έγκυες γυναίκες, οι χρόνιοι ασθενείς και τα άτομα που παίρνουν φάρμακα ή έχουν ιστορικό εθισμού.

Πότε πρέπει να ζητήσετε βοήθεια

Αν παρατηρείτε ότι:

• χρειάζεστε όλο και περισσότερο αλκοόλ για να νιώσετε το ίδιο αποτέλεσμα
• δυσκολεύεστε να περιορίσετε ή να σταματήσετε την κατανάλωση
• νιώθετε δυσάρεστα όταν δεν πίνετε
• ή το ποτό έχει αρχίσει να επηρεάζει τις προσωπικές ή επαγγελματικές σας σχέσεις

…τότε είναι ώρα να απευθυνθείτε σε γιατρό ή ειδικό.

Η τελική σύσταση

Ο Dr. Restak είναι κατηγορηματικός: «Μπορεί το αλκοόλ να φαίνεται ακίνδυνο, ειδικά σε μικρές ποσότητες, όμως η επίδρασή του στον γηράσκοντα εγκέφαλο είναι υπαρκτή, σωρευτική και ενίοτε μη αναστρέψιμη. Το να το περιορίσετε ή και να το διακόψετε μετά τα 65, ίσως να είναι μία από τις πιο κρίσιμες αποφάσεις για τη μακροχρόνια υγεία του εγκεφάλου σας».