Το μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος που εορτάζεται στις 31 Μαΐου είναι: «Commit to quit- Επιλέγω να μην καπνίζω- Δεσμεύομαι να το τηρώ».
Η νέα αυτή πρόκληση συνοδεύεται και από την ανακοίνωση «Περισσότεροι από 100 λόγοι για να σταματήσετε τον καπνό» και στοχεύει στην υποστήριξη τουλάχιστον 100 εκατομμυρίων ανθρώπων που προσπαθούν να διακόψουν το κάπνισμα με την υιοθέτηση στοχευμένων πολιτικών και τη δημιουργία κατάλληλων περιβαλλοντικών συνθηκών που ευνοούν τη διακοπή του καπνίσματος, όπως η αυξημένη προσβασιμότητα σε υπηρεσίες διακοπής καπνίσματος και η ενδυνάμωση των χρηστών καπνού.
Προκειμένου να βοηθήσει τους 1,2 δισεκατομμύρια χρήστες καπνού στον κόσμο να διακόψουν το κάπνισμα, ο ΠΟΥ, επιστράτευσε ψηφιακές λύσεις, όπως η νέα Πρωτοβουλία για τη Διακοπή του Καπνού, η οποία παρέχει στους πολίτες, μεταξύ άλλων, δωρεάν πρόσβαση σε ψηφιακή συμβουλευτική υποστήριξη.
Η κατανάλωση καπνού αποτελεί σημαντικό παράγοντα θνησιμότητας
Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΟΟΣΑ «Η κατάσταση της Υγείας στην ΕΕ- Προφίλ Υγείας 2019», στη χώρα μας όπως και σε όλη την Ευρώπη, η κατανάλωση καπνού αποτελεί σημαντικό παράγοντα θνησιμότητας, καθώς περίπου το 1/5 του συνόλου των θανάτων το 2017 οφείλονταν στο κάπνισμα (συμπεριλαμβανομένου τόσο του ενεργητικού όσο και του παθητικού καπνίσματος).
Τα αποτελέσματα της Εθνικής Έρευνας Υγείας 2019 της ΕΛΣΤΑΤ δείχνουν ότι 1 στα 4 άτομα ηλικίας 15 ετών και άνω κάνουν χρήση καπνού και συναφών προϊόντων καθημερινά (μη συμπεριλαμβανομένου του ηλεκτρονικού τσιγάρου), ενώ σε σύγκριση με την αντίστοιχη έρευνα του 2014, καταγράφεται μείωση 8,8%. Επιπλέον ποσοστό 3,7% κάνει χρήση καπνού και συναφών προϊόντων περιστασιακά. Από όσους κάνουν χρήση καπνού και συναφών προϊόντων, καθημερινά ή περιστασιακά, οι 6 στους 10 είναι άνδρες και οι 4 γυναίκες.
Η κατανάλωση καπνού εξακολουθεί να είναι η κύρια αιτία διαφόρων μορφών καρκίνου που μπορούν να προληφθούν, με το 27% όλων των καρκίνων να αποδίδονται στη χρήση καπνού. Με την εξάλειψη της χρήσης καπνού, θα μπορούσαν να αποφευχθούν οι 9 στις 10 περιπτώσεις καρκίνου του πνεύμονα.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΟΟΣΑ, ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί τη συχνότερη αιτία θανάτου από καρκίνο, με ποσοστά που παραμένουν αρκετά σταθερά με την πάροδο του χρόνου.
Ο καρκίνος του πνεύμονα οφείλεται ως επί το πλείστον στο κάπνισμα, είτε πρόκειται για κλασσικό τσιγάρο είτε για καπνό ενώ τα νεότερα καπνικά προϊόντα (π.χ. ηλεκτρονικό τσιγάρο) φαίνεται να αυξάνουν και αυτά τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου πνεύμονα.
Επιπλέον, ακόμα και η έκθεση στο παθητικό κάπνισμα μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα. Η χρήση καπνού συνδέεται επίσης και με άλλες ασθένειες, όπως στεφανιαία νόσο, καρκίνο του λάρυγγα, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και αγγειακές παθήσεις του εγκεφάλου, καθώς και με αυξημένο κίνδυνο αναπηρίας, με αποτέλεσμα τη μείωση της ποιότητας ζωής και το υψηλό κοινωνικό κόστος, συμπεριλαμβανομένου του κόστους της ιατρικής περίθαλψης και της μείωσης της οικονομικής παραγωγικότητας.
Οι επιβλαβείς συνέπειες του καπνίσματος γίνονται ακόμα πιο φανερές στην εποχή της πανδημίας COVID-19 καθώς, σύμφωνα με πρόσφατη επιστημονική σύνοψη του ΠΟΥ, το κάπνισμα σχετίζεται με αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα σε νοσηλευόμενους με COVID-19 ασθενείς.
Το Ευρωπαϊκό Σχέδιο για την Καταπολέμηση του Καρκίνου που εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 3/2/2021, προτείνει δράσεις που θα συμβάλουν στη δημιουργία μιας «γενιάς χωρίς καπνό», όπου λιγότερο από το 5% του πληθυσμού θα χρησιμοποιεί καπνό έως το 2040, σε σύγκριση με το 25% περίπου σήμερα. Ενδιάμεσος στόχος είναι η επίτευξη του στόχου του ΠΟΥ για σχετική μείωση κατά 30% στη χρήση καπνού έως το 2025 σε σύγκριση με το 2010.
Σ. Τσικρικά: Σημαντική η ενημέρωση σχετικά με τη συσχέτιση του καπνίσματος και τη νόσηση από τη λοίμωξη Covid-19
Από το 1988, η 31η Μαΐου τιμάται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος με σκοπό να υπενθυμίσει στο ευρύ κοινό τις βλαβερές επιπτώσεις του καπνού στον ανθρώπινο οργανισμό. Φέτος, το μήνυμα για το 2021 είναι η «Δέσμευση στη Διακοπή» και παροτρύνει τους καπνιστές να αποδεσμευτούν από τα δεσμά της καπνιστικής έξης μέσω προσωπικής δέσμευσης, με αντάλλαγμα ένα πολύτιμο κέρδος όπως είναι οι καθαρές ανάσες και οι υγιείς πνεύμονες.
«Στην περίοδο της πανδημίας με την αιφνίδια έλευση του νέου κορωνοϊού, η ενίσχυση του αμυντικού όλου του ανθρώπινου συστήματος, αλλά κυρίως του αναπνευστικού θεωρήθηκε περισσότερο αναγκαία από ποτέ. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η διαδικασία διακοπής του καπνίσματος αποτελεί διαχρονικά την πιο αναστρέψιμη αιτία θανάτου, γι΄αυτό η διάχυση της ορθής ιατρικής ενημέρωσης σχετικά με τη συσχέτιση του καπνίσματος και τη νόσηση από τη λοίμωξη covid 19 είναι ιδιαίτερα καίρια και σημαντική», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η Δρ. Τσικρικά Σταματούλα, γραμματέας της Ομάδας Ελέγχου Καπνού της Πανευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας και Πρόεδρος της Ένωσης Πνευμονολόγων Ελλάδας, με αφορμή τη σημερινή παγκόσμια ημέρα κατά του καπνίσματος.
Ο ρόλος των περιοριστικών μέτρων στην αύξηση του καπνίσματος
Και ενώ θα περίμενε κανείς κατά την περίοδο της πανδημίας, τα ποσοστά καπνίσματος να καταγράψουν μεγάλες μειώσεις σε διεθνές επίπεδο, η ακριβής επιδημιολογική αποτύπωση και καταγραφή των ποσοστών των καπνιστών και των θανάτων που απορρέουν από την εξάρτηση της νικοτίνης δεν δύναται να είναι ακριβής για αυτή την περίοδο, σημειώνει η κ. Τσικρικά.
Προσθέτει ότι παράγοντες όπως, η καθιέρωση της τηλεργασίας με άρση των απαγορεύσεων για κάπνισμα στο χώρο εργασίας, ο περιορισμός των κοινωνικών επαφών και εκδηλώσεων και η ψυχολογική επίπτωση της καραντίνας, καθώς και η δυνατότητα παραγγελίας καπνικών προϊόντων από το διαδίκτυο πιθανόν να λειτούργησε αντίστροφα και να αύξησε τα ποσοστά τόσο του ενεργητικού όσο και του παθητικού καπνίσματος.
Πιθανοί επιπρόσθετοι ανασταλτικοί παράγοντες ως προ τη διαδικασία διακοπής πιθανά να αποτέλεσε και το γεγονός ότι τα Ιατρεία Διακοπής Καπνίσματος και οι συναφείς υπηρεσίες υγείας ανέστειλαν τη λειτουργία τους ή υπολειτούργησαν λόγω της πανδημίας, ενώ οι επαγγελματίες υγείας επικεντρώθηκαν κυρίως στη μάχη των ασθενών με λοίμωξη covid 19 με αυξημένες απαιτήσεις και ωράρια.
«Τα αντικαπνιστικά μηνύματα και εκστρατείες όχι μόνο δεν διαδόθηκαν με τον ρυθμό και την ένταση που λάμβαναν χώρα τα προηγούμενα έτη, αλλά στο επίκεντρο του επιστημονικού ενδιαφέροντος βρέθηκαν δημοσιεύματα τα οποία απέδωσαν θετική συσχέτιση με το κάπνισμα και τη βαρύτητα νόσησης και έκβασης από κορωνοϊό, χωρίς όμως αυτή να διαπιστώνεται από ανεξάρτητες μελέτες και ισχυρές συσχετίσεις».
Πως το κάπνισμα βοηθάει στην μετάδοση του SARS-Cov-2
Η κ. Τσικρικά τονίζει επίσης στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ότι η χρήση κοινών καπνικών προϊόντων συνεπάγεται αυξημένη επαφή των χεριών με το στόμα και τη μύτη με αποτέλεσμα να αυξάνει την πιθανότητα μετάδοσης του SARS-Cov-2. Επιπλέον, η αυξημένη κατανάλωση αριθμού τσιγάρων την ημέρα δύναται να επηρεάσει την ορθή χρήση της μάσκας ιδίως στους πολυσύχναστους χώρους, ενώ το ποσοστό των ασθενών που εισέρχονται σε ΜΕΘ λόγω σοβαρής covid 19 λοίμωξης φαίνεται να είναι μεγαλύτερο στους καπνιστές με μακροχρόνιο καπνιστικό ιστορικό και μεγάλης εξάρτησης. Επίσης, περισσότερες πιθανότητες νοσηλείας εμφανίζουν οι καπνιστές με λοίμωξη covid 19, οι οποίοι καπνίζουν περισσότερο από ένα πακέτο τσιγάρα την ημέρα για περισσότερα από 30 έτη.
Η διαδικασία διακοπής καπνίσματος
Η διαδικασία διακοπής του καπνίσματος δεν είναι πάντα εύκολη, γρήγορη και χωρίς κόπο ή υποτροπές, αναφέρει η κ. Τσικρικά. Οι καπνιστές πρέπει να κατανοήσουν ότι δεν είναι μόνοι τους σε αυτή την προσπάθεια, αλλά υπάρχουν πλέον ειδικοί και εκπαιδευμένοι επαγγελματίες υγείας σε τεχνικές κινητοποίησης, ενίσχυσης κινήτρων, αποφυγής στερητικού συνδρόμου και υποτροπών, οι οποίοι να τους συνδράμουν αποτελεσματικά και με εγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή όπου κρίνεται απαραίτητο. Η κ. Τσικρικά παροτρύνει όλους τους καπνιστές να επισκεφτούν ένα Ιατρείο Διακοπής Καπνίσματος σε δημόσια ή ιδιωτική δομή υγείας και να σχεδιάσουν από κοινού με τον εξειδικευμένο στη διακοπή καπνίσματος επαγγελματία υγείας ένα προσωποιημένο πλάνο απεξάρτησης από τον καπνό, προσφέροντας στον οργανισμό τους το καλύτερο δώρο υγείας!
Πρωτοβουλίες και δράσεις του υπουργείου Υγείας
Το υπουργείο Υγείας έφερε στη δημοσιότητα την «Εθνική Στρατηγική και Σχέδιο Δράσης κατά του Καπνίσματος 2019-2023, η Υγεία μας ενώνει», που στοχεύει στην ανάσχεση και εξάλειψη του φαινόμενου του καπνίσματος στην Ελλάδα και θέτει συγκεκριμένους στόχους και μετρήσιμους δείκτες αποτελεσματικότητας, με βάση την διεθνή εμπειρία από χώρες που έχουν τα σημαντικότερα αποτελέσματα στη μείωση του καπνίσματος, όπως η Αυστρία, η Δανία και η Νορβηγία βάσει στοιχείων του ΟΟΣΑ.
«Το κάπνισμα δεν αφορά μόνο στην υγιεινή και την ασφάλεια ενηλίκων και ανηλίκων προσώπων. Περιλαμβάνει ένα μεγάλο εύρος παραμέτρων οικονομικού, κοινωνικού, πολιτιστικού και ψυχολογικού χαρακτήρα. Για τον λόγο αυτόν -όπως εξάλλου και κάθε άλλο θέμα εθισμού- απαιτεί τη λήψη μέτρων είτε σε οριζόντιο είτε σε κάθετο “εξειδικευμένο” επίπεδο, με ένα σαφές και ολιστικό σχέδιο δράσης, που θα διασφαλίζει ευρύτατες κοινωνικές συμμαχίες και θα διακρίνεται για την ευαισθησία του», αναφέρεται σε εγκύκλιο του υπουργείου Υγείας.
Το Σχέδιο Δράσης κατά του Καπνίσματος περιλαμβάνει δράσεις εντασσόμενες σε τέσσερις άξονες προτεραιότητας: Προαγωγή Υγείας & Πρόληψη, Προστασία των μη καπνιστών, Υποστήριξη διακοπής καπνίσματος, Ρυθμιστικό πλαίσιο για τα νέα προϊόντα καπνού. Στο πλαίσιο της Αγωγής Υγείας σε Εθνικό Επίπεδο, το υπουργείο Υγείας, σε συνεργασία με τους αρμόδιους εποπτευόμενους φορείς και υπηρεσίες, υλοποιεί από το 2018 δράσεις και παρεμβάσεις ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης του μαθητικού πληθυσμού.
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ
