Υστερα από την περσινή απουσία θεατών από τις αίθουσες το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης επιστρέφει με ένα δυναμικό πρόγραμμα, νέα αφιερώματα και άπειρες εκπλήξεις. Στο φετινό 62ο Φεστιβάλ, που θα πραγματοποιηθεί από την Πέμπτη 4 έως την Κυριακή 14 Νοεμβρίου 2021, θα προβληθούν 197 ταινίες, ενώ όσοι δεν θα μπορέσουν να παραβρεθούν μπορούν να δουν τις περισσότερες από αυτές διαδικτυακά. Εκεί στην όμορφη Θεσσαλονίκη και στους γνωστούς χώρους που δεσπόζουν στην προβλήτα, στις αίθουσες «Φρίντα Λιάππα», «Τώνια Μαρκετάκη», «Τζον Κασσαβέτης», «Σταύρος Τορνές», καθώς και στον κινηματογράφο Μακεδονικόν θα λάβει χώρα η γιορτή του σινεμά το οποίο έχει βάλει στοίχημα με τον καλύτερο εαυτό του. Ηδη η Κυρία Τεπενδρή, η γνωστή δημιουργία του καλλιτέχνη Κωνσταντίνου Κακανιά, μας υποδέχεται με τον δικό της παιχνιδιάρικο τρόπο στο σήμα που δεσπόζει στο φεστιβάλ μαζί με τους διοργανωτές που δεν μας αφήνουν να βαρεθούμε ποτέ.

Και επειδή είναι γνωστό ότι το φεστιβάλ, τα τελευταία χρόνια, τολμάει και δεν έχει ταμπού, φρόντισε να μας ετοιμάσει μια σειρά από ερωτικές ταινίες που ξεχωρίζουν με την τόλμη τους, το πάθος, τους ανεκπλήρωτους έρωτες σε όλα τα μέρη του κόσμου, αλλά και το χιούμορ. Ταινίες από διαφορετικούς παραγωγούς, με διάσημους πρωταγωνιστές αλλά και με νέες σκηνοθέτριες, οι οποίες ξεχωρίζουν φέτος, έρχονται να κλέψουν την προσοχή και να συμμετάσχουν επάξια στο επίσημο διαγωνιστικό.

Από την ερωτική Κλάρα στην ανήσυχη Σουάντ

Η «Κλάρα μόνη» είναι η ταινία της νεαρής Σουηδής με καταγωγή από την Κόστα Ρίκα, Νάταλι Αλβαρες Μεσέν, που είχε κλέψει τις εντυπώσεις στο Φεστιβάλ του Βερολίνου και η οποία συμμετέχει στο επίσημο, διεθνές διαγωνιστικό. Η ιστορία αφηγείται την ιστορία της 40χρονης Κλάρας για την οποία όλοι πιστεύουν πως έχει μια ιδιαίτερη σύνδεση με τον Θεό. Ως «θεραπεύτρια», διατηρεί ζωντανή τη φλόγα της ελπίδας τόσο για την οικογένειά της όσο και για ένα ολόκληρο χωριό, ενώ βρίσκει παρηγοριά στη σχέση της με τη φύση. Επειτα από χρόνια καταπίεσης από τη μητέρα της, οι σεξουαλικές επιθυμίες της Κλάρας διεγείρονται από την έλξη που αισθάνεται για το νέο αγόρι της ανιψιάς της. Αυτή η ορμή οδηγεί την Κλάρα σε ανεξερεύνητο έδαφος και την ωθεί να ξεπεράσει τα όρια τόσο στον απτό όσο και στον αόρατο κόσμο. Αντλώντας δύναμη από τον επαναπροσδιορισμό που βιώνει, η Κλάρα σταδιακά απελευθερώνεται από τον ρόλο της ως «αγίας» και αρχίζει να θεραπεύεται η ίδια. Ερωμένη ή αγία, το θέμα είναι πώς διαχειρίζεται κανείς τον πόθο, ένα εσωτερικό και εξωτερικό στοίχημα για την ίδια τη δημιουργό της Κλάρας.

Το στοίχημα της σεξουαλικότητας απασχολεί και την 19χρονη Σουάντ που ζει στη Ζαγκαζίγκ, μια μικρή πόλη στο Δέλτα του Νείλου. Μπορεί να φοράει μαντίλα, να δείχνει μια καθ’ όλα συντηρητική θρησκευόμενη, σε ένα ακραίο συντηρητικό περιβάλλον, αλλά, όπως κάθε κορίτσι της ηλικίας της, στα social media μπορεί και να είναι εντελώς διαφορετική μπλέκοντας σε κρυφές εικονικές σχέσεις με άνδρες. Γεμάτη φαντασιώσεις και διεκδικώντας ένα εντελώς εικονικό προφίλ, που τη βοηθάει να είναι μια απελευθερωμένη έφηβη που καμία σχέση δεν έχει με αυτή που είναι στ’ αλήθεια, ονειρεύεται έναν άλλο, πιο ερωτικό εαυτό. Μόνο που κάποια στιγμή τα όνειρά της συντρίβονται από την εισβολή της σκληρής πραγματικότητας. Μια σειρά από μικρά περιστατικά οδηγούν σε ένα τραγικό συμβάν, που ωθεί τη Ραμπάμπ, τη 13χρονη μικρή αδερφή της Σουάντ, να ριχτεί σε ένα πραγματικό -και όχι εικονικό- ταξίδι, αναζητώντας απαντήσεις. Ολα αυτά θα τα δούμε στην ταινία «Σουάντ» της πανέμορφης Αιγύπτιας δημιουργού Αϊτέν Αμίν σε μια αιγυπτιο-τυνησιο-γερμανική παραγωγή.

Ηδονή και σεξουαλική επιθυμία

«Ηδονή» λέγεται η ταινία της Σουηδέζας Νίνια Τίμπεργκ, που έκανε αίσθηση στο Φεστιβάλ των Καννών όπου προβλήθηκε και ουσιαστικά αφηγείται όλα όσα συμβαίνουν πίσω από τον λόφο του Χόλιγουντ στο Λος Αντζελες, εκεί ακριβώς όπου ακμάζει η αμερικανική βιομηχανία του πορνό. Ολα αυτά ξεδιπλώνονται μέσα από τα μάτια της 19χρονης Μπέλα, Σουηδέζας όπως η σκηνοθέτις της ταινίας, η οποία φτάνει στο Λος Αντζελες με το όνειρο να γίνει το νέο μεγάλο αστέρι σε ταινίες για ενήλικους.

Τα πράγματα, όμως, δεν εξελίσσονται όπως τα περίμενε και το όνειρο φαίνεται να χάνει σιγά-σιγά τη γυαλάδα του. Πρόκειται ουσιαστικά για μια ωμή απεικόνιση ενός κόσμου ψευδαισθήσεων και απατηλής λάμψης με μεγάλο ενδιαφέρον καθώς καταγράφεται μέσα από τη γυναικεία ματιά. Αλλά επειδή σε καμία χώρα ο ερωτισμός δεν έχει τόσες πολλαπλές υποδηλώσεις, ειδικά όσον αφορά τις διαστροφικές και παράξενες εκδοχές του, όσο στην Ιαπωνία, μεγάλο ενδιαφέρον έχει και η ταινία της Γιοσίντα Κότα από την Ιαπωνία με τον τίτλο «Σεξουαλική Επιθυμία». Πρόκειται για ένα κινηματογραφικό τρίπτυχο για το σεξ, το φαγητό ως αφροδισιακό και τις μυστικές επιθυμίες. Μέσα από τρία επεισόδια, στο καθένα από τα οποία δεσπόζει και ένα γευστικό πιάτο της ασιατικής κουζίνας (natto, mapo tofu και ramen, αντίστοιχα), ο μυστηριώδης Κουρίτα αναστατώνει δύο άνδρες και μια γυναίκα, διαταράσσοντας τη φαινομενικά ήρεμη ζωή τους.

Είναι όντως εντυπωσιακό ότι τις περισσότερες ερωτικές ταινίες του Φεστιβάλ τις σκηνοθετούν γυναίκες. Ανάμεσά τους και η Γαλλίδοτυνήσια σεναριογράφος και σκηνοθέτις Λέιλα Μπουζίντ, η οποία έρχεται στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης με την ταινία της «Μια ιστορία έρωτα και επιθυμίας», με κεντρικό φόντο τα φτωχικά προάστια του Παρισιού, τα γεμάτα όνειρα και ασύνειδες ή συνειδητές σεξουαλικές επιθυμίες. Πρωταγωνιστής της ταινίας ο Αχμέντ, ένας 18χρονος Γάλλος αλγερινής καταγωγής που μεγαλώνει στις φτωχικές αυτές περιοχές και ονειρεύεται μεγάλους παθιασμένους έρωτες σαν αυτούς που διαβάζει στα βιβλία αραβικής λογοτεχνίας. Την αφορμή για να τα κάνει πράξη τού τη δίνει η νεαρή Φάρα, η οποία μόλις έχει φτάσει στο Παρίσι και γίνεται το αντικείμενο του πόθου του. Απέναντι όμως σε μια Γαλλίδα στέκεται πάντα ένας Αγγλος και συγκεκριμένα ο Χάρι Γούτλιφ, σκηνοθέτης της ταινίας «Στ’ αλήθεια», ο οποίος συμμετέχει στο Διεθνές Διαγωνιστικό με ηρωίδα την Κέιτ, η οποία περιφέρεται σαν υπνωτισμένη στη ζωή, μέχρι που μια τυχαία σεξουαλική συνεύρεση με έναν χαρισματικό ξένο τη βγάζει από τον λήθαργο. Η Κέιτ, μεθυσμένη από έρωτα και γοητεία, ρίχνεται με πάθος σε μια σχέση που τη μεταμορφώνει ολοκληρωτικά. Την ίδια στιγμή, όμως, βαδίζει προς την καταστροφή της, χωρίς να είναι σε θέση να το αντιληφθεί.

Η ταινία που κέρδισε τη Χρυσή Αρκτο στο Φεστιβάλ του Βερολίνου του απίθανου Ρουμάνου Ράντου Ζούντε δεν είναι παρά μια ανατρεπτική, θεοπάλαβη και γοητευτική σάτιρα για τον έρωτα, τον συντηρητισμό και την απελευθέρωση στις εποχές του κορωνοϊού. Ολα ξεκινούν από ένα πήδημα ανάμεσα σε ένα ζευγάρι που σταδιακά εξελίσσεται σε πορνό, αφού το βίντεο που γυρίζουν οι δύο εραστές κάνει τον γύρο του Διαδικτύου. Μόνο που η πρωταγωνίστρια είναι καθηγήτρια σε ένα καθωσπρέπει σχολείο, η οποία καλείται να απολογηθεί τόσο στο περιβάλλον της όσο και στον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων για τον παράξενο, πρωταγωνιστικό της ρόλο σε sex tape. Πρόκειται για μια υπόθεση που δίνει αφορμή στον σκηνοθέτη να φέρει στην επιφάνεια τα προβληματικά ήθη στο μετακομμουνιστικό Βουκουρέστι, το οποίο ακόμα δεν έχει εξοικειωθεί με την απελευθέρωση της γυναίκας. Ολα αυτά αναπτύσσονται όχι μόνο με τόλμη, κάτι που επιτρέπει το πορνό, αλλά και με μπόλικο χιούμορ που μετατρέπει την ταινία σε κοινωνική σάτιρα πρώτης γραμμής, δίνοντας την αφορμή στον σκηνοθέτη να κριτικάρει αλά Μπουνιουέλ τον φαρισαϊσμό της χώρας του, τις αγκυλώσεις και όλα αυτά με μια τρέλα που ταιριάζει ταυτόχρονα σε μια κωμωδία και σε μια αλλόκοτη, παρανοϊκή τσόντα (απ’ όπου και ο τίτλος).

«Ατυχές πήδημα»

Με την παράξενη ταινία του Ζούντε μπορεί κάλλιστα να συνδιαλλαγεί το «Titane» της Ζουλιά Ντικουρνό, που βρίσκεται στο αντίθετο άκρο, έχοντας κερδίσει μάλιστα τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες, τον πιο αμφιλεγόμενο ίσως όλων των εποχών, και που ουσιαστικά θα δώσει τη σκυτάλη στην έναρξη του 62ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, αφού θα προβάλλεται μία εβδομάδα πριν την επίσημη έναρξή του, όπως και το «Ατυχές πήδημα». Πρόκειται για μια παράξενη προσέγγιση της μετα-σεξουαλικότητας (όρος που φοριέται πολύ τελευταία) σε μια ταινία που ακροβατεί ανάμεσα στο θρίλερ, στο μπαρόκ science fiction και την ιλαροτραγωδία και έχει συζητηθεί όσο καμία. Σίγουρα πάντως οι άπειρες κριτικές που διχάζονται απέναντι σε ένα φιλμ πολύ πρωτοποριακό και ανένταχτο φέρνουν τη δημιουργό του στην πρώτη γραμμή αναδεικνύοντάς την σε μία από τις πιο ενδιαφέρουσες δημιουργούς των καιρών μας. Πρωταγωνίστρια της ταινίας η Αλεξιά, ένα κορίτσι που μετά από ένα αυτοκινητικό δυστύχημα είναι υποχρεωμένη να ζει με ένα μέταλλο (τιτάνιο, απ’ όπου και ο τίτλος της ταινίας) στο κεφάλι, εξαιτίας του οποίου θα αναπτύξει μια παράξενη έλξη για τα αμάξια, κάτι που μας φέρνει εύλογα στον νου το επίσης πρωτοποριακό θρίλερ με σεξ και μέταλλα, το αξέχαστο «Κριστίν».

Το σίγουρο είναι ότι το 62ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης που ανοίγει με το «Γεγονός» της Οντρέ Ντιγουάν, που κέρδισε τον Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας, έχει ταινίες από όλα τα είδη, ικανοποιώντας όλες τις επιθυμίες και τα αισθητικά γούστα, και πρωτοποριακές προτάσεις που εκτείνονται πολύ πέρα από τις επίσημες προβολές και τα διαγωνιστικά. Φέτος, για παράδειγμα, τις εντυπώσεις θα κλέψουν οι μοντέρ με ειδικό αφιέρωμα που γίνεται μέσα από τη δράση «Meet the Future», που παρουσιάζει επτά ανερχόμενους επαγγελματίες του μοντάζ από την Ελλάδα, με το εργαστήριο casting directors, σε συνεργασία με το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, το οποίο απευθύνεται σε νέους ηθοποιούς από την Ελλάδα, καθώς και μέσα από τη νέα πρωτοβουλία Agora Short Film Lab. Επίσης, το πολύ αγαπημένο μας πρωτοποριακό Film Forward αποκτά διαγωνιστικό χαρακτήρα και προτείνει ριζοσπαστικές ταινίες. Συνολικά συμμετέχουν στο τμήμα έντεκα ταινίες, ανάμεσά τους και τρεις ελληνικές. Οι ταινίες διαγωνίζονται για τον Χρυσό Αλέξανδρο (χρηματικό έπαθλο 8.000 ευρώ) και τον Αργυρό Αλέξανδρο – Ειδικό Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής (4.000 ευρώ).