Του Ισίδωρου Σιδερόπουλου

Ολοκληρωτικήν καταστροφήν επέστη εκ της πυρκαϊάς της Τρίτης 21 Μαρτίου 1967 το τμήμα του πυρηνελαιουργείου του Α΄ εργοστασίου της ΒΕΣΟ, κατόπιν εκρήξεως λέβητος, λόγω υπερθερμάνσεως, έγραφαν οι εφημερίδες της εποχής, πριν από 55 χρόνια.

Και πρόσθεταν: «Τεραστίων διαστάσεων πυρκαϊά εξερράγη την 1.05′ πρωινήν εις το μηχανοστάσιον του εργοστασίου της ΒΕΣΟ, πλησίον του Θερμικού εργοστασίου, η οποία κατέστρεψε τελείως το πυρηνελαιουργείον και ηπείλησε σοβαρώς τας παρακειμένας αποθήκας βενζίνης και ελαίου του εργοστασίου.

Το πυρ εξεδηλώθη αιφνιδίως και έλαβεν αμέσως τεραστίας διαστάσεις, λόγω του πνέοντος ισχυρού ανέμου. Οι εργαζόμενοι εκείνην την ώραν εις το εργοστάσιον κατελήφθησαν υπό πανικού και μερικοί εξ αυτών διεσώθησαν πηδήσαντες εκ των παράθυρων. Επεξετάθη λόγω της μεταδόσεως του εις εναποθηκευμένας εκεί ποσότητας πυρηνελαίου και άλλων ευφλέκτων υλών.

Το πυρ εκάλυψε ταχύτατα έκτασιν πολλών δεκάδων τετραγωνικών μέτρων και ήτο ορατόν από όλα τα σημεία της πόλεως. Παραλλήλως διέφυγε θανάσιμον κίνδυνον ολόκληρος η πέριξ του φλεγομένου εργοστασίου κατωκημένη περιοχή από εκρήξεις, διότι πέριξ του καιομένου τμήματος αλλά και εντός αυτού ήσαν εναποθηκευμέναι ποσότητες οινοπνεύματος, πυρηνελαίου και άλλαι εύφλεκτοι ύλαι, καθώς και πλησίον αυτού άνω των 50 τόννων βενζίνης.

Οι περίοικοι δεν εγνώριζαν καν τον κίνδυνον που διέτρεξαν, διότι υπήρχε πιθανότης να τιναχθή εις τον αέρα ολόκληρον το εργοστάσιον, εάν δεν επρολάμβανεν η πυροσβεστική υπηρεσία, η οποία κατέφθασεν εγκαίρως δι’ όλης της εις άνδρας και μηχανήματα δυνάμεώς της.

Εξάλλου η καταφθάσασα εκ των πρώτων αστυνομική δύναμις με επικεφαλής τον υποδιευθυντήν τής διευθύνσεως της αστυνομίας κ. Νίκαν, τον διοικητήν του Β’ τμήματος κ. Ηλιόπουλον, τον διοικητήν της Ασφαλείας κ. Δρούζαν και άλλους αξιωματικούς ειδοποίησε τους περιοίκους να απομακρυνθούν της περιοχής, παραλλήλως δε απηγόρευσε την κίνησιν τροχοφόρων επί της οδού Πατρών – Πύργου και έμπροσθεν του εργοστασίου προς αποφυγήν δυστυχημάτων.

Κατέφθασεν επιτόπου ολόκληρος η δύναμις της Πυροσβεστικής

Ευθύς μετά την έναρξιν της πυρκαϊάς κατέφθασεν ολόκληρος η δύναμις της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας (70 άνδρες και 5 όχηματα), η οποία επεδόθη αμέσως εις το δύσκολον έργον της κατασβέσεως του πυρός. Αι φλόγες εκάλυψαν ολόκληρον το τμήμα του πυρηνελαιουργείου και ηπείλουν το όπισθεν αυτού τμήμα των υγρών καυσίμων, με κίνδυνον ολόκληρον το εργοστάσιον να τιναχθή εις τον αέρα!

Μέχρι της 3.30′ πρωινής αι φλόγες ανήρχοντο εις μέγα ύψος και ήσαν οραταί από το κέντρον των Πατρών. Κατόπιν υπεράνθρωπων προσπαθειών των ανδρών της Πυρσβεστικής Υπηρεσίας –και εν μέσω τεραστίων κινδύνων– το πυρ περιωρίσθη εντός του τμήματος του πυρηνελαιουργείου και απεφεύχθη γενικότερος κίνδυνος καταστροφής. Λέγεται ότι ήτο ευτύχημα που έπνεε βόρειος άνεμος, διότι εν εναντία περιπτώσει, θα ήτο αναπόφευκτος η έκρηξις των αποθηκών καυσίμων.

Εν τω μεταξύ ασθενοφόρα του Ερυθρού Σταυρού παρέλαβον τρεις εργάτας του εργοστασίου, οι οποίοι υπέστησαν σοβαρά εγκαύματα και τους μετέφερον εις τον Σταθμόν Α’ Βοηθειών και εκείθεν εις το γενικόν νοσοκομείον. Εκ τούτων ο Ευρ. Κ. ετών 46 υποστάς καθολικά εγκαύματα δευτέρου, βαθμού ευρίσκεται εις κρίσιμον κατάσταση. Οι Π. Μ., ετών 43 και Δ. Μ., ετών 45 οι οποίοι υπέστησαν ελαφρότερα εγκαύματα, ουδένα κίνδυνον διατρέχουν. Ούτοι ως εγνώσθη ευρίσκοντο κατά την στιγμήν της ενάρξεως του πυρός εις το τμήμα του πυρηνελαιουργείου, πλησίον εκραγέντος λέβητος, εκείθεν τους παρέλαβον άλλοι συνάδελφοί των με κίνδυνον της ζωής των και τους ωδήγησαν εκτός του χώρου του εργοστασίου.

Το πυρηνελαιουργείον κατεστράφη ολοσχερώς 

Η μεγάλη πυρκαϊά της βιομηχανίας ΒΕΣΟ κατεσβέσθη περί την 4ην πρωινήν χάρις εις την μεθοδικότητα των έμπειρων και ριψοκίνδυνων πυροσβεστών και των προσπαθειών του προσωπικού της νυκτερινής βάρδιας της βιομηχανίας, το οποίον μετά την πρώτην εντύπωσιν του πανικού, ψυχραίμως διηυκόλυνε τους πυροσβέστας εις το επίμοχθον έργον των. Εν τούτοις και διότι οι αρμόδιοι δεν εβεβαιώθησαν απολύτως περί της μη υπάρξεως μικροεστιών πυράς, εις τον χώρον του εργοστασίου παρέμεινε καθ’ όλην την ημέραν και τας νυκτερινάς ώρας μέχρι την πρωίαν της Τετάρτης, εν πυροσβεστικόν όχημα και ευάριθμοι πυροσβέσται. Συγκεκριμένως, εξεφράζοντο αμφιβολίαι μήπως υφίσταντο διαρροαί εκ των σωληνώσεων βενζίνης, οινοπνεύματος ή πυρηνελαίου αι οποίαι ούτω θα ετροφοδότουν την ανάπτυξιν νέας πυρκαϊάς. Πάντως μέχρι των νυκτερινών ωρών χθες, πλην μιας ή δυο μικροεστιών πυράς, αι οποίαι επεσημάνθησαν την πρωίαν και κατεσβέσθησαν αμέσως, δεν παρετηρήθησαν άλλα επικίνδυνα εναύσματα.

Άνω των 10 εκ. δραχμών αι ζημιαί εις το εργοστάσιον

Εκ των διενεργουμένων ανακρίσεων υπό του Β’ Αστυνομικού Τμήματος και της γενομένης αυτοψίας και τη συμμετοχή αρμοδίων της πυροσβεστικής υπηρεσίας ουδέν προέκυψεν μετά θετικότητος ως προς τα αίτια που προεκάλεσαν το πυρ –καίτοι διάφοροι φήμαι περί ανημμένου σιγαρέττου, περί ύλης θερμάνσεως κλπ., κυκλοφορούν. Διερευνώνται όλαι αι εκδοχαί, απεκλείσθη δε η περίπτωσις εμπρησμού. Το πιθανώτερον είναι η πυρκαϊά να προεκλήθη από διαρροήν ευφλέκτων υλών, συνεπεία διαφυγής εξαερουμένης βενζίνης και σπινθήρα των μηχανών. Πάντως αι ανακρίσεις συνεχίζονται προς εξακρίβωσιν των αιτιών και των τυχόν υπαρχουσών ευθυνών εκ μέρους των αρμοδίων της εταιρίας.

Εξ άλλου ουδέν το θετικόν δύναται να λεχθή ως προς το ύψος των ζημιών εκ της πυρκαϊάς, διότι είναι αδύνατον σήμερον να υπολογισθούν αύται. Εκ προχείρου εκτιμήσεως αι ζημίαι, κατ’ αρχήν, υπολογίζονται εις 10.000.000 δραχ. εις μηχανήματα, υλικά κ.ά., είναι δε πιθανόν αύται να ανέλθουν και εις 15.000.000 δραχ.

Ως εγνώσθη το εργοστάσιον είναι ησφαλισμένον.

Σύλλογος ζητεί απομάκρυνσιν του εργοστασίου

Εξ αφορμής της πυρκαϊάς εις το εργοστάσιον Α’ της ΒΕΣΟ το διοικητικόν συμβούλιον του εξωραϊστικού Συλλόγου συνοικίας Χαλκωματά και Αγ. Γερασίμου επεσκέφθη τον Νομάρχην Αθ. Γαϊτατζήν, Εισαγγελέα Πρωτοδικών και αστυνομικόν διευθυντήν Κ. Παπασπυρόπουλον, προς τους οποίους ανέπτυξον τους κατά την γνώμην των επικρεμάμενους κινδύνους που απειλούν την πόλιν, από τας ευφλέκτους ύλας που συγκεντρώνει εκεί το εργοστάσιον δια τας ανάγκας της λειτουργίας του, παρά τας επανειλημμένας διαμαρτυρίας των κατοίκων προς τους αρμοδίους. Εζήτησε την λήψιν μέτρων δια την αποτροπήν απευκταίων κινδύνων εις το μέλλον δια τας οικίας και τους κατοίκους του συνοικισμού.

Επίσης το συμβούλιον ανέφερεν ότι το εργοστάσιον αποτελεί και εστίαν μολύνσεως, διότι αφήνει ακάλυπτα όλα τα προϊόντα του και εκπέμπονται αναθυμιάσεις επί βλάβη της υγείας των κατοίκων.

Τέλος, το συμβούλιον εζήτησε να μη δοθή ανανέωσις αδείας λειτουργίας. Οι περίοικοι προτείνουν όπως παραμείνη μόνον η σαπωνοποιία εις το Α’ εργοστάσιον της ΒΕΣΟ, το δε πυρηνελαιουργείον και η οινοπνευματοποιία μεταφερθούν εις το Β’, εκείθεν των δημοτικών Σφαγείων».