Αυτό που λένε πάντα στις γυναίκες με δημόσιο βήμα είναι «να μιλάτε».

Αυτή είναι, θεωρητικά, η μεγαλύτερη δύναμη που έχουν, τα εργαλεία να αναδείξουν την ανισότητα που βιώνει μια γυναίκα καθημερινά.

Μπροστά σε μια υποτιμητική συμπεριφορά, εκείνες μπορούν να αντιδράσουν, μπορούν να καταδείξουν – και, έτσι, να ενθαρρύνουν όσες έχουν λιγότερη ορατότητα.

Η δυναμική του γυναικείου κινήματος και των αιτημάτων του έχουν παρατηρηθεί τουλάχιστον δύο φορές τα τελευταία εξήντα χρόνια: στην ένταση με την οποία οι φεμινίστριες του δεύτερου κύματος διεκδίκησαν πολιτικές αλλαγές στις χώρες τους και σε αυτήν με την οποία οι γυναίκες στις ΗΠΑ οργανώθηκαν για να προσπαθήσουν να αποτρέψουν την επάνοδο του Ντόναλντ Τραμπ, με σημείο αναφοράς τις απαγορεύσεις των αμβλώσεων.

Αυτή είναι η μια πλευρά, όμως στην πολιτική υπάρχει πάντα και μια άλλη, πιο κυνική: ο υπαρκτός σεξισμός, ο μισογυνισμός που διαπερνά αναντίρρητα και οριζόντια την κοινωνία γίνεται όπλο και μπορεί να αξιοποιηθεί, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, και από τις ίδιες τις γυναίκες.

Στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή δύο είναι οι γυναίκες πολιτικοί που εμφανίζουν ανοδικές τάσεις και εκπροσωπούν δύο διαφορετικές ιδεολογικές εκφάνσεις του αντισυστημικού πολιτικού λόγου – η Ζωή Κωνσταντοπούλου συσπειρώνει ψηφοφόρους που αυτοπροσδιορίζονται ως προοδευτικοί, ενώ η Αφροδίτη Λατινοπούλου περισσότερους συντηρητικούς.

Οι δυο τους έχουν εντελώς διαφορετική ατζέντα, έχουν όμως και ένα κοινό σημείο: αναφέρονται στις έμφυλες ανισότητες και τις ταυτότητες, τις κάνουν κομμάτι της ρητορικής και του αφηγήματός τους.

#τιλεςκυραμου

Μετά την πρόσφατη σύγκρουση που είχε με το ΚΚΕ, η Πλεύση Ελευθερίας ξεκίνησε μια κανούργια καμπάνια, την οποία περιγράφει ως δράση «κατά του σεξισμού και του μισογυνισμού» και βασίζεται στα σχόλια που η Κωνσταντοπούλου έχει ακούσει εντός της Βουλής από άντρες συναδέλφους της στα αριστερά και τα δεξιά τις τελευταίες μέρες.

Με χάσταγκ #τιλεςκυραμου, μια φράση που έχει όντως ειπωθεί από τον Θανάση Παφίλη (ο οποίος αργότερα την πήρε πίσω), η Πλεύση Ελευθερίας έχει συγκεντρώσει σε βίντεο και αφίσες ατάκες όπως το «Ούτε χαστούκι δεν έχετε φάει», το «Μαζευτείτε, σας το λέω λαϊκά» και το «Οταν βλέπετε εμένα, θα είστε μαζεμένη».

Οταν ρωτήθηκε (Kontra), η ίδια η Κωνσταντοπούλου είπε: «Είναι ακραία αυτή η συμπεριφορά, αλλά δεν είναι πρωτοφανής. Αρκετά με τους νταήδες (…) Αυτή είναι η νοοτροπία, ότι οι γυναίκες γενικά είναι τρελές, είναι υστερικές και γενικώς πρέπει να φάνε και κανένα χαστούκι».

Η ουσία της αντιπαράθεσης δεν είναι πια σε πρώτο πλάνο, καθώς πλέον το όλο ζήτημα έχει αναχθεί σε θέμα ύφους – όλα αυτά που αναφέρονται, βέβαια, έχουν όντως ειπωθεί.

Οι… κοντές και οι όμορφες

Τον Ιούνιο του 2021, το βίντεο της Αφροδίτης Λατινοπούλου για την κοινωνία που καταστρέφεται από τις γυναίκες που «αναδεικνύουν τα τριχωτά σημεία του σώματός τους» στηλιτεύτηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Τρία χρόνια μετά, η Λατινοπούλου ήταν πια όχι απλώς πρόεδρος του δικού της κόμματος, αλλά και εκλεγμένη ευρωβουλευτής.

Η πρόεδρος της Φωνής Λογικής επένδυσε από την πρώτη στιγμή σε γυναικεία στερεότυπα, απενοχοποιώντας τα: «Εχουμε φτάσει δυστυχώς σε μια εποχή που ακόμα και όμορφη να πεις μια γυναίκα, μπορεί να προσβληθεί (…) Αν κάποιος με προσβάλλει, θα του απαντήσω πως “αυτό που κάνεις δεν μου αρέσει, δεν θέλω να σε κάνω παρέα, δεν θέλω να σου ξαναμιλήσω”.

Είναι πάρα πολύ απλό, δεν θα το βγάλω στα κανάλια, δεν θα το κάνω σημαία να κάνω ένα κίνημα και να μαζέψω όλες όσες νιώθουν ότι προσβλήθηκαν επειδή είναι κοντές, αλλά είναι κοντές, να πουν… μη μας ξαναπείτε κοντές», ανέφερε σε συνέντευξή της πριν από μερικούς μήνες και αναδεικνύοντας έναν εσωτερικευμένο μισογυνισμό, ο οποίος σταδιακά εξελίχθηκε σε πολιτική ατζέντα τόσο σε αυτή όσο και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Στο πρόγραμμά της, μιλάει για «δήθεν καταπίεση» της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας και ξεκαθαρίζει πως τα φύλα «είναι δύο» – θέτοντας υπό αμφισβήτηση και το δικαίωμα μιας τρανς γυναίκας να αυτοπροσδιορίζεται.

Απευθύνεται σε όσους έχουν τις ίδιες απόψεις με την ίδια, εργαλειοποιώντας και τη φοβία απέναντι στις νομοθετικές αλλαγές των τελευταίων ετών.

Πέραν της πραγματικότητας και του στόχου της κάθε περίπτωσης, οι επιλογές αυτές είναι και επικοινωνιακές, γιατί λειτουργούν ως σημείο αναφοράς.

Τα ζητήματα φύλου και ειδικά η αντίληψή του φέρνει τίτλους, εγείρει συναισθήματα, προσφέρει αφορμές – ακόμα και πάνω στην κάλπη.

Η ιστορία του βοσκού και του λύκου είναι παγκοσμίως γνωστή, γιατί λειτουργεί ως προειδοποίηση: κάποια στιγμή, όταν ο λύκος όντως έρθει, κανείς δεν θα βρεθεί να το πιστέψει ή θα υποτιμήσει την απειλή. Ποιος όμως φταίει στ’ αλήθεια όταν οι γυναίκες φωνάζουν «λύκος» λίγο παραπάνω;