Τα χρώματα είναι μια από τις πιο ισχυρές -αλλά συχνά υποτιμημένες- “γλώσσες” που μιλάμε καθημερινά. Με βάση αυτά και ανάλογα με τα συναισθήματά μας επιλέγουμε τα ρούχα, τους τοίχους, τα αυτοκίνητά, τα τηλέφωνά μας, ενώ ακόμη και οι λίστες αναπαραγωγής μας έχουν χρώματα που σχετίζονται με τη διάθεσή μας. Ενώ είναι δελεαστικό να υποθέσουμε ότι αυτές οι επιλογές είναι αυθαίρετες ή βασίζονται αποκλειστικά στην αισθητική, οι ψυχολόγοι και οι ερευνητές συμπεριφοράς υποστηρίζουν εδώ και χρόνια, ότι τα αγαπημένα μας χρώματα αποτελούν ενδείξεις για την προσωπικότητά μας, τις συναισθηματικές μας συνδέσεις και ακόμη και τις ασυνείδητες επιθυμίες μας.
Το χρώμα, από πολλές απόψεις, λειτουργεί λοιπόν σαν ένας ψυχολογικός καθρέφτης. Όταν λέμε «το αγαπημένο μου χρώμα είναι το μπλε», στην πραγματικότητα μπορεί να εκφράζουμε μια λαχτάρα για ηρεμία ή σταθερότητα.
Φυσικά, η ψυχολογία των χρωμάτων δεν είναι ακριβής επιστήμη. Δεν είναι όλοι όσοι αγαπούν το κόκκινο δυναμικοί και παρορμητικοί χαρακτήρες, ούτε όλοι οι λάτρεις του μαύρου, μυστηριώδεις ή δραματικοί. Οι άνθρωποι είναι πολύ περίπλοκοι για να μπορούν να ταυτιστούν με τέτοια απλοϊκή αντιστοίχιση. Ωστόσο, υπάρχουν μοτίβα που διαμορφώνονται από τον πολιτισμό, τις νευροεπιστήμες, τον συμβολισμό και την προσωπική μνήμη. Η εξερεύνηση αυτού του κόσμου μοιάζει με μια βόλτα σε μια γκαλερί όπου κάθε παλέτα χρωμάτων είναι ένα πορτρέτο της ψυχής.
Πώς διαλέγουμε το αγαπημένο μας χρώμα;
Υπάρχουν πολλοί λόγοι πίσω από το γιατί διαλέγουμε το αγαπημένο μας χρώμα -και τις περισσότερες φορές δεν το κάνουμε συνειδητά. Η επιλογή ενός χρώματος δεν είναι δηλαδή αποτέλεσμα μιας απλής αισθητικής προτίμησης, αλλά ένα μείγμα ψυχολογίας, εμπειριών, μνήμης, κουλτούρας και διάθεσης. Συνήθως η επιλογή του αγαπημένου μας χρώματος είναι κάτι που τείνει να εμφανίζεται στην παιδική ηλικία, αν και σύμφωνα με έρευνες, τα βρέφη έχουν ευρείες και αρκετά ασυνεπείς προτιμήσεις για τα χρώματα -δείχνουν βέβαια κάποια προτίμηση για τις πιο ανοιχτές αποχρώσεις. Ωστόσο, όσο περισσότερο χρόνο περνούν τα παιδιά στον κόσμο, τόσο περισσότερο αρχίζουν να αναπτύσσουν ισχυρότερες προτιμήσεις για ορισμένα χρώματα, με βάση αυτά στα οποία έχουν εκτεθεί και τους συνειρμούς με τους οποίους τα συνδέουν. Είναι λοιπόν, πιο πιθανό να συνδέουν τα φωτεινά χρώματα όπως το πορτοκαλί, το κίτρινο, το μοβ ή το ροζ με θετικά παρά με αρνητικά συναισθήματα.
Κάθε χρώμα λοιπόν, προκαλεί συγκεκριμένες ψυχολογικές αντιδράσεις. Αυτές οι συναισθηματικές συνδέσεις συχνά προέρχονται από αναμνήσεις, εικόνες και καταστάσεις που μας σημάδεψαν -το χρώμα ενός δωματίου, μιας παιδικής ανάμνησης, μιας σημαντικής στιγμής στη ζωή μας. Παράλληλα, η κουλτούρα παίζει καθοριστικό ρόλο: τα χρώματα έχουν διαφορετικούς συμβολισμούς σε κάθε κοινωνία, και αυτοί οι συμβολισμοί διαμορφώνουν εντυπώσεις και προτιμήσεις χωρίς καν να το συνειδητοποιούμε. Το αγαπημένο μας χρώμα λειτουργεί επίσης ως στοιχείο ταυτότητας και αυτοέκφρασης. Οι άνθρωποι συχνά επιλέγουν ένα χρώμα που αντικατοπτρίζει χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους ή ανάγκες που θέλουν να καλύψουν: δυναμισμός, ηρεμία, δημιουργικότητα, προστασία, απλότητα. Ταυτόχρονα, νευρολογικοί παράγοντες επηρεάζουν το πώς αντιλαμβανόμαστε το φως και τα μήκη κύματος, κάτι που κάνει κάποια χρώματα πιο «οικεία» ή πιο ανακουφιστικά για εμάς. Κι επειδή η προσωπικότητα και οι ανάγκες μας αλλάζουν με τον χρόνο, αλλάζει συχνά και το χρώμα που προτιμάμε, αποκαλύπτοντας ότι η σχέση μας με τα χρώματα είναι ζωντανή, εξελικτική και βαθιά προσωπική.
Μπλε, των ωκεανών και του ανοιχτού ουρανού
Το 1993, η εταιρεία κατασκευής μαρκαδόρων Crayola, διεξήγαγε μια μη επιστημονική, αλλά ενδιαφέρουσα δημοσκόπηση: ζήτησε από παιδιά στις ΗΠΑ να ονομάσουν το αγαπημένο τους χρώμα. Τα περισσότερα επέλεξαν ένα αρκετά τυπικό μπλε, ενώ τρεις άλλες αποχρώσεις του μπλε μπήκαν επίσης στη λίστα των 10 πρώτων. Επτά χρόνια αργότερα, η εταιρεία επανέλαβε το πείραμά της. Και πάλι, το κλασικό μπλε κατέλαβε την πρώτη θέση, ενώ έξι άλλες αποχρώσεις του ίδιου χρώματος εμφανίστηκαν στην πρώτη δεκάδα. Το μπλε λοιπόν, κατατάσσεται σταθερά ως ένα από τα πιο δημοφιλή χρώματα σε όλο τον κόσμο. Είναι το χρώμα των ωκεανών και του ανοιχτού ουρανού, του ορίζοντα που εκτείνεται πέρα από τα όρια της ανησυχίας. Οι άνθρωποι που αγαπούν το μπλε συχνά θεωρούνται αξιόπιστοι, ισορροπημένοι και στοχαστικοί. Τείνουν να προτιμούν την ειρήνη από το χάος, την τάξη από την αταξία. Οι λάτρεις του μπλε σπάνια είναι οι πιο εκφραστικοί σε ένα δωμάτιο, αλλά συχνά είναι αυτοί στους οποίους οι άλλοι βασίζονται.
Από ψυχολογικής απόψεως, το μπλε συνδέεται με χαμηλότερο καρδιακό ρυθμό και αίσθημα ηρεμίας. Οι διαφημιστές το χρησιμοποιούν για να προκαλέσουν εμπιστοσύνη (σκεφτείτε τις τράπεζες και τους τεχνολογικούς γίγαντες), οι αεροπορικές εταιρείες το χρησιμοποιούν για να υποδηλώσουν ασφάλεια και οι διακοσμητές εσωτερικών χώρων το χρησιμοποιούν όταν θέλουν να δημιουργήσουν χώρους όπου οι άνθρωποι μπορούν να ζουν με ηρεμία και γαλήνη. Η προτίμηση για το μπλε μπορεί επίσης να υποδηλώνει την επιθυμία για συναισθηματική διαύγεια, κάτι που γίνεται όλο και πιο σπάνιο σε έναν θορυβώδη, γρήγορο κόσμο.
Κόκκινη δύναμη, το χρώμα της φωτιάς
Το κόκκινο, αντίθετα, είναι το χρώμα του θάρρους, του ρίσκου, της αδρεναλίνης και της έντασης. Οι άνθρωποι που αγαπούν το κόκκινο μπορεί να λαχταρούν την διέγερση-γρήγορους ρυθμούς, τολμηρές εμπειρίες και συναντήσεις υψηλής ενέργειας. Συχνά είναι εξωστρεφείς και συνήθως αρνούνται να ενταχθούν σε ένα σύστημα. Το κόκκινο είναι πρωτόγονο. Είναι το χρώμα της φωτιάς και του αίματος, που συμβολίζει την επιβίωση και την επείγουσα ανάγκη. Οι αθλητές συχνά φορούν κόκκινες στολές, καθώς οι μελέτες δείχνουν ότι το χρώμα αυτό μπορεί να αυξήσει την ανταγωνιστική απόδοση και ακόμη και τα επίπεδα τεστοστερόνης. Οι λάτρεις του κόκκινου θεωρούνται μερικές φορές επιθετικοί, ανυπόμονοι ή φιλόδοξοι -χαρακτηριστικά που μπορούν να είναι τόσο συναρπαστικά όσο και εξαντλητικά. Ωστόσο, κάτω από την επιφάνεια, πολλοί λάτρεις του κόκκινου θέλουν απλώς να ζήσουν έντονα, για να αποφύγουν τη μούδιασμα της ρουτίνας.
Η ζεστασιά του κίτρινου
Το κίτρινο είναι ένα χρώμα που είτε το αγαπάς είτε το μισείς. Όσοι αγαπούν το κίτρινο συχνά εκπέμπουν ενθουσιασμό, φαντασία και περιέργεια. Τείνουν να είναι φυσικά επικοινωνιακοί, δημιουργικοί στοχαστές και εξερευνητές των δυνατοτήτων. Ψυχολογικά συνδεδεμένο με τη χαρά και την ενέργεια, το κίτρινο διεγείρει τη λογική πλευρά του εγκεφάλου και πυροδοτεί την καινοτομία. Ωστόσο, η αγάπη για το κίτρινο μπορεί επίσης να σηματοδοτεί μια λαχτάρα για ηλιοφάνεια κατά τη διάρκεια πιο σκοτεινών συναισθηματικών περιόδων. Οι άνθρωποι που επιλέγουν το κίτρινο το κάνουν μερικές φορές επειδή αντιπροσωπεύει κάτι που λαχταρούν -ελαφρότητα, χαρά, παιχνιδιάρικο πνεύμα. Το χρώμα αυτό γίνεται έτσι ένα συμβολικό αντίδοτο για το άγχος ή την θλίψη. Οι λάτρεις του κίτρινου μπορεί να είναι ιδεαλιστές ή ονειροπόλοι, με ένα εσωτερικό παιδί και μια ακόμα ισχυρότερη ελπίδα για καλύτερες μέρες.
Αρμονία και αυτοφροντίδα με το πράσινο
Το πράσινο είναι το χρώμα των δασών, των νέων φύλλων και των χωραφιών μετά τη βροχή. Συμβολίζει την ανανέωση, την ανθεκτικότητα και τη συναισθηματική αντοχή. Οι άνθρωποι που επιλέγουν το πράσινο συχνά εκτιμούν την αρμονία -μέσα τους και στο περιβάλλον τους. Είναι συνήθως προσγειωμένοι, συμπονετικοί και ευαίσθητοι. Το πράσινο είναι επίσης βαθιά συνδεδεμένο με την ανάπτυξη και την αυτοβελτίωση. Οι λάτρεις του πράσινου μπορεί να έλκονται από την αυτοφροντίδα, την καλλιέργεια σχέσεων, τη δημιουργία ασφαλών συναισθηματικών χώρων. Συχνά επιζητούν την ισορροπία και δεν τους αρέσουν οι συγκρούσεις.
Μoβ, μυστήριο και αναζήτηση
Οι λάτρεις του μoβ τείνουν να είναι αντισυμβατικοί. Ιστορικά συνδεδεμένο με τη βασιλεία, τον μυστικισμό και την καλλιτεχνική έκφραση, το μωβ φέρει μια ατμόσφαιρα μυστηρίου και εσωστρέφειας. Οι άνθρωποι που επιλέγουν το μoβ συχνά αναζητούν νόημα πέρα από το συνηθισμένο, ενώ επίσης τους ελκύουν οι φιλοσοφικές ερωτήσεις, οι δημιουργικές αναζητήσεις και η πνευματική εξερεύνηση. Το μoβ βρίσκεται στο σταυροδρόμι του ήρεμου μπλε και του παθιασμένου κόκκινου, αντανακλώντας μια προσωπικότητα που συνδυάζει την διαίσθηση με την ένταση. Οι λάτρεις του μoβ μπορεί να είναι πολύ ευαίσθητοι και με κλίση προς την ενδοσκόπηση. Εκτιμούν την αυθεντικότητα, αντιπαθούν την επιπολαιότητα και συχνά έχουν μια μοναδική αίσθηση του στυλ ή του εαυτού τους.
Η δύναμη του μαύρου: έλεγχος, κομψότητα και προστασία
Το μαύρο είναι το πιο παρεξηγημένο αγαπημένο χρώμα. Ενώ ορισμένοι το ερμηνεύουν ως σημάδι μελαγχολίας ή εξέγερσης, πολλοί λάτρεις του μαύρου απλά εκτιμούν την κομψότητα και τη σαφήνειά του. Το μαύρο προσφέρει μια αίσθηση ελέγχου, κρύβει τις ατέλειες, απλοποιεί την πολυπλοκότητα και επικοινωνεί εξουσία. Οι άνθρωποι που προτιμούν το μαύρο μπορεί να είναι ανεξάρτητοι, αυτάρκεις και να προστατεύουν βαθιά τα συναισθήματά τους. Μπορεί να μην τους αρέσει να εκτίθενται υπερβολικά ή να είναι ευάλωτοι. Το μαύρο μπορεί επίσης να αντιπροσωπεύει την επιθυμία για αυτονομία -την επιθυμία δηλαδή να ορίζεται κανείς από τον εαυτό του και όχι από τις εξωτερικές προσδοκίες.
Η καθαρότητα του λευκού
Οι λάτρεις του λευκού τείνουν να προτιμούν την απλότητα. Εκτιμούν τη σαφήνεια, την καθαριότητα και την τάξη. Συχνά είναι οργανωτικοί, λογικοί και τους ελκύουν οι χώροι που φαίνονται τακτοποιημένοι. Η προτίμηση για το λευκό μπορεί να υποδηλώνει την επιθυμία για ένα νέο ξεκίνημα, μια συναισθηματική επανεκκίνηση ή μια καθαρή αρχή. Το λευκό συνδέεται επίσης με την τελειομανία. Όσοι το επιλέγουν μπορεί να έχουν υψηλά προσωπικά πρότυπα και να φοβούνται τα λάθη ή την αταξία. Ωστόσο, είναι συχνά ήρεμοι άνθρωποι που προτιμούν την ειρήνη από τις συγκρούσεις και την κομψότητα από το χάος.
Αν και αυτές οι περιγραφές προσφέρουν ενδιαφέρουσες πληροφορίες, κανένα χρώμα δεν μπορεί να αποτυπώσει την πλήρη ουσία ενός ανθρώπου. Οι προτιμήσεις μας στα χρώματα αλλάζουν καθώς περνάμε από διάφορες φάσεις της ζωής και διαμορφώνονται από εμπειρίες, συναισθηματικά τραύματα, χαρές και στεναχώριες. Αυτό που το αγαπημένο μας χρώμα λέει πραγματικά για εμάς λοιπόν, δεν είναι μια οριστική αλήθεια, αλλά μια αντανάκλαση. Μια συμβολική, στιγμιαία εικόνα του ποιοι είμαστε ή ποιοι θέλουμε να γίνουμε.
