Επειτα από μια δεκαπενταετία οικονομικής καχεξίας η Ελλάδα παράγει και πάλι πλούτο. Το 2025 προμηνύεται έτος-σταθμός για τη χώρα, καθώς στο προσχέδιο του νέου κρατικού προϋπολογισμού προβλέπεται ότι το ελληνικό ΑΕΠ θα ξεπεράσει τα 242 δισ. ευρώ για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας. Την πενταετία 2021-2025 το ΑΕΠ θα έχει αυξηθεί κατά 50%. Η ελληνική οικονομία πατάει πια ξανά στα πόδια της και ανακτά το μέγεθος που έχασε μετά το 2008, όταν ξέσπασε η μεγάλη κρίση. Στο εξής, σύμφωνα με το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα 2025-2028, κάθε χρόνος θα προσθέτει νέο χρήμα και πλούτο που δεν είχε ποτέ πριν η χώρα. Συμβολικά αλλά και ουσιαστικά ξεκινά έτσι η πραγματική αποκατάσταση της οικονομίας αναπληρώνοντας απώλειες της δεκαετίας 2009-2018.

Κλειδί για τη μεταμόρφωση της χώρας αποδεικνύονται οι επενδύσεις και οι αναβαθμίσεις από ξένους οίκους. Καθώς παράγεται πλέον πραγματική ανάπτυξη (και όχι απλώς ανάκαμψη), ανοίγει η συζήτηση για το επόμενο μεγάλο στοίχημα της κυβέρνησης, που είναι να φτάσει η ανάπτυξη και στα εισοδήματα των πολιτών.

Χρονιά-ρεκόρ

Στο προσχέδιο του νέου κρατικού προϋπολογισμού για το 2025, το ΑΕΠ προβλέπεται να ανέλθει σε 242,338 δισ. ευρώ. Σε τρέχουσες ονομαστικές τιμές, τα 242 δισ. είναι το ύψιστο σημείο που θα έχει φτάσει ποτέ το ΑΕΠ της χώρας, σπάζοντας το ιστορικό ρεκόρ των 241,99 δισ. το 2008. Στα προ κρίσης επίπεδα επιστρέφει και το κατά κεφαλήν εθνικό εισόδημα: το 2024 υπερβαίνει τα 20.000 ευρώ και το 2025 τα 22.000 ευρώ έναντι 21.845 ευρώ το 2008, καταγράφοντας έτσι άνοδο 40% σε μια πενταετία (από 15.362 ευρώ το 2020). Ωστόσο, η υπέρβαση άργησε 16 χρόνια. Το όριο των 242 δισ. θα είχε σπάσει το 2009, αν δεν μεσολαβούσε η οικονομική κατάρρευση. Και κάθε χρόνο μετά, όπου η Ελλάδα δεν μπορούσε να ανακάμψει για να παραγάγει δουλειές και εισοδήματα 242 δισ. όπως το 2008, πρόσθετε μεγαλύτερη ύφεση, φτώχεια και ανεργία στους κατοίκους της.

Και όταν, όμως, το 2019 η ελληνική οικονομία επιχείρησε να σηκώσει κεφάλι και να ανακάμψει, ενέσκηψαν η πανδημία και η διεθνής ύφεση. Το ΑΕΠ το 2020 έπεσε στα 165 δισ. ευρώ, καθώς έσβησε η μηχανή της παγκόσμιας οικονομίας και η τρύπα μεγάλωσε επιπλέον 76,5 δισ. ευρώ.

Πληγές 1 τρισ. ευρώ

Τα έτη 2009-2024 η χώρα έχασε σωρευτικά 764 δισ. ευρώ σε σχέση με το αν το ΑΕΠ της παρέμενε στάσιμο -τουλάχιστον- στα 242 δισ. μετά το 2008, χωρίς να πέφτει πιο κάτω. Το 2025, όμως, η οικονομία θα υπερβεί τα προ κρίσης μεγέθη. Η μεταστροφή αυτή ξεκίνησε μετά το 2020. Μέσα σε πέντε χρόνια το ασανσέρ της οικονομίας ανέβηκε 67 δισ. ευρώ, από τα 165 δισ. το 2020 στα 232 δισ. φέτος, με προοπτική να φτάσει στα 242,34 δισ. του χρόνου. Ξεπερνώντας το όριο ανάκαμψης των 242 δισ. ευρώ, από το 2025 και μετά θα αρχίσει για πρώτη φορά να αναπληρώνεται το κενό που άφησε πίσω της η πολυεπίπεδη κρίση. Στο νέο Μεσοπρόθεσμο προβλέπεται ότι το ελληνικό ΑΕΠ θα αυξάνεται κατά 10 δισ. ευρώ επιπλέον κάθε χρόνο από το 2026, φτάνοντας στα 272 δισ. σταδιακά το 2028.

Ωστόσο, το πραγματικό τραύμα στην οικονομία δύσκολα γιατρεύεται γιατί ξεπερνά το 1 τρισ. ευρώ αν συνυπολογιστούν επιπλέον 240 δισ. ευρώ δυνητικές απώλειες στο ΑΕΠ – όσα έχανε δηλαδή όταν έπεφτε, αντί να ανακάμπτει προς τα επίπεδα του 2008. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος της δυνητικής ανάπτυξης που έχασε η Ελλάδα, αξίζει να σημειωθεί τι συνέβη σε άλλες χώρες που την ίδια περίοδο αναπτύσσονταν σταθερά. Το ΑΕΠ της Γερμανίας, για παράδειγμα, μεγεθύνθηκε πάνω από 50%. Από 2,6 τρισ. ευρώ το 2008 έφτασε στα 4,2 τρισ. σήμερα, παρότι συρρικνώθηκε λόγω πανδημίας και ενεργειακής κρίσης.

Game changer

Για την Ελλάδα, πάντως, εκεί που το 2020 όλα έμοιαζαν χαμένα και διεθνείς οργανισμοί όπως ο ΟΟΣΑ προέβλεπαν σε αναλύσεις τους ότι θα βιώσει τη μεγαλύτερη ύφεση στην ιστορία της (έως και 30% σε ένα έτος), η ελληνική οικονομία όχι μόνο άντεξε, αλλά και ξαναζωντάνεψε. Εξαγωγές, επενδύσεις, βιομηχανική παραγωγή, αναβαθμίσεις από ξένους οίκους έφεραν δουλειές και αύξηση εισοδημάτων. Η Ελλάδα ανέκαμψε πλήρως το 2021 από την ύφεση του 2020 και το ΑΕΠ ξεπέρασε εκείνο του 2019. Το άλμα συνεχίστηκε το 2022 και το 2023, όταν το ΑΕΠ έφτασε στα ύψη του 2011 και του 2010 αντίστοιχα (αρχές μνημονίων). Φέτος πλέον η μηχανή δουλεύει για τα καλά: το ΑΕΠ θα αγγίξει τα επίπεδα του 2008-2009, υπερβαίνοντας τα 230 δισ. ευρώ.

Ηδη όμως θυμίζει αυτό του 2008 σε τομείς όπως:

■ Παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών: θα υπερβεί φέτος τα 380 δισ. έναντι 386,4 δισ. το 2008, όταν το 2016 δεν ξεπερνούσε τα 280 δισ. ευρώ.
■ Αμοιβές εξαρτημένης εργασίας (μισθοί): θα φτάσουν στα 80 δισ. ευρώ έναντι 83 δισ. το 2008, ενώ το 2015 είχαν πέσει κάτω από τα 62 δισ. ευρώ.
■ Προστιθέμενη αξία: θα φτάσει στα 200 δισ. ευρώ έναντι 213,8 δισ. το 2008, ενώ το 2016 είχε πέσει στα 152 δισ. ευρώ.
Και μετά το 2025, πάντως, για την περίοδο 2026-2028, το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα που κατέθεσε ο υπουργός Εθνικής Οικομομίας Κωστής Χατζηδάκης (κεντρική φωτο κειμένου) στις Βρυξέλλες προβλέπει σειρά ευνοϊκών εξελίξεων που θα αυξήσουν περαιτέρω το ΑΕΠ της χώρας, όπως: βελτίωση της αγοράς εργασίας με μονοψήφια ποσοστά ανεργίας (9,5% και κάτω από το 2025, έναντι 8%-9% το 2008 και το 2009), μείωση επιτοκίων και βελτίωση του οικονομικού κλίματος, λόγω και της ανάκτησης της επενδυτικής βαθμίδας.

Επιπλέον, η συνέχιση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων και μεταρρυθμίσεων εκτιμάται ότι βάζει την Ελλάδα ξανά στον παγκόσμιο χάρτη των άμεσων ξένων επενδύσεων, που σηματοδοτούν ακόμα πιο ευνοϊκές εξελίξεις όσον αφορά τις προβλέψεις για ανάπτυξη και επενδύσεις.