της Ολυμπίας Λόη*

Στον απόηχο του σιδηροδρομικού δυστυχήματος στα Τέμπη και της ασφάλειας του σιδηρόδρομου, έχουμε άραγε αναρωτηθεί ποτέ για την ασφάλεια των οδικών δικτύων; Όχι υπό το πρίσμα της οδικής συμπεριφοράς, αλλά υπό το πρίσμα της ποιότητας των έργων, τα οποία γίνονται με κριτήρια Ελλάδας, αλλά οι ευθύνες που αποδίδονται είναι με κριτήρια Ελβετίας… Πόσο λοιπόν ασφαλή είναι τα οδικά δίκτυα της χώρας; Ποιος και κάθε πότε τα συντηρεί; Οι πιστώσεις κατευθύνονται βάσει των πραγματικών αναγκών ή της εξυπηρέτησης πελατειακών σχέσεων; Η ιδιωτικοποίηση των πάντων είναι ουσιαστική λύση ή πρόφαση;

Για να δώσουμε απαντήσεις σε αυτά τα καίρια ερωτήματα, πρέπει να καταγράψουμε τα σημερινά δεδομένα με σκοπό να φθάσουμε στη ρίζα του προβλήματος κι όχι να αναζητούμε «αποδιοπομπαίους τράγους», όταν υπάρχουν τεράστια κενά στη λειτουργία του ίδιου του κράτους, όπως η υποστελέχωση των υπηρεσιών, η υποχρηματοδότηση, η προβληματική νομοθεσία.

Μόνο κοιτώντας την αλήθεια κατάματα θα πάψουμε σαν χώρα να αναζητούμε ευθύνες εκ των υστέρων και να χύνουμε κροκοδείλια δάκρυα.

Η λογική, αλλά και η επιστήμη επιτάσσουν τη λήψη δραστικών μέτρων και αποφάσεων, ώστε λάθη και παραλείψεις να μην κοστίζουν ανθρώπινες ζωές.
Για παράδειγμα στην περίπτωση του αδιανόητου σιδηροδρομικού δυστυχήματος στα Τέμπη, διαπιστώσαμε πως μια Σύμβαση σηματοδότησης -σύμφωνα με τα πρότυπα- διαρκεί εννέα χρόνια, έλαβε επτά παρατάσεις, στο διάστημα των οποίων αυξήθηκε δραματικά το κόστος της και στο τέλος τη «χρυσοπληρώσαμε», αλλά ποτέ δεν λειτούργησε!

Αντίστοιχα, με ποιον τρόπο εκτελούνται τα οδικά έργα και πόσο αίμα ακόμα πρέπει να χυθεί για να αποκτήσουμε τον αυτοκινητόδρομο της Πατρών -Πύργου; Την ίδια ώρα, το υπόλοιπο επαρχιακό ή δημοτικό δίκτυο είναι ασφαλή; Αν είναι γιατί μηχανικοί τεχνικών υπηρεσιών σ’ όλη τη χώρα βρίσκονται κατηγορούμενοι για πρόκληση ατυχημάτων από παραλείψεις ενεργειών;

Τα οδικά δίκτυα της χώρας στην πλειονότητα τους είναι παλιά, άρα έχουν μελετηθεί για μικρότερους κυκλοφοριακούς φόρτους και από την άλλη, ο μέσος χρόνος ολοκλήρωσης ενός έργου συντήρησης, που εντάσσεται σε Χρηματοδοτικό Πρόγραμμα, προσεγγίζει κατά μέσο όρο τους 30 μήνες.  Επιπλέον τα ποσά που διατίθενται δεν καλύπτουν ούτε κατ’ ελάχιστο τις αντικειμενικές ανάγκες ενός οδικού δικτύου αφού αυτό παραμένει για χρόνια χωρίς τακτική συντήρηση. Κι αυτό, γιατί εδώ και χρόνια βλέπουμε να ανατίθενται αρμοδιότητες χωρίς τη διάθεση όλων των απαραίτητων κονδυλίων, όλων των κατάλληλων μέσων/εργαλείων για την επίβλεψη έργων και παράλληλα, οι υπηρεσίες παραμένουν χωρίς το απαραίτητο εξειδικευμένο προσωπικό.

Ακόμα, εκτός από τις αδιανόητες αυτές καθυστερήσεις, το νομοθετικό πλαίσιο είναι τόσο συγκεχυμένο, πολλαπλασιάζοντας τα προβλήματα. Για παράδειγμα, τα προγράμματα «Καλλικράτης» και «Κλεισθένης» αναφέρονται πλημμελώς στην Τεχνική Αστυνόμευση και τον τρόπο ενημέρωσης (ιεραρχικά) σχετικά με τις φθορές οδών και τις αρμοδιότητες των αιρετών για την αντιμετώπισή τους, αφήνοντας περιθώριο για πολλαπλές ερμηνείες.

Ας μην επεκταθούμε στις πολλαπλές τροποποιήσεις και παραλείψεις της νομοθεσίας των δημοσίων έργων που επιφέρει μεγάλες εκπτώσεις στις δημοπρασίες με όλα τα συνεπακόλουθα προβλήματα.

Κι όμως, για όλα τα παραπάνω οι μηχανικοί καλούνται να απολογούνται συνεχώς – και τις περισσότερες φορές χωρίς νομική κάλυψη από την υπηρεσία τους – για πράγματα τα οποία δεν εξαρτώνται απ’ αυτούς. Και το χειρότερο βρίσκονται κατηγορούμενοι, με τη δικαιοσύνη να μην εξετάζει τα αίτια του προβλήματος, αλλά να αποφασίζει αυστηρά με το γράμμα του Νόμου.

Κι όταν έρχεται η ώρα του απολογισμού, διοικήσεις και πολιτικοί δηλώνουν πως αναγνωρίζουν το πρόβλημα και πως κάνουν ότι μπορούν, για να ξεπεραστούν τα γραφειοκρατικά εμπόδια, η έλλειψη προσωπικού και η έλλειψη κονδυλίων, αλλά μετά τα ξεχνούν… κι ας βλέπουν τους μεγάλους εργολάβους να εκμεταλλεύονται τις αδυναμίες του συστήματος και να τις αξιοποιούν προς όφελός τους (ενστάσεις, προσφυγές, καθυστερήσεις).

Πάντως, ένα δεν ξεχνούν: Να τρέξουν πρώτοι και καλύτεροι να φωτογραφηθούν στα εγκαίνια ενός έργου, που έγινε με τα χρήματα των πολιτών και την ίδια ώρα να «εξαφανιστούν» όταν γίνει το κακό!

Θα γίνουμε άραγε ποτέ κράτος;

*Η Ολυμπία Λόη είναι αρχιτέκτων μηχανικός, υποψήφια βουλευτής του ΠΑΣΟΚ –  Κινήματος Αλλαγής.