Του Αχιλλέα Ροδίτη
Δικαίως το Πατρινό Καρναβάλι αποκαλείται «το Καρναβάλι της Ελλάδας», διότι μιλάμε για την παλαιότερη αποκριάτικη εκδήλωση στη χώρα. Αλλά πόσα ξέρουν οι νέοι μας για την ιστορία του;
Πώς ξεκίνησε, πού άρχισε και από ποιους; Και πόσα γνωρίζουν οι επισκέπτες και λάτρεις του;
Γι’ αυτό λοιπόν η «Πολιτεία» παρουσίασε ένα ενδιαφέρον αφιέρωμα στην ιστορία του Πατρινού Καρναβαλιού. Δύσκολο να χωρέσουν όλα σε μια σελίδα αλλά έστω μια μικρή κεντρική ιδέα θα την πάρουν όσοι δεν έτυχε να μάθουν γι’ αυτό το εκπληκτικό «ταξίδι» που χάνεται στον χρόνο…
ΤΙ ΕΙΝΑΙ…
Είναι ένα σύνολο καρναβαλικών εκδηλώσεων που διαρκούν κάθε χρόνο από τις 17 Ιανουαρίου μέχρι την Καθαρά Δευτέρα. Η κορύφωση γίνεται το τελευταίο Σαββατοκύριακο της αποκριάς, με την νυχτερινή ποδαράτη παρέλαση του Σαββάτου και την μεγαλειώδη και μοναδική σε όγκο και παλμό, καρναβαλική παρέλαση αρμάτων και πληρωμάτων την Κυριακή. Και το τέλος δίδεται με το τελετουργικό κάψιμο του βασιλιά καρνάβαλου στο μόλο της Αγίου Νικολάου, στο λιμάνι της Πάτρας. Το Πατρινό Καρναβάλι προσαρμόζει με ξεχωριστό τρόπο ένα σύνολο επιρροών από παραδοσιακά αποκριάτικα έθιμα της Ελλάδας, της Ιταλίας και των Επτανήσων.
ΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ…
Ο πρώτος αποκριάτικος χορός έγινε το 1829 στο σπίτι του εμπόρου Μωρέττη ο οποίος προσκάλεσε αξιωματικούς των Γαλλικών δυνάμεων του στρατηγού Nicolas-Joseph Maison (Μαιζώνος) που στάθμευαν στην πόλη μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους το 1828. Στο χορό είχαν προσκληθεί 15 αστοί Πατρινοί, ενώ από τις κυρίες μόνον 7 γνώριζαν ευρωπαϊκούς χορούς.
Το 1850 αρχίζουν τα πρώτα μασκαρέματα, ενώ μέχρι το 1860 το έθιμο εξαπλώνεται στην σύνθεση της κοσμοπολίτικης αστικής τάξης,
Το 1864 πλέον οι αποκριάτικες διασκεδάσεις μεταφέρονται και σε ταβέρνες και καφενεία κι έτσι επεκτείνονται στα πιο λαϊκά στρώματα.
Το 1870 εμφανίζονται για πρώτη φορά και καρναβαλικά άρματα, κατασκευές ιδιωτών και ξεκινούν και οι πρώτες παρελάσεις.
Το 1880 ανήμερα του Αγίου Αντωνίου (17 Ιανουαρίου) εμφανίζονται στους δρόμους οι πρώτες μπούλες, δηλαδή ομάδες μεταμφιεσμένων που τριγύριζαν στις γειτονιές και έκαναν πλάκα σε γνωστούς και αγνώστους.
Το 1892 ιδρύεται η Φιλαρμονική Εταιρεία, ενώ στα επόμενα δύο έτη καθιερώνονται οι πιερότοι με ψηλά, μυτερά καπέλα και πολύχρωμες στολές με ρόμβους, οι οποίοι συμμετείχαν στην παρέλαση με ποδήλατα και χαρτοπόλεμο.
Το 1899 σχηματίζεται με ιδιωτική πρωτοβουλία η πρώτη επιτροπή (κομιτάτο) και συγκέντρωνε εισφορές. Την ίδια χρονιά ξεκινά το έθιμο του σοκολατοπόλεμου.
ΑΚΜΗ, ΔΙΑΚΟΠΗ, ΑΝΑΒΙΩΣΗ…
Στις αρχές του 1900 το Πατρινό Καρναβάλι αν και στην ακμή του, διακόπτεται με τους Βαλκανικούς πολέμους έως την Μικρασιατική καταστροφή. Αναβιώνει το 1938 και 1939 όμως λόγω του β΄ παγκοσμίου πολέμου και εμφυλίου ακολουθεί νέα διακοπή.
Τη δεκαετία του ’50 το Πατρινό Καρναβάλι ξανακερδίζει την παλιά του αίγλη πανελληνίως.
Το 1952 ο Δήμος Πατρέων αναλαμβάνει το Καρναβάλι και δημιουργείται ο Βασιλιάς Καρνάβαλος, η πολυπρόσωπη ακολουθία του και η Βασίλισσα του.
Το 1953 το Καρναβάλι της Πάτρας προβάλλεται συστηματικά σαν πανελλήνιο γεγονός και το 1957 ο ραδιοσταθμός του Παρισιού μεταδίδει ημίωρο πρόγραμμα από το Καρναβάλι της Πάτρας.
ΚΡΥΜΜΕΝΟΣ ΘΗΣΑΥΡΟΣ
Το 1966 ο δημοσιογράφος Νίκος Μαστοράκης εισήγαγε το Κυνήγι του Κρυμμένου Θησαυρού. Νικήτρια αναδείχτηκε η ομάδα του Θεσσαλονικιού φίλου του Πατρινού Καρναβαλιού Άλκη Στέα ο οποίος δέχτηκε να παρουσιάσει το παιχνίδι την επόμενη χρονιά κι έτσι παρέμεινε για δεκαετίες ο χαρακτηριστικός και αγαπημένος παρουσιαστής του Πατρινού Καρναβαλιού.
Το 1970 το Πατρινό Καρναβάλι μεταδόθηκε για πρώτη φορά από την τηλεόραση και στα μέσα της δεκαετίας του ’90 το MTV καλύπτει δύο 24ωρα προγράμματος με τίτλο “Carnival Weekend” με συνδέσεις από το Ρίο της Βραζιλίας και την Πάτρα.
φωτο από το προσωπικό αρχείο της Νατάσσας Τραγουστή:
ΔΕΙΤΕ ΦΩΤΟ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΤΡΙΝΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΣΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ:
Στη Γούναρη & Κορίνθου
1939, λίγο πριν ηχήσουν οι σειρήνες του πολέμου (1)
ΜΕΛΟΣ Μ.Η.Τ. 232294