του Αχιλλέα Ροδίτη

«Ανοιχτή» η συζήτηση για το Άρθρο 16 του Συντάγματος. Από πλευρές έχει χαρακτηριστεί ως ύψιστη διασφάλιση δημόσιας και δωρεάν Παιδείας σ’ ένα δημοκρατικό κράτος. Από άλλες πλευρές, αντιθέτως, έχει χαρακτηριστεί ακόμα και ως «η ντροπή της δημοκρατίας».

Όταν μιλάμε για «άρθρο 16» εννοούμε ουσιαστικά τις παραγράφους 5 και 8. Στο άρθρο διατυπώνεται ότι «η Παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του κράτους… κ.λπ.». Αλλά οι παράγραφοι 5 και 8 σημειώνουν ότι: «Η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με πλήρη αυτοδιοίκηση… Η σύσταση ανωτάτων σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται». Εκεί εντοπίζεται η διαφωνία:

Εμείς επιλέξαμε να δώσουμε τον λόγο σε δυο εξαίρετους Επιστήμονες της Παιδείας που υποστηρίζουν τα δύο «αντίθετα» για να διατυπώσουν τα επιχειρήματα τους.

Στο Φιλόλογο και Μέλος Δ.Σ. στην εταιρεία Ίδρυμα Εθνικού και Θρησκευτικού Προβληματισμού κ. Αππόστολο Καπρούλια και στον Μαθηματικό και ιδρυτή του «Α.Σ.Τ.Ο. Επικοινωνούμε» κ. Σάκη Ροδίτη.

Α. ΚΑΠΡΟΥΛΙΑΣ: «Ακραία παραδοξότητα το άρθρο 16»

«Η συνταγματική διάταξη του άρθρου 16, με την οποία και δεν επιτρέπεται η ίδρυση μη κρατικών Πανεπιστημίων, συνιστά μία ακραία παραδοξότητα που εδράζεται σε ιδεολογικές  αγκυλώσεις άλλων εποχών. Από την μία πλευρά, ένας σημαντικός αριθμός Ελλήνων Πανεπιστημιακών και Ακαδημαϊκών έχει προχωρημένες σπουδές, διδακτορικές και μεταπτυχιακές, σε μη κρατικά Πανεπιστήμια του Εξωτερικού και, από την άλλη, ορισμένοι εξ αυτών διαμαρτύρονται και θεωρούν «αντιδημοκρατική» και «αντιλαϊκή», για τα εκπαιδευτικά δεδομένα στην χώρα μας, μία τέτοια εξέλιξη. Αντίστοιχα, εκπρόσωποι φορέων και πολιτικών κομμάτων, οι οποίοι, αν και εκφράζουν επιφυλάξεις για την ίδρυση των μη κρατικών Πανεπιστημίων στην Ελλάδα, επιλέγουν για τα παιδιά τους σπουδές σε τέτοια ακαδημαϊκά Ιδρύματα ακόμη και στην Βουλγαρία, στην Ρουμανία ή οπουδήποτε άλλου. Αλλά και ορισμένοι απλοί πολίτες «αντιστέκονται» σθεναρά σε μία τέτοια προοπτική, παραγνωρίζοντας ότι μέχρι πρότινος τα παιδιά τους φοιτούσαν σε ιδιωτικά σχολεία (Νηπιαγωγεία, Δημοτικά, Γυμνάσια και Λύκεια).

κ. Ροδίτη, σκοπίμως επιμένω στον όρο «μη κρατικά» Πανεπιστήμια και, βεβαίως, τάσσομαι υπέρ της ίδρυσής τους. «Μη κρατικό» Πανεπιστήμιο σημαίνει ότι η ίδρυση, η οργάνωση και η λειτουργία του θα υπόκεινται σε κρατικό έλεγχο εποπτείας και όχι «ασφυξίας». Η Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) και το Υπουργείο Παιδείας χρειάζεται να ελέγχουν την ποιότητα του παρεχόμενου από τα Πανεπιστήμια αυτά εκπαιδευτικού έργου, μέσα από ένα διαυγές νομοθετικό πλαίσιο. Και ασφαλώς θα πρέπει να υπάρχει και η αντίστοιχη ψηφιακή πλατφόρμα από την πλευρά των Ιδρυμάτων αυτών, στην οποία τόσο η ανωτέρω Αρχή όσο και το Υπουργείο Παιδείας να έχουν πρόσβαση στο μητρώο του φοιτητικού και του εκπαιδευτικού δυναμικού, αλλά και στην εφαρμογή και στην τήρηση των προγραμμάτων σπουδών. Η ίδρυση των «μη κρατικών» Πανεπιστημίων δεν σημαίνει απαξίωση των κρατικών Πανεπιστημίων. Άλλωστε, αυτή η Κυβέρνηση έχει δείξει, από την αρχή μάλιστα της προηγούμενης θητείας της, ότι επενδύει και στην δημόσια και δωρεάν Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, προκειμένου να ενισχύσει με κάθε τρόπο το ακαδημαϊκό –διδακτικό και ερευνητικό- έργο της».

Σ. ΡΟΔΙΤΗΣ: «Κεντρικός στόχος η… πελατεία σε κολλέγια»

«Κατ’αρχήν η μόρφωση δεν είναι εμπόρευμα, δικαίωμα σε αυτήν έχουν όλοι οι πολίτες. Ας μην ξεχνάμε ότι όλα όσα αφορούν την εκπαίδευση αποτελούν την πιο σημαντική και αναγκαία μηχανή του κάθε συστήματος. Μία αναθεώρηση σε αυτό το άρθρο που θα αντικαθιστούσε «την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης» με την «διάχυση της γνώσης» σαν κεντρικό σκοπό της Ελληνικής εκπαίδευσης, δεν θα ήταν τόσο άσχημη. Όμως, το κυρίαρχο πρόβλημα είναι ότι ιδιωτικοποιούνται τα πάντα, άρα το αδιαπραγμάτευτο είναι ότι παλεύουμε για την πλήρη διασφάλιση του ενιαίου και δημόσιου χαρακτήρα της Παιδείας και την υπεράσπιση του άρθρου 16 του Συντάγματος. Το άρθρο 16 διατυπώθηκε  το 1975, ( περίοδος που το επέβαλε η γενιά μου, η γενιά του πολυτεχνείου), με  το ενισχυμένο λαϊκό κίνημα, για «ψωμί-παιδεία-ελευθερία». Ο κ. Ροδίτης θεωρεί ότι εξισώθηκαν τα επαγγελματικά δικαιώματα πτυχιούχων ΑΕΙ και κολλεγίων, ώστε με την κατάργηση του άρθρο 16 να επιτευχθεί ο «κεντρικός στόχος» που είναι, όπως λέει: «πελατεία στα κολλέγια».

Οι άνθρωποι ζουν στην Ελλάδα περνάνε δύσκολες στιγμές και το τελευταίο που τους χρειάζεται είναι να τους αποκόβουμε από όλο και περισσότερα πράγματα. Η τριτοβάθμια εκπαίδευση και το σύστημα υγείας μας είναι από τα λίγα πράγματα πού λειτουργούν σε σωστή κατεύθυνση (δηλαδή έχουν ακόμα στοιχεία ανθρωποκεντρικής λειτουργίας). Η αυτονόητη υπεράσπιση του δημόσιου χαρακτήρα τους, συνδέεται αντικειμενικά με τον αγώνα για την ικανοποίηση των σύγχρονων αναγκών των νέων για πλήρη επιστημονική μόρφωση και εργασία, έτσι που να τεθεί η επιστήμη στην υπηρεσία των πολλών. Κατά τη γνώμη μου, υπάρχουν οι προϋποθέσεις για να ικανοποιηθούν αυτά τα αιτήματα, φτάνει: 1. Να επικρατήσει στις αποφάσεις μας ότι «πάντων των πραγμάτων κέντρο είναι ο άνθρωπος και όχι  το  κέρδος» και 2.  Να γίνει πεποίθηση ότι αυτός ο δρόμος ανοίγει μόνο  μέσα από τους καθημερινούς αγώνες και τις μαζικές διαδικασίες».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ