Όταν ο περιηγητής Παυσανίας πέρασε από την Πάτρα το 167 μ.Χ , συνάντησε μια πόλη που αν και ήταν ρωμαιοκρατούμενη διατηρούσε ανέπαφη την κλασσική της ομορφιά. Είδε τον μεγαλοπρεπή ναό του Δία εκεί που σήμερα βλέπουμε τον ναό του Παντοκράτορα, είδε το επιβλητικό ρωμαϊκό Ωδείο που είχε χτιστεί έξι χρόνια νωρίτερα από το πέρασμα του Παυσανία, είδε την αρχαία αγορά της Πάτρας και συνομίλησε με τους κατοίκους της. Βγαίνοντας από την αγορά πέρασε κάτω από μία πύλη πάνω στην οποία υπήρχαν επίχρυσοι ανδριάντες του ιδρυτή της πόλης Πατρέα και του πατέρα του Πρευγένη. Πέρασε και από το αρχαιότατο ιερό της Αρτέμιδος Λαφρίας, κάπου εκεί στο σημερινό Δασύλλιο, και συνομίλησε με την αρχιέρεια της θεάς του κυνηγιού. Τέλος έκανε και έναν μακρύ περίπατο κατά μήκος της παραλίας που όπως γράφει στα «Αχαϊκά» του ήταν καλυμμένη από ένα επίμηκες άλσος.

Η Αχαΐα ονομάστηκε έτσι από τους Αχαιούς του Άργους και της Λακεδαίμονος οι οποίοι, διωγμένοι από τους Δωριείς, εγκαταστάθηκαν στην περιοχή μας που παλιότερα ονομαζόταν Αιγιαλός και κατοικούνταν από Ίωνες. Σ’ αυτήν ιδρύθηκε η Αχαϊκή Συμπολιτεία στους ύστερους ελληνικούς χρόνους, λίγο πριν όλη η αρχαία Ελλάδα κατακτηθεί από τους Ρωμαίους. Ειδικά η πόλη της Πάτρας δέχτηκε πολλούς Ρωμαίους εποίκους κυρίως απόμαχους της ναυμαχίας στο Άκτιο στους οποίους ο Οκταβιανός παραχώρησε μεγάλο μέρος της, οπότε γνώρισε μεγάλη άνθηση. Ακολούθησε η Βυζαντινή περίοδος κατά την οποία κατακτήθηκε διαδοχικά από Ενετούς, Φράγκους, Βυζαντινούς και τέλος τους Τούρκους.

Μπορούμε να φανταστούμε την Πάτρα σαν μια πανέμορφη κόρη που τραγουδάει δίπλα στα θαλασσιά νερά του Πατραϊκού…                                                               «Πολλοί με κατακτήσανε, δεν είσαι μόνο εσύ, το σώμα μου αποκτήσανε κι ήπιαν θαλασσί».

Έτσι ακριβώς, πάνω από το σώμα της όμορφης πόλης της Πάτρας, πέρασαν πολλοί κατακτητές και χάρηκαν την ομορφιά της. Όμως όλοι τους ήταν περαστικοί και έκλεψαν μόνο λίγα από τα θαλασσινά και παναχαϊκά αρώματά της. Η ψυχή της ήταν από τα πανάρχαια χρόνια ελληνική, οι εραστές της που την αγάπησαν πραγματικά και δεν την εγκατέλειψαν ποτέ ήταν οι διαχρονικοί Έλληνες. Ο αθάνατος Ελληνικός λαός που πιο πολύ απ’ όλους τους θεούς, αρχαίους και νέους, αγαπά τη θεά της Ελευθερίας.

Σ’ αυτήν τη θεά υπακούοντας ο Παναγιώτης Καρατζάς και οι επαναστατημένοι Πατρινοί στις 20 Μαρτίου του 1821 πολιορκούν τους έγκλειστους στο βυζαντινό κάστρο Τούρκους και στις 22 Μαρτίου ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ορκίζει τους οπλαρχηγούς υψώνοντας το λάβαρο της Επανάστασης στην πλατεία Αγίου Γεωργίου.

Στις 25 Μαρτίου του 1821 η πόλη πυρπολήθηκε και καταστράφηκε σχεδόν ολοκληρωτικά από τους Τούρκους και οι κάτοικοί της υπέστησαν τα πάνδεινα. Στις 20 Φεβρουαρίου του 1822 διεξήχθη η ναυμαχία της Πάτρας ενώ έξι μέρες μετά οι Έλληνες νίκησαν τους Τούρκους στην μάχη της Χαλανδρίτσας ανοίγοντας τον δρόμο για την πολιορκία της Πάτρας. Δυστυχώς η πολιορκία αυτή απέτυχε και η Πάτρα απελευθερώθηκε από τον τουρκικό ζυγό τελευταία από όλες τις πόλεις της Ελλάδας. Ως αντιστάθμισμα αυτής της ταπεινωτικής εσχατιάς να αναφέρουμε στο σημείο αυτό την πρωτιά της όταν πρώτη απελευθερώθηκε από τους Γερμανούς στις 4 Οκτωβρίου του 1944 με την κάθοδο του 12^ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ από το Παναχαϊκό.

Όλα τα παραπάνω για την Ιστορία της Πάτρας είχα την ευκαιρία να τα αφηγηθώ σε όμορφους ιστορικούς περιπάτους, στους οποίους μαθητές από άλλες πόλεις άκουγαν με μεγάλο ενδιαφέρον μυθολογικές και ιστορικές πληροφορίες για την πόλη μας. Την δε χρονιά που μας πέρασε πατρινοί μαθητές δημοτικών, γυμνασίων και λυκείων ξεναγήθηκαν από εμένα και άλλους εθελοντές στο Πολεμικό Καταφύγιο των Υψηλών Αλωνίων και μεταλάμβαναν από το ιερό δισκοπότηρο της Εθνικής μας Αντίστασης. Θα κλείσω το άρθρο με μια αναφώνηση λόγω και της Εθνικής Επετείου της Επανάστασης των Ελλήνων στην οποία η Πάτρα πρωτοστάτησε…

-Χαίρε ώ χαίρε ανδρειωμένη πόλη, γεννήτρα ηρώων και ηρωικών αγώνων!

Ελισάβετ Καπαγερίδου,

Εκπαιδευτικός, μέλος Δ.Σ.

ΕΣΥΝ Πάτρας